Tam thập như lập
Tứ thập nhi bất hoặc
Ngũ thập tri thiên mệnh
Lục thập như bất tùng kê
Thất thập cổ la hy
Bát thập đắc hi hỉ
Cửu thập siêu thọ
Bách thập niên giai lão
Bao nhiêu tuổi là THỌ?
Ngày xưa ở Việt Nam, cha mẹ sống đến 50 tuổi được xem là THỌ. Con trai trưởng, nếu không có con trai, thì con gái trưởng, đứng ra tổ chức Lễ Thọ cho cha mẹ. Ý nghĩa của Lễ Thọ là con cái tế lễ Trời Đất, tạ ơn Trời Đất đã cho cha mẹ sống thọ, nhờ đó con cái có được điều kiện báo hiếu cha mẹ.
Ngày nay, theo điều tra khoa học, tuổi thọ trung bình là 78 tuổi cho phụ nữ, và 76 tuổi cho nam giới. Như vậy, tuổi thọ có nhiều cách qui định, không đồng nhứt, nhiều địa phương khác nhau?
Để có được vài khái niệm sơ lược về tuổi thọ của người Á đông, chúng tôi tìm đến tham khảo ý kiến uyên bác của một Thầy Đồ ở Paris. Theo Cụ Đồ này, ngày nay người Việt Nam hay người Á đông, nói chung, vẫn còn giữ lễ Lục Tuần, hay Đáo Tuế, tức quay trở lại chu kỳ 60 năm, tức lễ Thọ. Hay còn được gọi đó là Hoa Giáp Chi Niên. Người được 60 tuổi gọi là “Kỳ lão”.
Từ đây, chúng tôi xin được gọi quí bạn hữu trong nhóm đã lên Kỳ lão là Cụ. (Nên nhớ, trước đây, hai ông Hồ Chí Minh và Ngô Đình Diệm lúc về nước nắm Chánh quyền, chỉ mới hơn 50 tuổi, đều để mọi người gọi mình bằng CỤ. Giờ đây, tại sao chúng tôi không gọi các bạn của chúng tôi đã trên 60 là CỤ?)
Người được 70 tuổi gọi là “Cổ Hi Thọ” bởi ngày xưa rất ít người sống đến 70 tuổi. Do đó mới có câu “ thất thập cổ lai hi ”:
“Tiểu trái tầm thường hành sử hữu
Nhân sinh thất thập cổ lai hi”.
Đại ý muốn nói “Món nợ nhỏ người thường dễ có. Người sống đến 70 tuổi thì hiếm”. Nhưng thọ 70 hãy còn thuộc hạng thấp, TIỂU THỌ mà thôi. Người sống đến 80 tuổi hay “bát thập kế chi ”, chỉ được xếp vào hạng TRUNG THỌ.
Ở Việt Nam ngày xưa, tuổi 80 gọi là Trượng Triều. Người được 80 tuổi có quyền cầm gậy (=trượng) đi vào Triều đình (=triều) để dâng kiến nghị thẳng lên Vua, hoặc phê phán, đề nghị với Triều đình về việc nước mà không bị ngăn cản. Vì vào tuổi đó mà còn sáng suốt, còn quan tâm đến việc nước, không vì tư lợi, thì nhà Vua và Triều đình phải lắng nghe. Truyền thống tốt đẹp này được tôn trọng dưới thời quân chủ cực thịnh ở Việt Nam, rất tiếc, ngày nay không còn nữa!
Từ 80 tuổi trở lên, gọi là “Tản Thọ”. Trên 90 tuổi mới được gọi THƯỢNG THỌ. 100 tuổi, gọi CAO THỌ. 108 tuổi, gọi TRÀ THỌ.
Chúng tôi có hỏi Cụ Đồ ý nghĩa của hai chữ Trà Thọ, Cụ lắc đầu bảo Cụ cũng không hiểu tại sao lại gọi như thế.
Theo nấc thang tuổi thọ trên đây, thì bốn Đại Huynh của nhóm bạn hữu chúng tôi chỉ mới bước qua ngạch TRUNG THỌ mà thôi. Các Cụ phải đợi mười năm nữa mới thật sự được chúc mừng là THƯỢNG THỌ. Về tuổi Thọ của các Cụ, theo kết quả điều tra chánh thức, chỉ... hơn các bà có 2 tuổi. Thôi thì... các Cụ cố nhẫn nại vậy, chờ đến Thượng Thọ.
Các từ Nhật ngữ liên quan tới tuổi thọ
Ðặng Lương Mô
Gần đây, nhân nói chuyện với vài bạn exryu tuy nhỏ tuổi hơn tôi, nhưng cũng đã vượt qua tuổi 60 mươi, nghĩa là “sudeni kanreki wo mukaemashita (すでに還暦を迎えました), ” tôi có nói rằng tiếng Nhật rất giầu từ vựng về tuổi thọ. Các bạn này đã rất ngạc nhiên khi nghe tôi kể ra một dọc những từ vựng như vậy. Xét ra đây cũng là một tri thức thuộc phạm trù zatsugaku雑学, tôi xin ghi lại đây để các bạn khác đọc mua vui trong giây lát. Nên biết rằng ngay người Nhật ở trình độ tốt nghiệp đại học cũng ít người biết hết những từ vựng này.
60 tuổi: Kanreki 還暦 (Hoàn Lịch). Từ này có lẽ phần đông các bạn exryu đều biết cả. Hoàn lịch là “trở lại vòng lịch. ” Ðây là nói sự trở lại từ đầu của chuỗi 60 tổ hợp giữa Thập Can 十干 (tức là Giáp, Ất, Bính, Ðinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý) và Thập Nhị Chi 十二支 (tức là Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi). Hẳn các bạn còn nhớ cách tính bội số chung tối thiểu (saishou koubaisuu最小公倍数, Least Common Multiple = LCM): LCM{10=2x5, 12=22x3} = 22x3x5 = 60. Lễ mừng thượng thọ Kanreki ở Nhật Bản làm vào ngày sinh nhật thứ 60, nghĩa là lúc được tròn 60 tuổi. Các bạn exryu sang Nhật những năm đầu của thập niên 1960 thì nay đều đã bước qua ngưỡng cửa Kanreki rồi. Omedetouおめでとう!
70 tuổi: Koki 古稀 (Cổ Hi). Từ này cũng khá phổ biến nên nhiều người biết và quen gọi là Cổ Lai Hi ở Việt Nam, do câu thơ Ðỗ Phủ 杜甫 “Nhân sinh thất thập cổ lai hi, 人生七十古来稀” nghĩa là “đời người được bảy mươi năm xưa nay là hiếm có. ” Lễ mừng thọ Koki thường được tổ chức vào ngày sinh nhật thứ 69, nghĩa là ở tuổi đếm (kazoe-doshi数え年) 70, chứ không ở tuổi chẵn 70. Tuổi đếm tiếng Việt là “tuổi ta, tuổi mụ. ” Tuy nhiên, ai đã lỡ quên không ăn mừng thọ Koki ở tuổi đếm 70, thì làm lễ vào tuổi chẵn 70 cũng được. Trong đám exryu có người đã được chẵn 70 tuổi (đố biết ai?), nếu năm ngoái chưa ăn mừng Koki thì năm nay nên làm lễ đi. “Koki wo o-mukae shite, omedetou gozaimasu 古希をお迎えしておめでとうございます. ”
77 tuổi: Kiju喜壽 (Hỷ Thọ). Gọi là Hỷ Thọ, bởi vì đây là do chữ Hỷ 喜viết lược thành, và đọc chiết tự thành Thất Thập Thất, 七十七, tức là Bảy Mươi Bảy.
80 tuổi: Sanju傘壽 (Tản Thọ). Gọi là Tản Thọ, bởi vì chữ Tản 傘viết lược thành仐, và đọc chiết tự thành Bát Thập八十, nghĩa là 80.
88 tuổi: Beiju米壽 (Mễ Thọ). Gọi là Mễ Thọ, bởi vì chữ Mễ 米nếu chiết tự sẽ thành Bát Thập Bát八十八, nghĩa là 88.
90 tuổi: Sotsuju卒壽 (Tốt Thọ). Gọi là Tốt Thọ, bởi vì chữ Tốt 卒viết lược sẽ thành卆, và triết tự thành Cửu Thập九十, tức là 90.
99 tuổi, tức tuổi đếm 100: Hakuju白壽 (Bạch Thọ). Sở dĩ gọi là Bạch Thọ, bởi vì chữ Bạch白là chữ Bách百 (100) bỏ chữ Nhất 一 (1) đi, nên chỉ còn 99. Giống như trường hợp Koki, ở Nhật người ta ăn mừng tuổi thọ 100 tuổi theo tuổi đếm.
110 tuổi: Kouju皇壽 (Hoàng Thọ). Chữ Hoàng gồm chữ Bạch白 (99 tuổi) cộng với chữ Vương王. Chiết tự chữ Vương王sẽ thành Nhất Thập Nhất 一十一 (11). Vậy 99+11=110
Thất thập cổ lai hy
http: //my. opera. com/linhbc/blog/that-thap-co-lai-hy
=========================================================
Thất Thập Cổ Lai Hy!
Nhà tôi treo một “lốc” lịch to nơi phòng khách, mỗi sáng thức dậy, tôi gỡ một tờ quăng đi... Khi ló tờ mới, tôi xem kỹ câu danh ngôn nếu có, coi đấy như lời dạy dỗ đầu ngày của các bậc tiền bối! Không biết ai sao, riêng tôi thấy tâm đắc việc này lắm!
Ví như, sáng thứ 2 tuần trước, ngủ dậy liền đến bóc tờ lịch, tờ mới có ghi câu danh ngôn của Turenne: “Tôi có ý kiến này muốn tặng bạn: Đó là, mỗi khi bạn muốn nói, bạn hãy làm thinh”.
Xem câu ấy xong, tôi ngẫm nghĩ... và thấy có lý, hay lắm. Quá hay đi chứ! Lời khuyên răn này rất xác đáng, đã đúc kết một kinh nghiệm quí báu trong cuộc sống đầy những chuyện khôn lường của lòng dạ con người! Và, ngày hôm đó tôi cẩn ngôn hơn! Tôi chỉ thực hành nửa câu nói ấy mà cũng thấy mình khá rồi! Còn thực hành nguyên câu dĩ nhiên là không nổi! Xin cảm ơn ông hay bà Turenne người nước nào tôi không rõ, đã cho tôi một chút của báu giắt lưng phòng thân trên đường đời gian truân! Tôi không muốn coi tiếp câu danh ngôn của ngày kế tiếp... Ừ, cứ giữ bí mật để đó, vội gì!
Đến sáng ngày thứ 3, ngủ dậy, tôi lại gỡ lịch, gặp câu nói của Swift:
“Nổi giận là tự gánh giùm lỗi của người khác! ”.
Chí lý! Dại gì mà nổi giận cơ chứ! Quả nhiên, câu ấy tác động nơi từng sâu thẳm tâm hồn, ngày hôm đó nhiều việc bực mình, mà tôi đâu có thèm giận! Ngu gì gánh lỗi kẻ khác! Lại phải cảm ơn cái ông Swift hay bà Swift gì đó nữa!...
Rạng đông ngày thứ 4, lại ló tờ lịch ghi câu của Montesquieu:
“Phải khóc con người lúc sinh ra, chứ đâu phải lúc chết”.
Chết rồi có phải làm gì nữa đâu mà cực với nhọc! Thế thì cũng chả nên khóc lóc mà làm chi! Ừ nhỉ! Lạ thật! Cái chết đột nhiên giảm bộ mặt khủng khiếp trong tâm tưởng tôi, nói chí tình cũng phải có chút ít tác dụng của Montesquieu mới ra thế! Và, ngày hôm đó tôi nghị lực hơn, yêu đời hơn! Lại cảm thấy mình cứng cáp lên!
Sang ngày thứ 5, tờ lịch hiện lên câu ngạn ngữ Ba Tư:
“Lưỡi dài thu ngắn đời sống”.
Ôi, quá chất lượng! Dân Ba Tư kinh nghiệm quá dày dặn! Nói lắm chỉ được cái “nguy to”, chỉ được cái “rước họa vào thân”! Còn nhớ trong ngày ấy, lúc nhậu cùng bạn bè, vậy mà tôi cũng ráng tịnh khẩu! Cứ sợ sa vào cái “vạ mồm”!
Đến ngày thứ 6, tờ lịch lấp lánh câu danh ngôn khác, thật cao siêu của Villier de l’Isle Adam:
“Người nhục mạ bạn, họ chỉ nhục mạ ý nghĩ của họ có về bạn, tức là họ nhục mạ chính họ! ”.
Câu này trong tầng sâu là đúng, nhưng thưc hiện quả là thiên nan vạn nan! Lên hàng thánh mới xài được! Tâm đắc lắm nhưng cứ cất yên đấy! Công lực chưa đủ, chờ thời gian nữa hẵng hay!
Sáng ngày thứ 7, lại ló câu của Cervantes:
“Ăn to thì di chúc nhỏ”.
Úi cha! Cũng có lý quá! Tôi coi tiếp luôn ngày Chủ nhật xem sao... Đó là câu của G. Herbert:
“Ai cũng có một thằng điên trong ống tay áo”.
Trời đất! Lại cũng quá đúng! Những lúc bưng ly bia, cốc rượu chỗ đông người, trong ống tay áo tôi thường rớt ra thằng điên, thậm chí đôi lúc rớt ra hai thằng! Say quá, có khi rớt tới ba thằng!
Ôi chao! Riêng về phần danh ngôn, tờ lịch vậy mà hay! Một lần nữa xin cảm ơn, cảm ơn... tờ lịch gỡ mỗi ngày! Việc gì phải đi thư viện đọc sách hao thời gian, cứ lịch đấy mà học mãn đời không hết!...
******************
Trần Gian Một Khúc
Con người ta sinh ra, ai thoát khỏi: sinh, lão, bệnh, tử?
Sinh, Trụ, Hoại, Diệt là định luật của tạo hóa, không có cách chi thay đổi được.
Cây cối đâm chồi nảy lộc vào muà xuân, xanh tốt xum xuê trong mùa hè, lá héo vàng vào mùa thu, đến mùa đông thì lá vàng rơi rụng, chỉ còn trơ trụi cành cây. Rồi tới mùa xuân năm sau, cây lại đâm chồi nảy lộc. Cái chu kỳ sinh, trụ, hủy, diệt cứ tiếp nối nhau, không ngưng nghỉ.
Ðời người là bể trầm luân, cõi thế gian đầy những ưu tư phiền não. Vạn vật đều bị chi phối bởi luật vô thường.. Vừa mới sinh ra cất tiếng khóc oa oa chào đời. Rồi lớn lên, bước vào đời với bao nhiều mộng đẹp. Thoắt một cái, mái tóc đã điểm sương, mắt đã mờ, lưng đã mỏi, 2 chân đã chậm chạp. Rồi cuối cùng, là hai tay buông xuôi, đi vào lòng đất, bỏ lại trên thế gian tất cả các thứ mà cả đời phải bôn ba vất vả mới làm ra được..
Ðời người như giấc mộng. Người ngoại quốc cũng có câu: Life is too short. (cuộc đời quá ngắn) Thế mà, con người ta khi còn sức khỏe thì mải mê kiếm tiền, lo củng cố địa vị, danh vọng, không có thì giờ để hưởng đời đúng nghĩa.
Cũng ít ai sửa soạn tâm tư để đón nhận những cái vô thường của tuổi gìa. Ðến khi mái tóc đã điểm sương, da đã nhăn, mắt đã mờ, chân đã chậm thì mới giật mình, rồi buồn phiền, thất vọng, nuối tiếc. Khi đó, bao nhiêu tiền của cũng trở thành vô dụng. Ăn uống thì phải kiêng thứ này, cữ thứ kia vì đường lên cao, cholesterol lên cao. Ăn đồ cứng không được vì hàm răng cái rụng, cái lung lay. Ði chơi xa thì không dám, vì sức khỏe kém, đầu gối đau nhức. Nghe nhạc, xem phim cũng không được vì tai đã nghễng ngãng, mắt đã kèm nhèm.
Người VN mình vốn cần kiệm, chăm làm, chắt bóp để có của ăn của để. Làm việc thì liên miên quên cả cuối tuần, bất kể ngày lễ hay ngày Tết. Làm thì nhiều, mà ít dám vui chơi huởng thụ như người Âu Mỹ..
Suốt đời cặm cụi, nhịn ăn nhịn mặc, để dành, mua cái nhà cái cửa để một mai khi chết thì để lại cho con cháu. Sống như vậy quả là thiệt thòi.
Người xưa đã nói:
Một năm được mấy tháng xuân
Một đời phỏng được mấy lần vinh hoa
Và:
Chẳng ăn, chẳng mặc, chẳng chơi
Bo bo giữ lấy của trời làm chi
Bẩy mươi chống gậy ra đi
Than thân rằng thuở đương thì chẳng chơi
Con người có tham vọng, có nhu cầu nên mới bon chen. Suốt đời cứ miệt mài lo tìm kiếm những thứ vô thường mà quên mất chữ “nhàn”. Những thứ vô thường này là nguyên nhân đưa đến lo âu, căng thẳng, mất ăn, mất ngủ. Và nếu kéo dài có thể đưa đến Stroke, bệnh tâm thần.
Ông Cả ngồi trên sập vàng
Cả ăn, cả mặc, lại càng cả lo
Ông bếp ngồi cạnh đống tro
Ít ăn, ít mặc, ít lo, ít làm
Ðời người sống mấy gang tay
Hơi đâu cặm cụi cả ngày lẫn đêm
Hoặc là
Ăn con cáy, đêm ngáy o.. o
Còn hơn ăn con bò, mà lo mất ngủ.
Người xưa tuổi thọ kém, ngay tới vua chúa cũng chỉ sống tới khỏang 50 tuổi. Tới 60 tuổi đã ăn mừng “lục tuần thượng thọ. Còn tới 70 tuổi, thì thực là hiếm hoi. Bởi vậy mới có câu:
“nhân sinh thất thập cổ lai hy” (tức là, người ta có mấy ai mà sống được tới 70).
Ngày nay nhờ khoa học tiến bộ. Con người được sống trong điều kiện vật chất vệ sinh, và thoải mái hơn. Những phát minh của ngành Y, Dược đã giúp nhân loại vượt qua được các bệnh hiểm nghèo, mà người xưa kêu là bệnh nan y như bệnh lao, bệnh phong cùi, bệnh suyễn. Ngày nay người ta sống tới 80, 90 tuổi không phải là ít. Tuy nhiên sống lâu chưa phải là hạnh phúc. Hạnh phúc là luôn cảm thấy vui vẻ, yêu đời, biết tận hưởng cuộc sống. Muốn vậy thì cần phải giữ cho thân tâm được an lạc.
Tâm thân an lạc là biết vui với những cái trong tầm tay của mình, chấp nhận những điều mình không thể nào tránh khỏi. Sống hòa hợp vui vẻ với mọi người xung quanh, không chấp nhất, tỵ hiềm. Lớn tuổi thì không làm ra tiền, nhưng cũng may, ở những nước tân tiến đều có khoản tiền trợ cấp cho người già để có thể tự lực mà không cần nhờ cậy vào con cháu. Các cụ gìà nên mừng vì sang được xứ này, thay vì ấm ức với số tiền quá khiêm nhượng, không thể tiêu pha rộng rãi như bạn bè.
Già thì phải chịu đau nhức, mắt mờ, chân chậm, đừng nên than thân trách phận, cau có, gắt gỏng, đã không làm được gì hơn mà còn tạo sự áy náy, thương cảm cho những người xung quanh.
Ở đời mỗi người một cảnh, vui với cảnh của mình, không suy bì, thèm muốn, ganh ghét với những người xung quanh.
Biết đủ thì đủ (Tri túc, tiện túc).
Người ta bảo trên 60 tuổi, mỗi ngày sống là một phần thưởng cho thêm (bonus_jackpot) của Thượng Đế_nếu đi kéo máy slot machine.... dzui hết biết đi!!
Vậy thì hãy nên vui vẻ, tận hưởng những ân sủng mà không phải ai cũng có được:
Ðời sống của mình vui tươi hay buồn khổ, đều do ở mình cả!
Ngô Phan Lưu
http: //huyenthoai. me/2012/11/04/that-thap-co-lai-hy
|
Trang Bìa
Photo Albums
Trợ giúp
Tìm kiếm
Thành viên
Nhóm
Ghi danh
Lý lịch
Đăng Nhập
