TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Minh Huong Khuc]

CỌP TRONG CA DAO TỤC NGỮ
Tâm Không Vĩnh Hữu
 
Cọp là con vật dữ tợn của chốn rừng xanh, còn có những tên gọi khác như Hùm, như Hổ, như Kễnh... và nhiều biệt danh như "ông Ba Mươi", "Chúa Sơn Lâm", "Xích Lô", “Ông Kẹ” v.v... Cùng với những tên hiệu phong phú của mình, Cọp đã đóng góp không ít cho kho tàng ngôn ngữ, tục ngữ, thành ngữ, ca dao Việt Nam. Hãy thử tìm xem:

• Bán hùm buôn sói.
• Cha hổ đẻ con liu điu.
• Ác như hùm.
• Ký ca ký cóp cho cọp nó ăn.
• Dựa hơi hùm, vểnh râu cáo.
• Gặp phải hang hùm.
• Hang hùm, nọc rắn.
• Hổ phụ, sinh hổ tử (hoặc khuyển tử).
• Miệng hùm, gan sứa.
• Nam thực như hổ, nữ thực như miêu.
• Miệng hùm chớ sợ, vảy rồng chớ ghê.
• Rừng nào cọp nấy.
• Sa vào miệng cọp.
• Trên rừng thì hổ lang, dưới làng thì mặt rổ.
• Trời sinh hùm chẳng có vây
 Hùm mà có cánh hùm bay lên trời!
• Như rồng thêm cánh, như cọp thêm vây.
• Tróc hổ dị, phóng hổ nan (bắt cọp dễ, thả cọp mới khó)
• Cáo mượn oai hùm.
• Ăn như hùm như hổ.
• Cọp chết để da, người ta chết để tiếng.
• Cọp Khánh Hòa, ma Bình Thuận.
• Lâm thế cưỡi hổ.
• Dưỡng hổ di họa(nuôi cọp tác hại về sau).
• Hang hùm ai dám mó tay.
• Cà Mau khỉ gọt trên lưng
 Dưới sông sấu lội, trên rừng cọp um!
• Họa hổ bì nan họa cốt
 Tri nhân tri diện bất tri tâm  
 (Vẽ hổ, vẽ da hổ, xương khó vẽ
 Biết người, biết mặt, khó biết lòng)
• Họa hổ họa bì nan họa cốt
  Tri nhân tri diện bất tri tâm
  May không chút nữa thì lầm,
  Củ khoai lang mà em ngỡ cao ly sâm bên Tàu!
• Họa hổ họa bì nan họa cốt  
 Tri nhân tri diện bất tri tâm  
 Buổi xưa kia chưa rõ, em lầm  
 Bây giờ biết được, vàng cầm cũng buông!
• Họa hổ họa bì nan họa cốt,  
 Tri nhân tri diện bất tri tình,  
 Dầu ai dèm xiểm, hai đứa mình đừng xa!
• Họa hổ họa bì, nan họa cốt
 Tri nhân tri diện bất tri tâm  
 Xa xôi chi đó mà lầm  
 Phải hương hương bén, phải trầm trầm thơm!
• Họa hổ, họa bì nan họa cốt  
 Tri nhân, tri diện bất tri tâm  
 Anh ở xa không biết mà lần  
 Chồng bậu đứng đó có cầm cây dao!
• Hùm giết người rồi hùm nằm ngủ  
 Người giết người thức đủ năm canh
 Gặp thời thì cứ hoang huyênh  
 Hết thời thì chỉ lênh đênh như bèo!
• Hùm thiêng mắc bẫy mọi  
• Hùm dữ chẳng ăn thịt con
• Hùm mất hươu tiếc hơn mèo mất thịt
• Hùm thiêng khi đã sa cơ cũng hèn
• Kỵ hổ nan hạ (cưỡi cọp khó xuống)
• Không vào hang cọp, làm sao bắt được cọp con?
• Làm hùm làm hổ
• Họa hổ bất thành hổ
• Bạo hổ băng hà  
• Ăn như hùm đổ đó
• Quần hồ bất như độc hổ
• Mãnh hổ nan địch quần hồ
• Điệu hổ ly sơn (Dụ cọp ra khỏi núi)
• Hổ đội lốt thầy tu
• Vuốt râu hùm, xỉa răng cọp
• Mèo theo thịt mỡ ồn ào
 Kễnh tha con lợn thì nào thấy chi!

Còn rất nhiều câu tục ngữ ca dao khác có hình tượng lẫn tên danh của cọp hiện diện. Nhân năm Dần tết Cọp, chỉ xin thu nhặt gom góp một ít xem qua, cho biết rằng cọp cũng khoái "chữ nghĩa văn chương" chứ không phải chỉ mê... thịt!