TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Những nguy hiểm của việc nghiện video ngắn Trong những năm gần đây, sự phát triển nhanh chóng của video ngắn đã thay đổi sâu sắc cách mọi người tiếp nhận tin tức và giải trí. Tuy nhiên, sự phổ thông của hình thức giải trí kỹ thuật số này lại đi kèm với sự gia tăng lo ngại về hiện tượng thoái hóa óc. Năm 2024, từ ngữ “Brain Rot” được Nhà xuất bản Đại học Oxford vinh danh là chữ của năm, được định nghĩa là “sự suy thoái có thể xảy ra về trạng thái tinh thần hoặc trí tuệ của con người, đặc biệt là do tiêu thụ quá nhiều nội dung trực tuyến tầm thường hoặc không có tính thử thách”. Mặc dù thoái hóa óc nghe có vẻ hơi cường điệu, nhưng thực tế nó lại cho thấy mối đe dọa tiềm tàng của văn hóa kỹ thuật số hiện đại đối với sức khỏe não bộ. Đặc điểm và sự phổ thông của video ngắn Video ngắn là nội dung video được phát hành thông qua mạng xã hội, nền tảng chia sẻ video hoặc ứng dụng di động, thường chỉ dài vài giây hoặc vài phút. Thể loại video này thu hút lượng lớn người dùng vì tính đơn giản, sinh động và chuyển đạt tin tức nhanh chóng. Hiện nay, có rất nhiều loại video ngắn và thuật toán đẩy nền tảng rất chính xác, điều này cực kỳ hấp dẫn. Điều đáng chú ý là gần 1/4 số dân mạng mới truy cập Internet thông qua các video ngắn và thời gian xem trung bình hàng ngày của người dùng video ngắn vượt quá 2,5 giờ. Những nguy hiểm của việc nghiện video ngắn Nghiện video ngắn là tình trạng người dùng không thể kiểm soát được ham muốn xem video ngắn, dẫn đến các vấn đề như kiểm soát hành vi, khó tập trung và khó thích nghi với các khía cạnh xã hội, học tập và công việc. Những tác động tiêu cực của chứng nghiện này đối với sức khỏe não bộ chủ yếu biểu lộ ở tác dụng điều hành suy yếu, khó điều hòa cảm xúc và giảm hứng thú với các hoạt động xã hội và nhiệm vụ nhận thức trong cuộc sống thực. Từ ba góc độ nhận thức, cảm xúc và động lực, chúng ta có thể khám phá tác động của chứng nghiện video ngắn đến sức khỏe não bộ, cũng như các cơ chế thần kinh phức tạp và các yếu tố xã hội liên quan đến nó. Theo lý thuyết giải quyết kép, hệ thống nhận thức của óc được chia thành hai phần: “giải quyết tự động” và “giải quyết có kiểm soát”. Các video ngắn khởi động đáng kể mạng lưới chế độ mặc định bằng cách kích thích mạnh mẽ các đường dẫn thị giác và thính giác, đồng thời ngăn cản các khu vực liên quan đến kiểm soát nhận thức như “prefrontal lobe (thùy trán) ” và “cingulate gyrus (hồi đai) ”. Điều này dẫn đến sự suy yếu tác dụng của hệ thống “giải quyết điều khiển”. Hoạt động gia tăng của hệ thống “giải quyết tự động” khiến người dùng khó tập trung và kìm nén ham muốn xem đi xem lại. Nếu tình trạng này kéo dài, sự tác dụng hỗ tương cao với sự tham gia nhận thức thấp có thể làm suy yếu tác dụng điều hành của óc và ảnh hưởng đến năng lực tự chủ và ra quyết định. Với sự tích lũy dữ liệu người dùng, các thuật toán có thể tiếp tục tối ưu hóa và điều chỉnh cơ chế cung cấp tin, khiến nó trở nên cá nhân hóa và chính xác hơn. Theo chu kỳ “thuật toán được cá nhân hóa – sự hài lòng về nhu cầu của người dùng – tích lũy dữ liệu về hành vi của người dùng – tối ưu hóa các thuật toán được cá nhân hóa – đẩy thuật toán được cá nhân hóa –... ” (như hình trên), người dùng có thể không còn đưa ra lựa chọn độc lập và đắm chìm vào cách tiếp nhận thông tin dễ dàng và thú vị này, không nhận thức được sự kiểm soát vô hình đằng sau, cuối cùng dẫn đến nghiện video ngắn Lý thuyết quá trình đối lập giải thích thêm cách nghiện video ngắn ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ thông qua cơ chế xen kẽ của cảm xúc tích cực và tiêu cực. Khi xem những video ngắn, hệ thống khen thưởng của óc, đặc biệt là vùng bụng tegmental, được khởi động đáng kể, mang lại cảm giác thích thú. Tuy nhiên, khi người dùng ngừng xem, cảm giác thích thú này có thể nhanh chóng chuyển thành những cảm xúc tiêu cực như lo lắng và căng thẳng. Để lấy lại cảm giác thích thú, người dùng thường rơi vào chu kỳ xem đi xem lại. Sự kích thích lặp đi lặp lại này có thể dẫn đến hoạt động quá mức của hệ thống khen thưởng của óc, giảm độ nhạy cảm với các hoạt động khác, tăng sự phụ thuộc vào các video ngắn và có thể gây ra thay đổi tâm trạng và rối loạn lo âu. Lý thuyết định hình xã hội - kỹ thuật cho thấy thuật toán đề xuất của các nền tảng video ngắn không tồn tại riêng biệt mà có mối liên hệ chặt chẽ với hành vi của người dùng và nhu cầu xã hội. Thuật toán đề xuất được cá nhân hóa sẽ phân tích sở thích của người dùng và liên tục tối ưu hóa việc khớp nội dung, qua đó tăng cường động lực xem của người dùng. Tuy nhiên, việc thúc đẩy nội dung có độ chính xác cao này có thể khiến người dùng trở nên quá phụ thuộc vào các video ngắn, đồng thời làm mờ ranh giới giữa trách nhiệm của nền tảng và năng lực tự chủ của người dùng. Việc đắm chìm trong nội dung do thuật toán điều khiển trong thời gian dài có thể khiến người dùng dần mất hứng thú với sự đa dạng và các tác dụng hỗ tương xã hội trong cuộc sống thực, làm trầm trọng thêm tình trạng suy giảm tác dụng nhận thức và cảm xúc. Phải giải quyết thế nào đây? Để tránh bị nghiện video ngắn trong thời gian dài bằng cách đặt thời gian xem và ưu tiên nội dung video phẩm chất cao như giáo dục, khoa học hoặc cải thiện kỹ năng để giảm tác động của nội dung giải trí phẩm chất thấp. Đồng thời, hãy nuôi dưỡng các sở thích và thú vui ngoại tuyến như đọc sách, tập thể dục hoặc tham gia các hoạt động xã hội để đánh lạc hướng sự chú ý và giảm sự phụ thuộc vào các video ngắn. Ngoài ra, người dùng nên chú ý đến sức khỏe tinh thần của mình và thường xuyên đánh giá thói quen xem video ngắn của mình. Trong khi mọi người tận hưởng sự tiện lợi và thú vị mà video ngắn mang lại, các nhà sản xuất nội dung, nền tảng và người dùng nên hợp tác với nhau để bảo đảm rằng video ngắn được sử dụng theo cách lành mạnh và bền vững hơn. Hãy cùng khám phá bí ẩn về chứng nghiện video ngắn thông qua nghiên cứu khoa học và đưa ra các giải pháp thực tế để bảo vệ sức khỏe não bộ và cải thiện hạnh phúc. Vương Hạc