Phát minh quan trọng nhất về y khoa, không phải là X-ray hoặc CT scan... mà là thuốc chích ngừa (vaccines). Theo Tổ chức Y tế Quốc tế, vaccines đã cứu sống nhiều sinh mạng nhất – 154 triệu người, trong số đó có 101 triệu trẻ em – chỉ trong 50 năm vừa qua thôi, hơn bất cứ phát minh nào về y khoa trong lịch sử. Bạn hãy coi mình đã chích ngừa những bệnh này chưa?
CÚM (influenza) Ai nên chích: Tất cả mọi người.
Số lần cần chích: Mỗi năm.
Lưu ý: Các nhà khoa học cố gắng dự đoán những chủng virus cúm nào sẽ phổ thông nhất nên vaccine cúm thay đổi hàng năm. Có một loại vaccine liều cao đặc biệt dành cho người từ 65 tuổi trở lên giúp hệ miễn dịch của họ phản ứng mạnh mẽ hơn.
COVID-19 Ai nên chích: Tất cả mọi người.
Số lần cần chích: Tùy từng cá nhân.
Lưu ý: Nên chích loại mới nhất của vaccine Pfizer-BioNTech hoặc Moderna, được phát hành vào mùa thu năm 2023. Một số người, như người lớn trên 65 tuổi và người bị suy giảm miễn dịch, có thể cần các liều bổ sung. Các loại vaccine mới có thể được phát hành khi virus tiếp tục biến đổi. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc theo dõi thông báo từ cơ quan y tế công cộng để cập nhật.
TDAP (tetanus-diphtheria-pertussis = uốn ván-bạch hầu-ho gà) Ai nên chích: Tất cả mọi người.
Số lần cần chích: Mỗi 10 năm.
Lưu ý: Nếu bạn giẫm phải đinh hoặc bị thương và không chắc khi nào đã chích mũi nhắc lại cuối cùng (last booster), hãy chích một mũi khác. Phụ nữ nên chích một liều nhắc lại trong mỗi lần mang thai.
HPV (human papillomavirus – virus gây u nhú ở người) Ai nên chích: Người lớn dưới 26 tuổi (hoặc, nếu chưa chích trước 27 tuổi, thì nên chích trước 46 tuổi sau khi thảo luận ý kiến với bác sĩ).
Số lần cần chích: Hai hoặc ba liều, tùy theo tuổi và các yếu tố sức khỏe.
Lưu ý: Người từ 9 đến 14 tuổi nhận hai liều; người lớn nhận ba liều.
MMR (measles-mumps-rubella = sởi-quai bị-rubella) Ai nên chích: Những người sinh từ năm 1957 trở đi và chưa được chích ngừa đầy đủ.
Số lần cần chích: Một hoặc hai liều mang lại miễn dịch suốt đời. Hầu hết mọi người đã được chích ngừa đầy đủ khi còn nhỏ.
VARICELLA (chickenpox + shingles – thủy đậu và zona) Ai nên chích: Những người sinh từ năm 1980 trở đi, cùng với những người nhiều tuổi hơn có thêm nguy cơ mà chưa được chích ngừa trước đó và chưa từng mắc bệnh thủy đậu.
Số lần cần chích: Một lần. Vaccine này cần hai liều, chích cách nhau từ 4 đến 8 tuần.
ZOSTER (shingles – bệnh zona) Ai nên chích: Người lớn từ 50 tuổi trở lên, cùng với những người trẻ hơn có tình trạng suy giảm miễn dịch.
Số lần cần chích: Một lần. Vaccine (Shingrix) cần chích hai liều, cách nhau từ 2 đến 6 tháng.
PNEUMOCOCCAL (pneumonia – viêm phổi do phế cầu) Ai nên chích: Người lớn trên 65 tuổi, cùng với những người trẻ hơn có thêm nguy cơ, chẳng hạn như người mắc tiểu đường, ung thư hạch (lymphoma), hút thuốc lá v.v.
Số lần cần chích: Một liều vaccine PCV20, hoặc một liều PCV15 sau đó là một liều PPSV23.
|