Gửi: Tue May 02, 2023 12:54 am Tiêu đề: NƯỚC MẮT VÀ NHỮNG VẾT THƯƠNG
NƯỚC MẮT VÀ NHỮNG VẾT THƯƠNG
NƯỚC MẮT VÀ NHỮNG VẾT THƯƠNG
(Sao Khuê sưu tầm)
(Mực để mình viết nên những dòng chữ dưới đây là nước mắt chảy ra tự nhiên như từ những dòng suối nhỏ)
*****
Những năm sau 75.Chiến tranh chấm dứt, tiếng súng tạm yên, nhưng một cuộc chiến khác lại bùng lên, đau đớn hơn, ngấm ngầm hơn, phẳng lặng hơn, đó là cuộc chiến trong lòng người cùng một nước... Giữa những người "chiến thắng" và những người "thất cơ lỡ vận"... Một thanh niên mới lớn như tôi ít khi được va chạm với súng đạn nhưng trong cái giai đoạn giao thời ấy lại trở thành bác sĩ để bị dằn vặt và va chạm với nỗi đau trong cuộc chiến ngấm ngầm của hai giòng người kể trên...
Làn sóng di dân ồ ạt từ các tỉnh và thành phố lên các vùng cao, vùng rừng núi trong cái chủ trương và phong trào gọi là đi "KinhTế Mới" đưa những người "thất bại - thất nghiệp" và gia đình của họ đi phá núi phá rừng để khai khẩn đất hoang, trong đó có nhiều người dân xứ Huế lên Đăk Lăk và sau này lập thành 3 xã giống như ở chính quê hương họ, đó là Phú Xuân, Phú Lộc, Tam Giang...
Những vùng đất này nguyên là những vùng rừng núi nguyên thủy với nhiều thú dữ, cây rừng và sông suối... là vùng mà muỗi rừng Anophele hoạt động mạnh gây nên dịch bệnh sốt rét chết người thảm khốc hàng loạt, cách nơi tôi đang công tác chừng 15-30km, nhưng đường đi rất khó, chỉ là đường rừng mới mở hoặc phải qua suối, qua đồi...phương tiện đi lại phần đông của dân là đi bộ hay gồng gánh nhau bằng võng khi có người đau ốm...
Dân đi kinh tế mới ở đây đa phần là dân thành phố, không phải là nông dân chính hiệu cho nên trong những năm đầu mới vào họ không quen công việc nhà nông cộng với dịch bệnh hoành hoành, họ bị lâm vào tình cảnh đói rách khổ sở và chết chóc.
Xen lẫn hay trên đường từ họ ra nơi tôi ở có những buôn làng hay xã của người dân tộc ở, dân ở những nơi này tương đối ổn định cuộc sống và có đất trồng lúa và hoa màu đã khai thác lâu dài.
Có một chiều, trên một cánh đồng lúa chín vàng những người đồng bào dân tộc vừa gặt xongkhoảng một nửa diện tích thì có một toán người Kinh đi kinh tế mới đi theo sau để mót những hạt lúa còn sót lại rơi vãi. Nhưng trong ý những người đang gặt họ chưa cho mót và họ nghĩ là những kia ăn cắp của họ,vì thế họ đuổi đánh toán người kia, đa phần chạy được thoát, duy có một thanh niên bị vấp phải một gốc cây té ngã, những người dân tộc chạy đến vung xà gạc lên (một công cụ làm nông của người dân tộc khá sắc bén và có cán khá dài) và chém thẳng vào cổ anh này, cũng may là do phản xạ tự vệ tự nhiên nên anh quay đầu lại nhìn để tránh thì cái xà gạc này chém thẳng vào một bên mặt làm rách và lóc luôn một mảng da và phần mềm lớn kéo dài từ phía trên xương gò má bên trái vòng theo hình Parabol mở xuống sát bờ mũi và sát mang tai bên cạnh vành tai bên trái cho đến tận phần da dưới hàm bên trên cổ. Miếng da và các mô dưới da này to bằng lòng bàn tay và treo lủng lẳng xuống dưới cổ và máu ra đầm đìa đầy mặt và cổ ngực. Những người kia tưởng là anh thanh niên này đã chết nên bỏ đi... số người đi mót lúa quay lại và đưa anh này đi cấp cứu tại trạm y tế xã. Trạm y tế xã đã cho băng tạm và viết giấy giới thiệu chuyển ra cho bệnh viện mà tôi đang công tác vào một đêm tối trời. Khi đoàn người gồng gánh bệnh nhân này bằng võng đi bộ cách nơi có tôi hơn 20 km đường rừng và đường đất. Khi đoàn võng này đi qua một xã trên đường thì bị các du kích người dân tộc chặn lại và lấy giấy giới thiệu giaocho chủ tịch xã, chủ tịch xã phê vào giấy giới thiệu: "đề nghị bệnh viện không chữa cho ông này vì ông đã trộm lúa của dân" và ký tên đóng dấu của UBND xã.
Nhọc nhằn đoàn võng cũng ra đến bệnh viện. Bệnh viện trưởng nhận giấy và có dấu phê của Xã đã bảo tôi: - BS xem không nên chữa cho anh này, người ta đã yêu cầu như thế rồi! Tôi không xem những lời dặn dò của ông ấy là quan trọng. Tôi mở vết thương của anh ra xem và nghe những người đi theo kể lại, anh gần như đã ngất đi vì quá đau đớn và mất máu nhiều. Khuôn mặt của anh đã biến dạng như trong một phim có vai ma quỷ, ai nhát gan mà thấy chắc phải ngất xỉu ngay. Nghe hoàn cảnh bi đát đói khổ của anh phải đi mót lúa kiếm sống lại bị người ta chém như thế! Thật thấy thương dân mình, họ đâu có đến nổi phải bị đối xử cay nghiệt như thế? Thương cho anh, thương những người bạn và bà con nhọc nhằn gồng gánh anh ra, thương cho quê hương Huế nghèo của tôi... Xúc động làm nước mắt tôi rơi không biết từ khi nào, rơi xuống thấm ướt cả vết thương của anh mà tôi đang lo hàn gắn đây! Cô y tá cười bảo:
- Bác sĩ mà cũng khóc à! Em tưởng bác sĩ khi nào cũng cứng rắn & lạnh lắm chứ!
Tôi đã vận dụng tất cả kỹ năng và sự tinh tế của tôi kết hợp với các loại thiết bị nhất là các loại kim chỉ rất nhỏ và mỏng manh (may là thời đó còn sót lại các loại chỉ nhỏ của bệnh xá quân dân y chế độ trước để lại như catgut chromic, silk 5.O-8.O... có gắn kim liền chỉ... nên tôi đã dành gần 2 tiếng đồng hồ để tái tạo lại khuôn mặt cho anh gần như hoàn hảo...
Phải chăng nước mắt của tôi hòa quyện với máu của người bệnh để cho tôi một cảm giác rằng vết thương lòng của tôi và của anh là một để tôi đủ tỉnh táo mà lo cho người ấy cũng như lo cho niềm đau của riêng tôi?
... Sáng hôm sau, do áp lực là "không được cứu chữa cho anh này" nên tôi phải chuyển anh lên tuyến trên. BV Tỉnh lại chuyển anh vào Bệnh Viện Chợ Rẫy TPHCM mà không can thiệp gì thêm.. Bệnh này đi vào quên lãng...
... Hơn một năm sau, một buổi chiều, sau khi mới loay hoay xong với một bệnh nhân, tôi thấy có một người đàn ông trung niên ăn mặc lịch sự, dong dỏng cao, da trắng, khá bảnh trai... tiến lại gần tôi và nói:
- Bác sĩ ơi! Bác sĩ có nhớ em không? Tôi nhìn kỹ người ấy ngờ ngợ và lắc đầu! Người ấy liền bảo:
- Dạ, em là người hôm xưa bác sĩ đã cứu. Em bị vết thương lớn ở mặt và tối đó BS đã khâu lại cho em. Em được chuyển vào BV Chợ Rẫy, được gặp giáo sư bác sĩ Trần Ngọc Ninh, GS Ninh đã khen ai mà khâu vết thương cho em đẹp thế, và hầu như không để lại vết sẹo nào thấy rõ... Chỉ có cái ống dẫn nước bọt (ống Stenon) là bị đứt ngang thì GS Ninh cũng đã cố gắng khâu lại nhưng không thành công vì trong nước bọt có chất tiêu hủy đạm (proteolytic enzymes) nên bây giờ em phải có một miếng gạc nhỏ dán dưới hàm để cho nước bọt thấm vào đó..Em chỉ đến đây với mục đích gặp lại bác sĩ để cảm ơn bác sĩ đã cứu mạng em... Em bây giờ đã bỏ vùng kinh tế mới để đi nơi khác sinh sống rồi.
... Thật sự, tôi không nhớ nổi, không tưởng tượng được người thanh niên mặt đầy máu, biến dạng kinh khủng như đóng vai quỷ ám trong truyện cổ tích lại có thể trở lại thành một con người hoàn toàn khác như thế... đẹp trai như thế, lịch sự như thế...
Nước mắt của tôi thật không phí chút nào, nước mắt của yêu thương có thể chữa lành được mọi vết thương kể cả những vết thương lòng?
Gửi: Fri Jun 30, 2023 6:53 pm Tiêu đề: Không Tiếng Nước Xao
không tiếng nước xao
Ảnh minh họa
không tiếng nước xao
(Sao Khuê sưu tầm)
Có một vị thiền sư, một hôm ông gửi thư mời những thân hữu và các thiền sinh đến xem ông biểu diễn về môn thiền bắn cung (zen archery).
Hôm ấy là một ngày thật đẹp, ông tổ chức buổi biểu diễn ngoài trời. Tấm bia được đặt ở phía cuối một sân cỏ rộng dài, và phía bên kia là biển. Chuông trống nổi lên, vị thiền sư bước ra sân, ông dừng lại cầu nguyện trước một bàn thờ nhỏ.
Ông quay sang cúi chào mọi người, rồi trang trọng mặc vào một chiếc áo lụa màu trắng. Vị thiền sư mở một chiếc hộp đen dài và lấy ra một chiếc cung, bình thản điều chỉnh lại độ căng của dây cung. Sau đó, ông ngồi xuống trong tư thế thiền, để cây cung trên đùi mình, và nhắm mắt lại. Mọi người đều im lặng cùng ngồi thiền với ông.
Sau một thời gian dường như thật lâu, vị thiền sư từ từ đứng dậy. Ông thận trọng chọn một mũi tên. Mọi người hồi hộp ngồi yên! Ông đứng giữa sân cỏ và xa xa là một tấm bia lớn, phía sau là một vùng biển rộng. Một lúc sau, dường như rất lâu, ông giương cung lên nhắm về hướng tấm bia. Mọi người nín thở chờ đợi.
Vị thiền sư từ từ hướng cung lên bầu trời cao và buông dây. Mũi tên rời dây cung lao thẳng vào một bầu trời trong vắt, bên trên tấm bia, nó bay thật xa và rồi rơi vào đại dương xanh biếc phía sau. Ông đứng nhìn và mỉm cười hài lòng, như là mũi tên mình đã thành công đạt đến mục tiêu. Ông bình thản, từ tốn, đặt cây cung trở lại vào chiếc hộp dài. Ông quay sang cúi chào mọi người, và buổi lễ chấm dứt.
Ảnh minh họa
Mục tiêu ở mọi nơi.
Tại sao vị thiền sư không nhắm mũi tên về hướng tấm bia mà lại hướng lên bầu trời? Mục tiêu của ông là một đại dương mênh mông? Có lẽ ý của ông muốn nói rằng, trong thiền tập, mục tiêu của ta có mặt khắp mọi nơi, chứ không phải chỉ là ở một nơi duy nhất nào!
The target is everywhere! Cái mục tiêu mà ta đang nhắm tới, thật ra chúng cũng đang có mặt ngay trong giây phút này và nơi đây, trong bất cứ một hoàn cảnh hay tình trạng nào mà ta đang có mặt, chứ không thể là một nơi nào khác.
Tôi đơn giản hiểu rằng vị thiền sư ấy muốn nhắc nhở rằng, sự thực tập của ta có mặt trong mỗi việc mình đang làm, trong mỗi bước chân mình đi, trong mỗi hơi thở, hay bất cứ cảm xúc nào đang có mặt. Nó thênh thang như bầu trời, mênh mông như biển lớn.
Tôi thấy mũi tên của vị thiền sư ấy nhiệm mầu lắm, nó phá tung được cái ảo tưởng của ta về một mục tiêu nào đó. Tất cả nơi nào mình đi cũng là nơi mình đang đến. Ta không cần có một mục tiêu, hay chờ đợi một sự thành đạt nào khác. Nó là bất cứ những gì đang có mặt với ta, bây giờ và ở đây. Chỉ đơn giản có vậy!
Không tiếng nước xao!
Không có một nơi nào để đến và ta cũng sẽ không về đến một nơi nào. Ở đây có bước chân, có những cảm thọ, có gió và lá, có trời và mây, có tiếng chim hót và nắng ấm. Và thật ra, chúng ta có cần phải về, phải tới một nơi nào đó không, vì thực tại thì không bao giờ có một khuôn mẩu nhât định nào hết.
Ảnh minh họa
Nhà thơ Ryokan, ông cũng là một tu sĩ Phật giáo, có viết bài hài cú:
araike ya
kawazu tobikomu
oto mo nashi
Ao mới
Con ếch nhảy vào
Không tiếng nước xao.
Bài hài cú của Ryokan khiến ta nhớ đến bài thơ kinh điển của Basho, về một ao cỗ, con ếch và tiếng nước xao! Nhưng chúng ta đâu cần phải theo một khuôn mẩu cố định nào đâu bạn hả. Hãy mở rộng lòng mình ra mà lắng nghe âm thanh của mũi tên kia rơi vào một đại dương xanh biếc. Chiếc ao kia bao giờ cũng vẫn mới tinh, mặt nước vẫn chưa bao giờ lao xao...
Gửi: Sun Sep 17, 2023 6:52 pm Tiêu đề: "NGƯỜI ĐIỀU DƯỠNG TÔI YÊU"
"NGƯỜI ĐIỀU DƯỠNG TÔI YÊU" Bác sĩ Nguyễn Thanh Minh (Sao Khuê chuyển)
Cô ấy chẳng có vẻ đẹp ngoại hình. Tuy còn trẻ nhưng thân hình quá khổ, làn da đen đúa, người luôn nhễ nhại mồ hôi. Mỗi lần đi qua đám con nít hay đàn ông vô duyên, cô ấy cố đi nhanh và cúi gầm mặt xuống vì xấu hổ trước những lời trêu chọc độc ác và tiếng cười nham nhở.
Một lần, khi bệnh viện đổi trang phục của điều dưỡng từ mặc áo blouse và quần dài trắng thành mặc váy, thì cô xin gặp tôi, với đôi mắt lệ lưng tròng:
“Xin bác Minh cho phép em không đổi trang phục vì chị em khác mặc váy sẽ đẹp lên nhưng em mặc sẽ thấy gớm lắm. Mọi người sẽ trêu em có hai cột đình đen đúa, thì làm sao em dám đi làm”
Quả thật vậy! Tôi đồng ý sẽ xin đặc ân cho cô...
Vậy vì sao cô ấy đáng yêu đối với tôi ?
Trong những ngày tháng tôi còn cầm dao mổ, làm trưởng phiên trực Ngoại khoa, đã có một lần tôi nhìn ra nét đẹp ấy. Trong một phiên trực đêm có khá nhiều bệnh mổ và bệnh sau mổ ở phòng hồi sức Ngoại, sau ca mổ cấp cứu cuối cùng đã quá nửa đêm, tôi rời phòng mổ sang phòng hồi sức xem lại bệnh nhân trước khi đi ngủ. Điều dưỡng trưởng phiên trực báo với tôi, có một bệnh nhân nặng không tự thở được. Các em đã thay phiên nhau bóp bóng (ngày ấy không có máy thở) giúp thở nhưng cứ ngưng thì bệnh vẫn không tự thở được và như thế đã mấy giờ rồi. Bệnh nhân khác hiện còn rất đông nên các em xin ý kiến tôi và tôi quyết định ngưng bóp bóng vì chẳng còn hy vọng. Tôi kiểm tra lại và cũng đồng ý cho ngưng bóp bóng. Bất ngờ cô ấy xuất hiện và nói:
“Bác Minh ơi, em trực phiên trước và tình nguyện không ra trực, bác cho phép em ngồi bóp bóng tiếp cho bệnh nhân đến khi nào em hết sức”.
Dù không tin rằng việc ấy có ích nhưng tôi đồng ý để cho em làm và tôi đi ngủ...
Sáng sớm hôm sau, tôi xuống phòng hồi sức xem lại bệnh nhân. Điều dưỡng trực chạy đến vui mừng báo tin cho tôi biết bệnh nhân ấy còn sống, đã tự thở được.
“Thế còn điều dưỡng Thủy đâu rồi để tôi thưởng?”
“Dạ chị Thủy mới ra về sau khi bệnh nhân đã ổn hơn.”
Phép lạ đã xảy ra đêm qua, ngay trong phòng hồi sức này, từ đôi tay to tướng và đen đúa ấy. Phép lạ không đến từ khối óc đầy logic lạnh lùng của tôi mà từ trái tim cao đẹp, nồng ấm yêu thương ẩn trong thân hình thô kệch, xấu xí. Từ đó tôi thấy được nét đẹp trong tâm hồn cô ấy, một nét đẹp sáng ngời trong một thân xác đen đúa, xấu xí.
...Nhiều năm đã trôi qua…
Gần đây, trong một lần có việc vào lại bệnh viện, tôi tình cờ gặp lại cô Thủy không phải trong đồng phục màu trắng ngày nào mà trong quần áo đời thường, vá víu, tay xách nách mang những bịch bánh trái.
– “Em không còn làm điều dưỡng nữa bác Minh ơi, yếu rồi, bệnh tật hoài, một thân một mình, em ráng buôn bán lặt vặt sống qua ngày. May nhờ các anh bảo vệ thông cảm nên mới được vào khoa bán. Còn bác Minh, bác có khỏe không?”
Thủy có đến gặp tôi lần cuối cách nay hơn một năm. Tôi mời Thủy đến nhận một số tiền do một người bạn tôi ở nước ngoài gởi về cho Thủy sau khi đọc bài viết này của tôi trên Facebook. Lúc này bệnh đã nặng và Thủy mất không lâu sau đó…
Mắt tôi bỗng nhòa đi. Buồn cho một số phận. Sống tốt không có nghĩa sẽ nhận được những điều tốt trong cuộc đời này.
Sống tốt chỉ để làm theo tiếng nói của trái tim nhân ái, thiện lành.
Thế thôi...
Bài này được Bs Minh viết nhân kỷ niệm ngày Điều Dưỡng Thế Giới 12/5.
Gửi: Mon Apr 22, 2024 3:32 pm Tiêu đề: Nỗi Lòng Tháng Tư - tùy bút của Sao Khuê
Nỗi Lòng Tháng Tư - tùy bút của Sao Khuê
Hình tác giả chọn
Cảo thơm lần dở trước đèn
Thiện, Ác. còn đó ghi mòn sử xanh
Rằng năm 1975
Cộng quân tràn ngập tanh banh cả làng
Cả nước đều phải lang thang
Sống lây sống lất cái bang đầy đường….
Chiều ngày 28 tháng 2 năm 1985 gia đình năm người Sao Khuê đặt chân xuống phi trường Mirabel của tỉnh
bang Quebec thuộc Canada, cách xa thành phố Montréal khoảng 1 giờ lái xe, trong túi chỉ có 2 đồng đô la Mỹ
và cái nhẫn mỏng tanh dành để gọi điện thoại khi cần thiết. Bao nhiêu trang sức, tiền bạc, kể cả cặp nhẫn
cưới mà sau này mẹ Sao Khuê bán đi lấy tiền cho các em vượt biên... để lại hết vì nghe nhà nước cấm mà
Sao Khuê thì sợ họ làm rắc rối nên... bỏ hết... bỏ hết... miễn đi được thì thôi. Chưa bao giờ chúng tôi đi xa thế
và mang ít tiền như thế, chả bù sau này đi du lịch ngoài hai ba
cái thẻ còn dấu trong người tiền ngàn...
Tới Canada rồi sao? Sao Khuê không mơ chứ? Đã một lần
Sao Khuê nằm mơ thấy được đón tiếp ở nhà anh chị chồng
nhưng chỉ là giấc mơ thôi, mong ước chỉ là mộng mà thôi, Sao
Khuê vẫn ở trong nhà tù lớn với hàng trăm ngàn băn khoăn lo
sợ. Cái nhà tù lớn đang là nhà mình, bị cướp tràn vào lấy mất
biến thành nhà tù có đầy rẫy công an, bộ đội gác cho mang tên
Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam mà khi mới bị nhốt, cả tháng sau Sao Khuê vẫn chưa quen: những
sáng mai thức giấc sau ngày 30 tháng tư Sao Khuê cứ bâng khuâng không biết tỉnh hay mê, mơ hay thực và
sau cùng thì Sao Khuê ao ước được ngủ luôn không bao giờ thức dậy để thấy sự thật não nề... Nhưng cuối
cùng thì...”Em Phải Sống”, Sao Khuê vẫn sống vì ba con nhỏ và bây giờ, chao ôi, sung sướng quá vì sau khi
chui ra chui vào, mất tiền mà không lọt, vợ chồng con cái Sao Khuê cũng may mắn thoát khỏi ách độc tài
Nói thiệt quí vị nghe, dù được đi chính thức nhưng những người trên máy bay cũng hồi hộp lắm lắm. Sao
Khuê đã từng có người bạn sắp lên máy bay còn bị kéo xuống, đuổi về để tiếp tục “xây dựng xã hội chủ nghĩa”
nên mọi người trong máy bay thở phào khi phi cơ hạ cánh an toàn xuống phi trường Bangkok, Thái lan. Lúc
đó Sao Khuê vừa mừng vừa tủi, mừng vì từ nay được thở không khí tự do và tủi vì so sánh phi trường
Bangkok nhộn nhịp, ngợp trời đèn xanh, đèn đỏ, văn minh hiện đại so với phi trường Tân Sơn Nhất quạnh
hưu, lạc hậu mà thương cho đất nước mình từng một thời là hòn ngọc Viễn Đông.
Tháng hai, trời còn rất lạnh, lạnh thế nào thì Sao Khuê chưa biết nhưng toàn thể Mít (Anamite, ý nói dân Việt)
chúng tôi, những người vừa rời Việt Nam hai ngày trước, sau khi ghé phi trường Bangkok và một phi trường
nữa ở Italie thì ngoài mấy cái áo len... chẳng ai có áo lạnh mùa đông cả. Trước khi máy bay hạ cánh, nhiều
bà được cho đi đoàn tụ với chồng còn mang áo dài thêu, quần lụa trắng mỏng tanh ra diện sau khi điểm phấn
thoa son. Nghĩ lại thật buồn cười cho sự ngây thơ của quí bà quá quí bà ơi. Vừa ra khỏi phi cơ thì Sao Khuê
đứng ngẩn người ra nhìn tuyết rơi! Tuyết chỉ mỏng manh rơi nhưng máu lãng mạng nổi lên khiến Sao Khuê
dừng chân lại ngắm khiến ai đó đi ngang hỏi bằng tiếng Pháp: “Lần đầu tiên bà nhìn thấy tuyết hả?” Sao
Khuê gục gặc cái đầu thay cho câu trả lời vì đang bận ngắm tuyết, chả gì thì cũng là lần đầu Sao Khuê được
tận mắt thấy tuyết rơi mà lỵ. Tuyết nhè nhẹ rơi rơi... dĩ nhiên không đẹp bằng cảnh tuyết trắng mù trời trong
phim Đốc tờ Zivago nhưng caméra trong đầu Sao Khuê giờ này vẫn còn y cảnh tuyết rơi mỏng manh buồn
qua khung cửa ngày 28 tháng 2 năm 1985.
Cô chú em chồng và anh chồng - người bảo lãnh cho gia đình Sao Khuê - đến đón đang vẫy gọi rối rít sau
khung kính trên cao. Sau khi làm xong thủ tục, Sao Khuê còn nấn ná tài khôn làm thông dịch cho hai bà không
biết ngoại ngữ để trả lời những câu hỏi của nhân viên sở di trú dù tiếng Anh hay tiếng Pháp của Sao Khuê
chưa đầy lá mít nên ra trễ khiến cô em nhằn là “sao mãi mới ra, khuya rồi đó, mau lên, mai em phải đi làm”.
Sau khi dùng cơm tại nhà cô em, gia đình Sao Khuê được đưa về nhà anh Tú Anh, người cha thứ hai của các
con của Sao Khuê, người đã tái sinh các cháu, mang các cháu khỏi thiên đường xã hội chủ nghĩa. Gia đình
Sao Khuê được giành cho ba phòng ngủ trên lầu: hai con trai chung một phòng, cô con gái có phòng nhỏ và
hai vợ chồng Sao Khuê căn phòng khá lớn với một nhà tắm riêng. Anh chị và cháu gái ở hai phòng mé trái và
xử dụng phòng tắm nhỏ. Cháu trai của anh chị độc chiếm basement. Nhà anh chị rộng rãi, khang trang nhưng
là nhà cổ ở chân núi nên sàn gỗ kêu cót két, cọt kẹt. Sao Khuê dặn các con là ráng đi nhẹ nhàng nhưng mà...
mình càng rón rén nó càng kêu to!
Chưa đầy một tuần, chú Long đưa ông xã xệ Sao Khuê đi làm, cùng hãng với chú, dĩ nhiên là làm phu khuân
vác: chuyển từng thùng giấy cac tông chúc mừng đủ loại lên kệ, ghi sổ, đánh dấu. Công việc rất nặng nhọc
khiến cho anh chàng dài lưng tốn vải ăn no lại nằm, ôm vài cái cử nhân trong tay, nếu Vi Xi (VC) không vào là
về làm phụ giảng ở trường Luật, thì nay phải làm phu khuân vác vất vả, chỉ vài tháng sau chàng còn có da bọc
xương, chắc cũng giống như khi ở tù cải tạo, khiến Sao Khuê mủi lòng thương hại, nhường nhịn đủ điều ai dè
lâu dần chàng ta càng được thể lên chân!
Nghỉ ngơi một tuần cho quen giờ sinh hoạt, chị dâu Sao Khuê, người Ý, chở Sao Khuê đi xin học cho ba
cháu. Mang từ Việt Nam sang cái áo manteau mùa xuân màu gạch cua mà ai cũng khen đẹp khi Sao Khuê
mặc thử lúc còn ở Sàigon, bây giờ mặc vào trông Sao Khuê quê xệ chẳng giống con giáp nào. Bà chị dâu
bảo:
- Áo này mặc vào mùa xuân. Thay áo mùa đông đi, áo này không đủ ấm đâu!
Sao Khuê phanh cho chị thấy hai lớp áo len, đan tay, mới toanh bên trong:
- Không sao, ấm mà chị, em còn hai áo len nữa đây này.
Ý-tà-lồ chính gốc, chị dâu đâu biết là bên Việt Nam làm gì có áo manteau mùa đông nhưng chị lại tưởng là
Sao Khuê có áo nhưng không muốn thay nên chỉ nhún vai:
- OK, mình đi.
Chu choa ơi, sao lạnh quá thế này, Sao Khuê run lên cầm cập dù ngồi trong xe có hơi sưởi ấm. Còn con
đường, sao nó nó dài thế, con đường Sherbrooke ấy mà, đi mãi, đi mãi mới tới cái gọi là nha học chính
(commission scolaire).
Bà thư ký niềm nở lịch sự kéo ghế mời hai chị em ngồi:
- Mời bà ngồi.
Ý Trời đất ơi! Sao họ lại lịch sự như thế với con mán quê mùa, nghèo mạt rệp này nhỉ? Sao Khuê chợt có ý
nghĩ so sánh: Ngày mà Đảng dẫn đoàn quân bèo nhèo, mang nón tai bèo, ngheo huyền nghèo, lếch tha lếch
thếch như con mèo ướt vào miền Nam, trông như những đoàn âm binh thì bà dược sĩ kiêm giáo sư đệ nhị
cấp, vợ “cựu” trưởng khối Quản Trị của Truyền Thanh &Truyền Hình & Điện Ảnh, được các anh mặt mũi non
choẹt, hỉ mũi còn chưa sạch, mới mười mấy tuổi đầu, học vấn cỡ lớp ba tiểu học, quát vào mặt mỗi khi Sao
Khuê phải gặp họ:
- Nhà chị (!) phải lễ phép với cán bộ nhà nước. Sao nhà chị kém văn hoá thế!
Còn nữa, ngày Sao Khuê ra đài truyền hình, sở cũ của chồng gặp “ban quân quản” xin lãnh lương trong lúc
chồng được nhà nước ưu ái gửi đi học tập thì được cho vào gặp anh Bẩy (Quái, chữ ông, tiếng bà, biến đâu
mất hết, ai họ cũng gọi là anh, là chị. Đã vậy họ lại không có tên, chỉ thấy họ gọi nhau anh Hai, chị Ba, chị
Tư, anh Năm, chú Sáu, cô Bẩy, chị Tám, anh Chín, chú Mười... bí mật dễ sợ. Cô và chú chỉ giành cho các cán
bộ cao cấp và tiếng bác chỉ được dùng cho bác Hồ. Cấp trên họ lại chỉ nói là “Trên” khiến mình chẳng hiểu
“Trên” là cái quái gì!) Anh Bẩy nói:
- Tôi nói cho chị biết, chồng chị mang tội tầy trời, nay được cách mạng khoan hồng gửi đi học tập. Chị và gia
đình phải biết ơn cách mạng (mốc xì! bắt tù mà phải biết ơn). Chị phải báo cáo cho chúng tôi biết những việc
chồng chị đã làm, đã chống phá cách mạng như thế nào. Chị phải động viên chồng chị học tập tốt, lao động
tốt. Chị phải động viên chồng chị thành khẩn khai báo tội lỗi thì mới được xét cho về đoàn tụ với gia đình
(động viên là gửi đi động viên tức đi lính ấy à?) Chị phải hiểu là nhân dân miền Nam ai cũng có tội hết, ngay
cả chị bán xôi cũng có tội...
Ủa, bán xôi cũng có tội? Thấy nét mặt Sao Khuê cau lại tỏ vẻ không đồng ý thì anh Bẩy mở lượng khoan hồng
giải thích:
- Chị phải biết dân miền Nam ai cũng có tội. Không phải chỉ có nguỵ quân, nguỵ quyền mới có tội mà
chị bán thuốc (là Sao Khuê), chị bán xôi, chị đổ rác cũng có tội vì góp phần duy trì đời sống và kinh tế
cho Mỹ Nguỵ. Mấy thầy cô giáo (cũng là Sao Khuê) cũng có tội vì dạy dỗ, đào tạo học trò chống lại
đảng và nước...
Chân dung tác giả Sao Khuê
À ra thế. Mọi người đều có tội. Lạy Chúa con là kẻ có tội - nhưng trong bụng Sao Khuê thì “Hứ, nói càn nói
rở, được làm vua thua có tội.”
Đấy, Sao Khuê đã được đối xử như kẻ có tội khi còn ở trong nước bởi những người cùng tổ tiên, nòi giống với
mình. Suốt mười năm kẻ có tội lúc nào cũng nơm nớp sợ hãi bị bắt, bị tù... thế mà bây giờ sang xứ người ta,
Sao Khuê lại được người ta lịch sự tiếp đãi thế này cơ chứ! Sao Khuê đang đi xin xỏ chỗ học cho các con mà
lại ăn mặc quê mùa, nghèo nàn như con mọi, thế mà họ, trông lịch sự sang trọng, mà sao họ lại không tỏ vẻ gì
coi thường hay khinh khi Sao Khuê cả vậy? Trời đất ơi, sao Sao Khuê lại được những người chủ nhà cho
mình sống nhờ mà còn coi mình bình đẳng với họ. Từ lâu lắm Sao Khuê mới được người ta đối được xử như
một con người. Cảm giác này làm cho Sao Khuê vừa thích thú, hãnh diện lại vừa hụt hẫng, bâng khuâng...
Một người bạn của Sao Khuê gọi tới mách cho việc đi giữ trẻ. Sao Khuê dẫn con gái lớn, mười lăm tuổi đến
nhận việc. Bà mẹ cháu bé đón hai mẹ con sao Khuê đến thăm nhà bằng xe hơi và tiễn chúng tôi ra về bằng
métro để biết đường hôm sau trở lại. Sao Khuê dặncon:
- Con nhớ quẹo phải sau khi đi qua nhà thờ nghe con.
Than ôi, ngày hôm sau mẹ con Sao Khuê trở lại thì không biết nhà ở đâu vì trạm métro Laurier này có hai lối
ra chứ không phải chỉ có một “bouche” như métro Vendôme gần nơi chúng tôi ở và cả hai đầu đều có nhà
thờ, tuy vậy cuồi cùng hai mẹ con cũng tìm đến nhà được sau khi chìa địa chỉ hỏi thăm người đi đường. Mẹ
cháu bé cũng đã lo xa nhờ bà ngoại tới trông cháu nếu không thì cô đã phải nghỉ làm. Bà dặn đi dặn lại chúng
tôi:
- Trạm métro này có hai đường ra. Cô nhớ đi ra theo hướng đầu métro chạy tới thì mới ra đúng đường.
Nhưng việc coi cháu bé chẳng lâu vì các con Sao Khuê được nhà trường gọi vào học lớp “acceuil”. Đây là lớp
chuyển tiếp dành cho những học trò mới di dân qua mà đa số giờ học là tiếng Pháp, mục đích cho học trò
quen lần trước khi chính thức vào lớp. Hai cháu lớn học ở trường Côtes-St-Luc và cháu út, mười tuổi học nơi
khác nhưng được xe đưa đón miễn phí tận nhà. Vậy thì đâu là thiên đường nhỉ, Việt Nam hay Canada? Cảm
ơn Canada đã mở rộng vòng tay.
Sao Khuê bắt đầu mở chiến dịch đi tìm việc làm. Đến đây thì quả thật là gay go. Kinh tế đang suy thoái nên
việc làm rất khó kiếm. Sao Khuê đến nhà hàng xin làm phụ bếp nhưng không thấy họ gọi lại. Ông bố nuôi cho
Sao Khuê địa chỉ một hãng may. Giữa mùa đông gió thổi mạnh xém tí thì thì lăn xuống chân dốc, Sao Khuê
lần mò theo bản đồ métro, tìm ra địa chỉ thì thấy toà nhà cao lớn mà cửa nào cũng đóng im ỉm. Thất vọng vô
cùng, Sao Khuê đang tính ra về thì có một bà tới trễ bước vào. Bà dẫn Sao Khuê vào hãng may của bà.
Ai giới thiệu bà đến đây?
- Dạ, ông Hải
- Ông gì? Henri?
- Dạ không, ông Hải.
Hai ba lần bà Xếp vẫn không biết ông Hải là ai, thôi thì Henri, Henrette, hết răng, ai cũng được.
- Thôi, bà vào may thử đi.
Trời đất thánh thần bà con ơi, coi nè, trước khi ra đi Sao Khuê đã học một khoá cắt may, một khoá thảo trình
viên (programer), quyết chí bỏ làm thầy (à Sao Khuê đi dạy học môn công dân khi còn đi học dược và sau đó
dạy Lý Hoá đệ nhị cấp ngay cả sau khi Vi-Xi vào, Sao Khuê cũng vẫn... đứng lớp, dạy Lý cho lớp mười một.
Sao Khuê gõ đầu trẻ gần mười lăm năm nghe bà con) mà làm thợ nuôi con nhưng mà sao cái máy này nó
mạnh như trâu, nhanh như ngựa, chạy cái rầm, khiến đường may xiên xẹo mẹo dậu.
- Thôi, bà chưa biết may, bà biết ủi không?
Ủi đồ? ai mà không biết cơ chứ.
Bà xếp đưa cho Sao Khuê môt lô cà-ra-oắt (cravate) của trẻ con. Trời! cái bàn ủi, móc vào dây điện tòong
teeng... mà sao ủi hoài không thẳng, chẳng ra hình thù gì hết!...Thế là Sao Khuê không có việc làm. Ra về mà
lòng tan nát, thấy mình bất tài vô tướng, chán nản cùng cực, chẳng lẽ qua cơn bỉ cực thấy hồi tối thui, rồi đây
làm gì để nuôi con và nuôi thân, nuôi bố, nuôi mẹ, nuôi em ở Việt nam? Huhu huhu!...
Sao Khuê tìm đến một tiệm thuốc của vợ một ông bạn mới quen được ở Việt Nam, do thường gặp nhau trên
trụ sở xuất cảnh trên đường Nguyễn Du Saigon để xin việc. Chị rất lịch sự:
- Sao Khuê kiếm chỗ nào học cho biết việc rồi trở lại đây, mình sẽ thu xếp sau vì người phụ tá Còi (dân Việt
mình hay gọi đùa dân bản xứ Quebecois là Còi) này khó chịu lắm.
Ông bạn của chú cho Sao Khuê một địa chỉ nhà thuốc để Sao Khuê xin học việc (dĩ nhiên không lương)
nhưng rồi cũng bị từ chối vì Sao Khuê lỡ dại, cả tin mà khai ra là sẽ trở lại làm việc cho chị X. Đấy, số con
rệp, ngay đến xin học việc không lương cũng không được nói chi việc đi làm! Huhu...
Một bà bạn thân cũng là đồng nghiệp, Trăng Sáng giới thiệu vào nhà thuốc bà đang làm, Sao Khuê cũng bị từ
chối vì quẩn chân người ta. Buồn thúi ruột thì bị bạn la:
- Mày làm cái gì mà rối tinh lên thế. Cứ từ từ rồi đâu sẽ vào đó. Mới lên xe bus thì phải đứng, rồi cũng có lúc
sẽ có chỗ cho mày ngồi.
Ê! Cảm ơn mày nghe nhỏ. Sau này Sao Khuê hay dùng lời khuyên rất chí lý mà khuyên những di dân mới
nhập cư khi họ vào mua thuốc trầm cảm. Quí vị nên biết dân Canada dùng nhiều thuốc trầm cảm... nhất thế
giới! Những di dân mới tới thì mơ một thiên đường không hiện hữu hay bối rối vì làm sao gánh vác gia đình,
còn dân ở lâu thì phát điên - chả thế mà có tên là Canadien - phát điên lên vì mùa đông dài, lạnh, bẩn, trơn, dễ
té ngã, dễ bị tai nạn xe cộ, và vì trời u ám:
Trời ở nơi đây rất dễ buồn
Mùa đông dài lắm giá lạnh luôn
Đóng băng luôn mảnh hồn hiu quạnh
Như tuyết ngoài kia giá lạnh tuôn...
(Ai muốn nghe bài thơ này của Sao Khuê đã được anh bạn đồng nghiệp LKC phổ nhạc và ca thì
click vào link này để vừa nghe vừa đọc tiếp)
Rồi thì ông bố nuôi dẫn Sao Khuê đi cắt tóc, tự tay đánh giầy (bottes) cho Sao Khuê trước khi dẫn Sao Khuê
đến tiệm may nhỏ của một người Việt để học việc.
- Con ơi, thế bố ruột của con có đánh giầy cho con không?
- Dạ, chưa bao “vờ” bố ạ vì ở Việt Nam con đi guốc Đa kao không hà, mà có đi giày cũng không cần đánh bố
ơi, mẹ con thì có đánh nhưng đánh bằng roi.
“Bố Vượng ơi! Thương Bố quá à. Bố đang dạo chơi trên cõi Niết bàn hả Bố?”
Bản cũ soạn lại, cái máy may chạy như xe lửa tốc hành khiến sau mỗi đường may Sao Khuê lại cặm cụi gỡ
ra, may lại.
- Công việc hôm nay ra sao? bà chị dâu hỏi.
- Je suis bonne à rien (em thật là vô tích sự), cái máy nó chạy trước, em chạy sau, chạy theo không kịp...
-...À ngày hôm nay thì khá hơn, em đuổi theo nó gần kịp rồi.
- Khá hơn hôm qua, coi như em đi cùng máy được.
Vì cứ phải tháo ra tháo vào nên Sao Khuê học may overlock mà ba ngày mà chưa thạo.
Sau gần một tuần thì chú Tân, em họ của ba Sao Khuê ra tiệm may tìm Sao Khuê:
- Cháu về gấp, thay quần áo cho tươm tất rồi tới trường Collège Français gặp bác Rạng. Bác đã xin được
việc cho cháu rồi, mau lên cháu!
Sao Khuê vào gặp cha Perron, một trong ba người chủ của trường và với bằng dược sĩ không cần trình ra,
Sao Khuê vẫn được cha cho coi phòng thí nghiệm sinh hoá, chưa kể cha còn chắp tay, cúi đầu theo phong tục
Việt Nam chào tiễn Sao Khuê ra về khiến Sao Khuê vô cùng bối rối. Cảm ơn cha nhân từ, độ lượng với di dân
Việt Nam được nhận vào làm vì cha từng bảo:
- Quí vị đừng ngại vì không nói thạo tiếng Pháp. Chúng tôi cần người làm việc chứ không cần nghe quí vị nói
tiếng Pháp.
“Chắc giờ này cha đang cùng thánh Pierre đi dạo hay cầu nguyện trên Thiên Đàng và Bác nữa, Bác là người
cha thứ hai của cháu, cả đời giúp mọi người, Bác chắc chắn đang nơi miền Cực lạc.”
Đến đây thì Sao Khuê qua cơn bỉ cực tới hồi thới lai. Biết số phận run rủi như thế này thì tội gì mà lo lắng, vất
vả khổ sở tìm việc cả tháng qua. Ê! nhỏ bạn, cuối cùng ta cũng trúng số lô độc đắc, có được một cái ghế trên
chuyến xe bus cuộc đời mà cái ghế nhung êm ái nữa à nghe. Sao Khuê được trả lương mười sáu ngàn một
năm so với lương tối thiểu ngày đó có 4.25 đồng một giờ. Tiền lương được lãnh hàng tháng kể cả những ngày
nghỉ, tháng hè và mỗi ngày chỉ làm theo giờ học trò đi học (nhưng Sao Khuê ngây thơ cứ đến từ 8:30 sáng và 5 giờ chiều mới ra về) nếu tính theo giờ làm thực sự (30 giờ một tuần, 35 tuần một năm vì Sao Khuê được
nghỉ hè, Pâques, Noel...) thì... sấp sỉ lương dược sĩ. Công việc làm thì nhàn hạ so với nghề may: chỉ việc bầy
ra rồi lại dẹp vào những thứ dùng làm thí nghiệm của toàn thể
các lớp trong trường về phân sinh hoá (biologie) từ
secondaire I đến hai lớp Cégep (college) ; có khi ba phòng
cùng làm thí nghiệm một lúc nhưng với Sao Khuê thì là
chuyện nhỏ, nghề của nàng mà. Rửa hàng trăm ống nghiệm
hay hàng trăm dụng cụ mổ xẻ, lấy ra xếp vào vài chục kính
hiển vi v..v...mà nhằm nhò gì. Ấy nhưng mà cái phần mua
dụng cụ hay mượn phim chiếu cho học trò xem thì thật là gay
cấn vì phải xử dụng điện thoại để giao dịch. Quí vị biết rồi,
mười mấy năm sau khi ra trường, tiếng Pháp của Sao Khuê
đã theo Tây về nước, Sao Khuê mới dợt lại cũng chưa đủ sức
sí sa sí số.
Mặt nhìn mặt nhau tuy bâng khuâng không nói một câu vì lời nghẹn ngào nghệt ra như say như ngây vì ngu
nhưng Sao Khuê cũng còn đoán được họ nói cái chi và họ cũng đoán được Sao Khuê trả lời cái gì vì có thể
kèm theo ngôn ngữ quốc tế hoa tay múa chân, chứ qua điện thoại - eo ôi, họ đâu thấy con nai vàng ngơ ngác
mà nói chầm chậm cho mình kịp hiểu chưa kể đôi khi họ còn... sủa tiếng “Còi” thì ô hô ai tai! (tiếng Còi là cách
phát âm tiếng Pháp của người Quebecois giống như cách phát âm tiếng Việt theo giọng Quảng, hì hì khó
nghe lắm, chẳng hiểu gì hết trơn). Văn phòng sinh hoá (département de biologie) có bẩy giáo sư, ba bà và bốn
ông đều rất tử tế. Sao Khuê thân nhất với bà xếp và cả gia đình bà. Sao Khuê năn nỉ bà xếp gọi điện thoại
dùm khi cần mua dụng cụ (tim, ếch, cá, ống nghiệm, kính hiển vi v..v...). Bà vui vẻ làm dùm nhưng ít lâu sau
đó thì bà bắt Sao Khuê phải tập nói cho quen:
- Hôm nay thì Sao Khuê phải tự mình đặt hàng nhé. Đừng lo, tôi ngồi bên cạnh, có gì tôi sẽ giúp.
Trống ngực đánh thùm thụp Sao Khuê run rẩy bấm số. Rồi thì cũng xong, tuy vậy không có bà thầy đố mầy
làm nên. Sau đó thì công việc ro ro mà chạy, chạy giỏi nên từ trên xuống dưới, trong ngoài ai cũng quí mến.
Khi vận mệnh đến lúc hanh thông thì cửa nào cũng mở thênh thang. “Chân thành cảm tạ xếp và đường dài
hạnh phúc cầu chúc cho người”.
Tạm ổn về công ăn việc làm Sao Khuê bắt đầu tìm cách đi học, lấy lại bằng dược sĩ theo lời khuyên của cô
em họ cũng là dược sĩ, mặc kệ giấy cam kết không xin hành nghề lại phải ký với di trú Quebec khi được họ
cho giấy nhập cảnh. Than ôi, trâu chậm nên uống nước đục. Tỉnh bang Québec và đại học Montréal từ chối
cho dược sĩ di dân học lại. Hèn gì họ bắt mình cam kết trước khi cho giấy nhập cảnh... Cửa này đóng thì gõ
các cửa khác vây. May quá, cửa nhà nước Canada còn mở. Các dược sĩ có thể xin thi “Board Canada” sau
khi thi đậu phần tương đương – Équivalent - sau đó thì có quyền hành nghề trên toàn cõi Canada. Để đậu
phần tương đương (équivalent) thì, hoặc xin thi sau khi tự kiếm bài mà học, hoặc xin học một số tín chỉ của
đại học Montréal gồm năm cours, kéo dài khoảng hơn hai năm. Con đường thứ hai này tuy chậm nhưng chắc
vì lúc đó chúng tôi còn lớ nga lớ ngớ đâu ai biết bài thi hỏi gì mà học... Trong lúc chờ đợi đến đầu niên học để
ghi danh thì hai vợ chồng Sao Khuê dầm mưa lội tuyết lạnh run cầm cập mà đi học Anh văn, Pháp văn mỗi
tối.
Một năm sau thì Sao Khuê ghi danh... đi học. Đi mà không đi vì ban ngày phải đi làm. Lâu lâu có ngày được
nghỉ làm thì Sao Khuê lên trường... xem mặt thầy, mang máy ghi âm theo ghi lén nhưng về nhà vẫn chẳng
hiểu thầy nói gì!! Lại huhu... Mọi sự trông cậy vào cô bạn nhỏ gần nhà: cô đi học, cô mượn phần ghi cours
của các em Việt Nam cùng học, cô nhanh chân copie khi ra chơi rồi phân phát cho các bạn và cuối tuần tụ tập
nhau mà học. Cảm ơn Biển, em đã giúp đỡ Sao Khuê rất nhiều. Nhóm năm sáu người của Sao Khuê giúp
nhau (cho copie cours), khuyến khích nhau mỗi khi có người chán nản muốn bỏ cuộc vì phần lớn ai cũng có
gia đình con cái phải lo. Hai cái tay của Sao Khuê mỏi rã rời vì tra tự điển, tra tới tra lui, tra rồi ngày mai tra lại
vì...quên. Mèn ơi, cái xứ này, bài giảng bằng tiếng Pháp, sách đọc bằng tiếng Anh khiến mình nhiều khi hiểu
sai vì cấu trúc tiếng Anh và Pháp đôi khi ngược nhau. Bài ghi sau khi copie thì mờ, lại viết tắt, viết tháu, mở to
mắt chưa đoán nổi... Học bài xong Sao Khuê làm thử câu hỏi thì...rớt. Sao Khuê hết hồn. Hoá ra cách học bên
này khác bên Việt nam. Ngày Sao Khuê học ở Việt Nam, mỗi năm phải học thuộc lòng cỡ năm ngàn trang
chia làm hai khoá thi, chưa kể phần thực tập. Vào thi, lỡ quên, có ai nhắc chút xíu thì chữ lại chạy ra, không thì...thi rớt. Bên này thi theo lối trắc nghiệm nên không có cảnh bỏ giấy trắng ra về, tuy vậy muốn đậu, Sao
Khuê phải đổi cách học: học theo chiều sâu, hiểu kỹ để chọn đúng câu trả lời thay vì trải theo chiều rộng như
xưa.
Trong lúc đi học thì Sao Khuê vẫn phải đi làm full time, Sao Khuê
vẫn phải cơm nước, nuôi con, vẫn phải trả nợ tiền đã vay để
vượt biên không thành, trả tiền vé máy bay cho năm người, Sao
Khuê cũng còn phải gửi tiền về giúp đỡ gia đình khiến đôi lúc
Sao Khuê... phục mình quá, viết thư khoe nhỏ bạn thì nhận
được hồi âm: “tao thấy mày giỏi thật hay là mày đóng cái bàn
thờ tự động, mày ngồi lên rồi lại nhẩy xuống mà vái mình! ”
Ngoài những lúc xuống tinh thần, lo âu vì thi cử, khổ sở vì không
hiểu bài còn thì ui chao đời sống mới thật là vui vẻ thoải mái nhất
là hai tháng hè tha hồ lấy xe bus rong chơi khắp thành phố
Montreal hay đi câu cá tận Dorion hoặc họp nhau ăn uống. À
không, cuối tuần của hai tháng hè mới được rong chơi thôi vì tuy học trò nghỉ hè thì Sao Khuê cũng được nghỉ
làm nhưng năm ngày trong tuần Sao Khuê vẫn đi làm: đi may - lúc này Sao Khuê may nghề rồi nghe - để tiếp
tế gia đình chứ. Số vất vả nên mùa hè, nóng chẩy mỡ mà hàng ngày Sao Khuê phải ôm hàng trăm cái
manteau mùa đông bằng dạ, nặng ơi là nặng lên may, may có mỗi một đường ráp gấu thôi vì may theo dây
chuyền mà...
Ba đứa con của Sao Khuê được nhận vào học trường tư Collège Français miễn phí. Sao Khuê thuê nhà sát
cạnh trường, gần nhà chú và nhà bác. Giờ nghỉ trưa Sao Khuê về làm cơm, bốn mẹ con cùng ăn, thế là tiết
kiệm được không những tiền xe bus mà cả thời gian di chuyển và cũng không phải trân mình chịu lạnh chờ
bus. Ui, ở gần chỗ làm sướng thật, tiết kiệm đủ thứ lại có cơm nóng ăn vào giờ nghỉ trưa. Sao Khuê học thím
và bác làm giò chả nên ăn uống thả dàn. Thịt thà bên này quá rẻ, chỉ có rau quả mới đắt thôi...
Sau bữa cơm tối thì bốn mẹ con cùng học bài. “Ông càu nhàu” chui vào đại hạn vất vả, vẫn phải khuân vác
nhưng cũng ghi danh học đại học Hautes Etudes Commerciales (HEC) buổi tối nên càng ngày càng cẩu nhầu
cầu nhầu. Tóm lại cả nhà học. Không có TV, không có phim bộ, không có ăn tiệm, không có đi chơi. Những
ngày lễ dài mấy mẹ con mới được sướt mướt theo “giòng sông ly biệt” hay “xóm vắng”... (phim bộ Hồng
Kông). Mẹ thì thủ sẵn hộp kleenex, đến đoạn nào mùi thì cà rỡn: “Sửa soạn! Khóc! nên thay vì khóc mấy mẹ
con lại cười sằng sặc! ”
Sau gần ba năm dùi mài kinh sử thêm một năm thực tập không lương, tổng cộng bốn năm Sao Khuê mang
giấy hành nghề đi xin việc. Sao Khuê vừa làm phòng thí nghiệm vừa đi bán thuốc, cày hai jobs, đôi khi sáu
bẩy chục giờ một tuần, full time ở trường học và khoảng hai mươi, hai mươi lăm giờ làm ở pharmacie nên
Sao Khuê không có week-end cũng chẳng có shopping. Khi học trò nghỉ lễ thì Sao Khuê mới được nghỉ nhưng
hè thì Sao Khuê lại làm thay cho các dược sĩ đi nghỉ hè khắp các tiệm thuốc xa gần của chaine Cumberland
hồi đó. Cầy chết bỏ mà! May quá ngày đó chẳng cần đi chợ. Mua gì thì đặt qua điện thoại, hàng giao tận nhà,
Sao Khuê chỉ phải nấu ăn. Con gái rửa chén, ủi đồ, trông cho các em học, con trai giặt đồ, ông bố đi làm và đi
học. Ổng dại quá, chọn ngành mới nên học lại từ đầu, rồi ông cũng tối nghiệp đại học Canada, có bằng của
HEC nhưng như thường lệ, bằng chỉ để treo!
Ngày đầu xin đi làm, trời xui đất khiến, Sao Khuê gọi cho Cumberland, là một chaine pharmacie lớn ngày đó
(như Jean Coutu) xin làm ngày chủ nhật.
Khi đến để phỏng vấn, sau phần chuyên môn Sao Khuê bị hỏi ba câu ngoài lề:
- Tại sao bà đến Canada?
- Vì gia đình tôi tị nạn Cộng sản và Canada là xứ tự do.
-?
- Sống với Cộng Sản chúng tôi có thể bị cho vào tù bất cứ lúc nào chỉ vì lời nói nào đó!!
Bà này chưa biết gì về chuyên chính vô sản nên miễn bàn tiếp.
- Bà gặp trở ngại gì không?
- Có ạ, trở ngại ngôn ngữ. Tôi không nói, không nghe được nhiều tiếng Pháp nhất là tiếng Anh.
- Với thời gian bà sẽ khá hơn. Bà còn trở ngại gì nữa không?
- Canada lạnh quá sức!
- Cái lạnh này thì bà phải chịu cả đời...hắc hắc. Martine cười thành tiếng.
Bà Martine nhận cho tôi đi thực tập tiếp trước khi chính thức vào làm và lấy áo trên mắc trao trả tôi như khi bà
đã treo manteau dùm tôi lúc đến. Tôi học được một điều: người có học, có đức thường cư xử lễ độ văn minh
ngay với cả những người thua kém mình. Càng nhún nhường họ càng nêu cao phẩm giá của họ...
...
...Thời gian lặng lẽ qua, ba mươi năm rồi đó. Các con của Sao Khuê đã có gia đình và Sao Khuê vẫn đi làm
chút chút. Sao Khuê thấy nhiều người gọi nơi mình định cư là đất tạm dung, riêng với Sao Khuê thì Canada là
quê hương thứ hai, là chùm khế ngọt dẫu...đông lạnh. Đi du lịch, Sao Khuê rất hãnh diện khoe mình là
Canadienne, đôi khi còn cầm theo lá cờ Quebec cho khỏi lạc nhau, vậy mà cũng có người nhận ra lá cờ hoa
lys là của tỉnh bang Quebec thuộc Canada khác với cờ có hình lá phong phổ thông của Canada. Dân Quebec
(Còi) rất dễ thương, thân thiện và ít kỳ thị chủng tộc nên các con cháu của Sao Khuê nhất định chọn nơi này
làm quê hương mà không chịu kiếm đường qua nước Mỹ ấm áp kế bên.
Nhớ lại câu trả lời khi Sao Khuê vào gặp phái đoàn phỏng vấn Canada năm 1985:
Tại sao gia đình bà chọn Canada?
Tại vì chúng tôi yêu Canada.
Hả? bà yêu cái tủ lạnh Canada? Ha ha, hắc hắc!! (ông Canadien cười ngất)
Dạ phải, thưa quí vị, tôi yêu Canada, cái tủ lạnh khổng lồ...nhưng ước chi mùa đông ngắn đi một nửa và cái
lạnh bớt đi một phần ba nhỉ. Khi đó thì thiên đường này chỉ còn chỗ cho mỗi người đứng một chân mà thôi
Sao Khuê ơi, mấy người giáo sư đã trả lời Sao Khuê như thế ngày Sao Khuê mới vào làm Collège Français...
Sao Khuê
Ngày 4 tháng tư năm 2015
* Ghi thêm :
Trời ở nơi đây rất dễ buồn
Mùa đông dài lắm giá lạnh luôn
Đóng băng luôn mảnh hồn hiu quạnh
Như tuyết ngoài kia giá lạnh tuôn...
(Ai muốn nghe bài thơ này của Sao Khuê đã được anh bạn đồng nghiệp LKC phổ nhạc và ca thì
click vào link này để vừa nghe vừa đọc tiếp)
Gửi: Thu Sep 19, 2024 7:30 pm Tiêu đề: Tính cách của phụ nữ
Tính cách của phụ nữ
Mai Hữu Thọ chọn ảnh minh họa
Tính cách của phụ nữ
(Sao Khuê)
Một người đàn ông khát nước đi đến một cái giếng nơi một phụ nữ trẻ đang múc nước. Người đàn ông yêu cầu người phụ nữ cho anh ta một ít nước. Người phụ nữ vui vẻ đưa cho anh ta nước. Sau khi uống nước, người đàn ông hỏi người phụ nữ, cô có thể cho tôi biết đôi điều về tính cách của phụ nữ không?
Khi nghe nói vậy, người phụ nữ bắt đầu hét lớn, "Cứu tôi... Cứu tôi..."
Nghe thấy tiếng cô, dân làng bắt đầu chạy về phía giếng.
Người đàn ông nói, "Tại sao cô lại làm vậy?"
Người phụ nữ nói, "Để dân làng đến đánh anh và đánh anh nhiều đến nỗi anh mới tỉnh ra."
Nghe vậy, người đàn ông nói, "Xin lỗi, tôi nghĩ cô là một người phụ nữ tốt và đáng kính."
Sau đó, người phụ nữ đổ hết nước từ cái bình để gần giếng lên người và làm ướt đẫm toàn bộ cơ thể. Trong khi đó, dân làng cũng đến gần giếng.
Dân làng hỏi người phụ nữ, "Chuyện gì đã xảy ra?"
Người phụ nữ nói, "Tôi đã rơi xuống giếng và người đàn ông tốt bụng này đã cứu tôi." Nếu người đàn ông này không ở đây, tôi đã chết hôm nay.
Dân làng khen ngợi người đàn ông rất nhiều và nhấc anh ta lên vai. Họ tôn trọng và khen thưởng ông.
Khi dân làng rời đi, người phụ nữ nói với người đàn ông, "Bây giờ anh đã hiểu bản chất nữ tính của phụ nữ chưa?? Nếu anh làm đau một người phụ nữ và làm phiền cô ấy, cô ấy sẽ lấy đi tất cả hạnh phúc và sự bình yên của anh.
Nếu anh giữ cho cô ấy hạnh phúc, cô ấy thậm chí sẽ cứu anh khỏi nanh vuốt của tử thần.
Một vị vua nghe nói rằng có một cô gái nô lệ ở chợ có giá cao hơn một trăm nô lệ khác.
Ông đã cho gọi cô gái nô lệ này đến để xem điều gì khiến cô trở nên đặc biệt như vậy.
Cô đứng trước mặt ông với một phẩm giá mà ông chưa từng thấy ở những nô lệ khác.
Ông hỏi cô: "Tại sao giá của cô lại cao như vậy, cô gái trẻ?"
Cô trả lời: "Bởi vì tôi nổi tiếng vì trí thông minh của mình."
Tò mò, ông nói: "Ta sẽ hỏi cô một câu hỏi. Nếu cô trả lời đúng, ta sẽ giải thoát cho cô. Nếu không, ta sẽ giết cô."
"Bộ quần áo đẹp nhất, mùi hương dễ chịu nhất, thức ăn ngon nhất, chiếc giường êm ái nhất và đất nước đẹp nhất là gì?"
Người nô lệ quay sang những người có mặt và nói: "Hãy chuẩn bị đồ đạc và ngựa của ta, vì ta sẽ rời khỏi cung điện này như một người phụ nữ tự do."
"Bộ quần áo đẹp nhất là chiếc áo của người đàn ông nghèo chỉ có một chiếc, vì anh ta thấy nó phù hợp cho cả mùa đông và mùa hè."
Mùi hương dễ chịu nhất là mùi hương của một người mẹ, ngay cả khi bà chỉ là một người thổi lửa trong phòng tắm công cộng."
"Món ăn ngon nhất là món mà người ta ăn khi đói, vì người đói thấy ngay cả bánh mì cũ cũng ngon."
"Chiếc giường êm ái nhất là chiếc giường mà bạn ngủ với sự bình yên trong tâm hồn. Nếu bạn bất công, ngay cả một chiếc giường bằng vàng cũng sẽ có vẻ đầy gai."
Cô bước về phía cửa và nhà vua gọi cô: "Cô vẫn chưa trả lời câu hỏi cuối cùng của tôi..."
Cô quay lại và nói: "Đất nước đẹp nhất là đất nước tự do và không bị cai trị bởi những kẻ ngu dốt."
Cô đã trả lời đúng và do đó giành được tự do.
Đúng, cô đã đúng: đất nước đẹp nhất là đất nước không bị cai trị bởi những kẻ ngu dốt...
Gửi: Thu Dec 26, 2024 6:14 pm Tiêu đề: Lá Thư Giáng Sinh, Viết Từ Thiên Đường
Lá Thư Giáng Sinh, Viết Từ Thiên Đường
Mai Hữu Thọ chọn ảnh minh họa
Lá Thư Giáng Sinh, Viết Từ Thiên Đường - Lê Hữu
(Sao Khuê sưu tầm)
1.
Chiều hôm ấy, hơn một tuần trước lễ Giáng Sinh, bà Ann bước ra sân sau ngôi nhà của hai ông bà để thăm vườn tược mùa đông thì phát hiện một vị khách không mời mà đến. Một chiếc bong bóng màu đỏ tươi bay là là trong vườn nhà. Bà đuổi theo cho đến lúc chiếc bong bóng bị vướng vào cành cây thông monkey-puzzle tree và không bay được nữa.
<bennn>
“Merry Christmas! ”, bà Ann đọc thấy hàng chữ trên chiếc bong bóng. Bà cũng trông thấy một mảnh giấy, một phong bì nhỏ đúng hơn, buộc vào sợi dây cột quả bóng. Gỡ được sợi dây, cầm trên tay chiếc phong bì, bà đọc được dòng chữ “To my Dad in Heaven”. Bên trong là lá thư, nét chữ nguệch ngoạc. Ann đọc:
“Bố ơi,
Con viết thư này để nói với Bố là con nhớ Bố lắm. Bố vẫn khỏe chứ? Bố nhớ uống thuốc bổ nhé. Mẹ nói với con là trên ấy Bố vui lắm, có chuyện gì vui Bố kể con nghe nhé.
Mấy hôm nay trời lạnh quá, có tuyết rơi nữa. Trên bố có lạnh không? Tuần sau là lễ Giáng Sinh rồi. Còn tháng sau là sinh nhật của Bố đấy, bố có nhớ không?
Con ước gì có Bố ở đây. Nếu Bố xin được về thăm nhà một ngày, Mẹ và con sẽ vui lắm.
Con ghi ra đây những món quà mà con thích: giày Nike, Rubik’s cube, Lego Spider-Man, Nintendo amiibo, bút crayon colors, truyện tranh dinosaurs. Nếu bố không có đủ tiền thì mua cho con một hay hai thứ cũng được.
Bố cho con gửi lời thăm bà Nội nhé. Nhận được thư này Bố nhớ viết trả lời con, và đặt ở dưới gối của con nghe Bố.
Con yêu Bố, yêu Mẹ. Con trai của Bố. Ben.
Merry First Christmas in Heaven, Daddy!! ”
Ann lặng người đi. Bà cầm mãi lá thư trên tay, ngẩn ngơ, không biết phải làm gì. Một lúc sau bà cầm chiếc bong bóng và lá thư trở vào nhà, tìm Dick, ông chồng bà, đưa cho ông xem lá thư gửi nhầm địa chỉ. Dick giải quyết nhanh hơn bà tưởng. Ông nói Ann viết thư về địa chỉ người gửi ghi trên phong bì, báo tin đã nhận được thư này và muốn tiếp xúc với người nhà của cậu bé tên Ben.
Sau đó hai ông bà bàn bạc với nhau sẽ làm gì, làm gì nếu liên lạc được với mẹ của cậu bé.
“Nhận được thư này Bố nhớ viết trả lời con nghe Bố”, câu cuối trong lá thư khiến Dick nảy ra ý tưởng làm điều gì đó.
Ann máng quả bóng đỏ có hàng chữ “Merry Christmas! ” màu vàng trước cửa nhà.
“Đây là lời chúc Giáng Sinh đến sớm nhất, và cũng sẽ mang đến cho chúng mình những điều may mắn.” Dick nói với Ann, và ông nhớ tới cuốn phim The Red Balloon với câu chuyện chiếc bong bóng đỏ kỳ diệu mà ông đã xem và say mê khi còn bé.
2.
Buổi sáng cùng ngày, ngồi cạnh Ben, bà Kate chăm chú nhìn con trai đang nắn nót viết từng chữ lá thư gửi cho Bố.
“Con muốn viết sao thì viết,” bà nói. “Viết dài dài một chút, Bố rất thích đọc thư con.”
Viết xong, Ben đưa cho Mẹ đọc lại. Bà Kate đọc xong, khen con viết thư hay, rồi quay mặt đi không cho Ben nhìn thấy những giọt nước mắt. Bà đưa cho Ben cây bút marker để viết tên người nhận và địa chỉ người gửi lên phong bì, rồi cho lá thư vào và dán con tem có hình ông già Noel lên bì thư. Xong, bà cuộn tròn phong thư, buộc chặt vào sợi dây của chiếc bong bóng bay màu đỏ tươi. Ben cầm chặt sợi dây, theo Mẹ bước ra khoảng sân trống sau nhà. Cả hai cùng cúi đầu lâm râm cầu nguyện cho lá thư đi nhanh để bố Ben sớm nhận được. Sau đó, hai mẹ con cùng nhau đếm ngược từ 10 đến 1. “... 3, 2, 1. Thả dây ra đi, Ben! ”
Ben buông tay. Quả bóng đỏ khẽ rùng mình, nghiêng đầu qua trái, qua phải chào từ biệt mẹ con Ben rồi nhấc mình bay vụt lên như chú chim sổ lồng. Vướng vào một tàn cây cao, quả bóng nhẹ nhàng lách ra, bay tiếp, bay mãi lên không trung. Hai mẹ con ngước mắt dõi theo chiếc bong bóng đỏ bềnh bồng nơi xa tít, đến lúc chỉ còn một chấm nhỏ li ti trên nền trời xanh mây trắng bao la. Ben đứng nhìn theo, nhìn theo mãi cho đến khi chiếc bóng bay hoàn toàn mất dấu...
Chiều nào đi học về Ben cũng hỏi Mẹ có tin gì của Bố. Hai ngày sau khi lá thư được gửi đi, bà Kate nhận được một phong thư với nét chữ lạ, ghi tên người nhận là “Mẹ của cháu Ben”. Bà mở ra đọc. Thư ký tên Ann, tin bà hay là lá thư của Ben gửi cho Bố thay vì bay vào cổng Thiên Đàng thì bay lạc vào “Vườn địa đàng” của vợ chồng bà ở thành phố Bellevue. Người gửi cho số điện thoại và ngỏ ý muốn được nói chuyện với mẹ của Ben.
Cũng như Ann, bà Kate lặng người đi một lúc. Như vậy là ngoài hai mẹ con bà, bây giờ có thêm ít nhất hai người nữa biết được câu chuyện Ben viết thư Giáng Sinh gửi cho Bố trên Thiên Đường.
Từ Tacoma đến Bellevue, khoảng cách giữa hai thành phố ở Washington, là cuộc hành trình dài gần 40 dặm của chiếc bong bóng bay, từ lúc được Ben phóng đi cho đến lúc cạn nhiên liệu.
Nghĩ ngợi một lúc, Kate gọi đến số điện thoại trong lá thư. Ann kể với bà câu chuyện “bắt” được lá thư như thế nào, và đề nghị với bà về “sáng kiến” của ông chồng mình: Dick sẽ thay bố của Ben viết thư trả lời cậu, và hai vợ chồng Ann sẽ tìm mua những thứ Ben xin Bố trong thư để làm quà giáng sinh cho cậu.
“Xin phép bà cho chúng tôi được làm việc này,” Ann khẩn khoản, “để mang đến chút niềm vui cho cháu Ben. Cháu sẽ thất vọng nếu thư đi mà chẳng có tin về.”
Bà Kate còn đang ngần ngừ thì Ann nói tiếp.
“Nếu bà cho phép, chúng tôi xem cháu Ben như là con trai mình. Chúng tôi cũng từng có đứa con trai, cháu mất vì bệnh, lúc trạc tuổi Ben... ” Giọng Ann như nghẹn lại. “Bà không phải ngại, những món quà ấy không tốn kém nhiều. Tôi hiểu rằng, nếu chúng tôi không làm việc ấy thì bà cũng sẽ làm thôi. Tuy nhiên, xin cho vợ chồng tôi cái vui ấy, và như thế, tất cả chúng ta đều có được niềm vui trong mùa giáng sinh này.”
Ann đưa mắt nhìn Dick và trao điện thoại cho ông.
“Chiếc bong bóng đã bay vào vườn nhà chúng tôi và đậu xuống trái tim tôi,” Dick nói.
Nước mắt Kate muốn ứa ra.
Câu chuyện tiếp theo, ai cũng đoán được. Hai bà mẹ tìm đến nhau, cùng ngồi gói những phần quà cho Ben, trong lúc Dick ngồi hý hoáy viết “lá thư từ Thiên Đường”.
3.
Sáng sớm Chủ Nhật, trong lúc bà Kate đang bày biện hang đá nhỏ và đặt cây thông giáng sinh bên cạnh bàn thờ thì Ben từ phòng ngủ trên lầu chạy xuống, hí hửng khoe với Mẹ cậu tìm thấy lá thư của Bố ở dưới gối khi vừa ngủ dậy. Hai mẹ con vui mừng ôm chầm lấy nhau và cùng chụm đầu đọc thư của Bố gửi cho Ben.
“Thiên Đường, ngày 24/12/2017
Ben yêu quý của Bố,
Bố nhận được thư con một ngày trước ngày lễ Giáng Sinh. Hai mẹ con đừng lo cho Bố. Ở đây khí hậu ấm áp, mọi chuyện đều ổn cả.
Cám ơn Ben nhắc Bố nhớ ngày sinh nhật của Bố. Bố rất vui biết con học giỏi, được phần
thưởng. Con cố gắng chăm học và vâng lời Mẹ cho Mẹ vui, và Bố cũng vui nữa.
Lễ Giáng Sinh năm nay Bố vắng nhà. Nhưng không hề chi, Thiên Đường không xa lắm đâu Ben. Bất cứ lúc nào con nghĩ tới Bố là Bố ở ngay bên cạnh con. Bất cứ lúc nào con cầu nguyện hay chuyện trò với Bố là Bố đều nghe được cả.
Còn bây giờ con hãy nhắm mắt lại, hãy tưởng tượng bố con mình đang ngồi bên nhau như ngày nào, trong ngôi nhà ấm cúng của gia đình mình. Hai bố con cùng hát bài Don’t Cry Mr. Snowman! mà Bố dạy con hát mùa Giáng Sinh năm rồi, con còn nhớ chứ? Thật vui phải không Ben?
Bố đã nhờ ông già Noel mang đến cho con những món quà con thích. Bố và Mẹ và con, chúng ta nhớ nhau trong lời nguyện cầu, Ben nhé!
Hôn con và Mẹ. Merry Christmas cả nhà! Bố.”
Đối với Kate, mọi chuyện xảy đến như là một “phép lạ”. Phép lạ này cũng mang đến cho bà hai người bạn quý.
Dick mỉm cười, nói với hai bà mẹ:
“Mai đây, đến một lúc nào đó, cháu Ben hiểu ra rằng câu chuyện hôm nay là không có thật, cũng như ông già Noel là không có thật, nhưng rồi cháu sẽ thông cảm với những người lớn về những lời nói dối ngọt ngào.”
Khi ấy, chỉ còn lại một điều có thật: bố của Ben hiện đang ở trên Thiên Đường. Ben và mẹ cậu, và những người thân của gia đình cậu vẫn tin như vậy. Sau ngày bố cậu, một cảnh sát viên, hy sinh trong lúc thi hành công vụ, các cô các chú bạn của Bố đều nói với Ben rằng “Trên Thiên Đường đang cần một người hùng, và bố cháu được chọn.”
Đúng như lời Dick nói, cả hai gia đình đều có chung niềm vui trong Giáng Sinh này. Người vui nhất là Ben, chưa bao giờ Ben nhận được nhiều quà một lúc đến như thế. Bố không những cho Ben nhiều quà mà còn cho cậu bé giấc ngủ thật êm đềm trong đêm Giáng Sinh. Ben mơ thấy Bố ngồi sát bên cậu y như Giáng Sinh năm rồi. Bố cùng hát với Ben, cùng đọc truyện tranh với Ben, cùng chơi đùa với Ben những món đồ chơi Bố gửi về từ Thiên Đường.
Trong mơ, Ben nghe rõ cả tiếng cười của bố, tiếng cười của hai bố con. Ôi, Bố chẳng lúc nào xa con! “Thiên Đường không xa lắm đâu Ben”, Bố đã chẳng nói vậy sao. Bố vẫn luôn ở bên cậu trong lời nguyện cầu của cậu mỗi đêm trên giường ngủ.
Ben nhớ lời Bố viết trong thư, “Nhớ nhau trong lời nguyện cầu”.
Gửi: Mon Jan 06, 2025 3:35 am Tiêu đề: Chứng Ngộ - Sao Khuê
Chứng Ngộ
Mai Hữu Thọ
chọn thư pháp "NGỘ"
Chứng Ngộ - Sao Khuê
(Phú Lan sưu tầm)
“Trẻ vui nhà già vui chùa”, nhưng Sao Khuê chưa kịp vui chùa thì bị “cô vít” vít lại ở nhà thế rồi... Ngộ thật, tình cờ Sao Khuê gặp một nhóm các anh chị thích học hỏi, nghiên cứu, thực hành về thiền và Pháp Phật theo Phật giáo nguyên thủy.
Đúng là ‘hữu duyên thiên lý năng tương ngộ và vô duyên đối diện thấy thương liền”. Cùng hội đồng thuyền, chúng tôi có duyên tao ngộ, hạnh ngộ, hội ngộ, tái ngộ trên diễn đàn, kể ra thì cũng ngồ ngộ!
Đa số chúng tôi lại chung một cảnh ngộ là tuy không có Job nhưng vẫn được phát lương, thế mới thật là ngộ nghĩnh. Xin quý vị đừng ngộ nhận là chúng tôi được ăn trợ cấp an sinh xã hội nhé. Sợ dĩ chúng tôi được nhà nước đãi ngộ là vì chúng tôi, phần lớn đã quá cái tuổi thất thập cổ lai hi, nên được hưởng tiền già và ngộ nhỡ tiền già không đủ tiêu thì cũng có tiền hưu hay là tiền của con cháu đút túi cho. Tuy vậy lũ trẻ sau này ngộ lắm. Chúng cứ nghĩ khi về già rồi thì đâu cần tiêu pha gì nhiều nên cái mục đút túi này thì chúng quên y như chúng mình ngày xưa, quên bổn phận đối với cha mẹ.
“Ngộ biến phải tòng quyền” nên chúng tôi phải giảm chuyện ăn chơi du lịch. Chúng tôi ở nhà hú hí « long distance » với nhau qua máy tính, cell phone hay iPad. Sao Khuê vẫn gọi mấy cái iPad xinh xinh là người Tình. Các em iPad được Sao Khuê viết tặng một bài thơ tự do như sau:
Mỗi tối trước khi ngủ, mỗi sáng khi vừa thức dậy, nằm trên giường, ta ôm ấp Em, người tình, khuôn mặt chữ điền, thật hiền.
Em nhỏ bé mà thông minh đáo để. Em lặng thinh mà kiến thức bao la. Em mang tin bạn từ xa, đến với ta...
Em còn biết trả lời điều người ta mong mỏi. Nhiều chuyện nay, chuyện xưa, chuyện nắng chuyện mưa, chuyện trưa chuyện tối; chính trị rối bời, thơ văn âm nhạc, tin tức nóng hổi; sao cái gì em cũng rành, cái gì em cũng biết... nên xuân sang hoa nở, nắng hè rực rỡ, đông qua tuyết đổ, tình thu bồi hồi, bốn mùa em vẫn cùng ta chia sẻ, khiến ta không nỡ rời em, iPad.
Sao khuê có nhiều “người tình” được truyền tay từ con, cháu nên đôi khi các em cũng hay dở chứng, nhiều khi cứ ỳ ra không chịu làm việc. Sao Khuê cũng mong các em mau tỉnh ngộ, biết điều để đền ơn tri ngộ vì thực ra các em đâu còn dĩnh ngộ như lúc mới ra lò?
Nãy giờ chắc quý vị tẩu hỏa nhập ma vì cứ nghe tới nghe lui cái chữ “ngộ”.
Quý vị à, theo quý vị thì NGỘ là danh từ, tĩnh từ hay động từ?
Chữ Ngộ quả thật rất ngộ.Tùy theo cách dùng mà ngộ có khi là tính từ (attribute), tĩnh từ, kết từ, động từ.
Những chữ ngộ trong tái ngộ, tương ngộ, ngộ biến phải tòng quyền... là những động từ tức là những từ ngữ có khả năng... động đậy như: “đôi ta mới ngộ hôm nay, một đêm là ngãi, một ngày là duyên”.
Ngộ nghĩnh, dĩnh ngộ là những tĩnh từ như: cái tên em nghe ngộ quá, em bé này ngộ ghê
Văn phạm Việt bây giờ còn có thêm cái gọi là tính từ (=attribute), tính mang dấu sắc, chỉ đặc tính như người khôn, chó ngộ - chó ngộ, tiếng Quảng, có nghĩa là chó dại chó điên.
“Nhớ mang theo áo ấm ngộ trời trở lạnh” thì chữ ngộ được xếp vào kết từ (?) trong văn phạm.
Ngộ nghĩa là gì?
Từ điển Hán Việt thấy có 3 nghĩa chính của các chữ "ngộ":
- 悟: có nghĩa hiểu ra, vỡ lẽ; mở tâm thức, không còn mê muội nữa. Như "hoảng nhiên đại ngộ", bỗng nhiên bừng mở tâm thức, bỗng nhiên "giác ngộ", "tỉnh ngộ".
- 遇: có nghĩa gặp (nhau), như "hội ngộ", "tương ngộ", "tái ngộ", "ngộ nạn";
có nghĩa đối đãi, như "đãi ngộ",
có nghĩa là dịp, cơ hội, như "giai ngộ", "cảnh ngộ".
- 誤: có nghĩa là sai lầm, mê hoặc, làm hại, như "ngộ độc", "ngộ sát", "ngộ rượu"... có nghĩa vui vui như, đẹp dễ thương ‘ngộ thật’, "ngộ nghĩnh", "dĩnh ngộ".
Tránh cho quý vị bị “ngộ độc” bởi ngôn từ, Sao Khuê xin trở lại nhóm học Phật của chúng tôi kẻo lại mang danh ngộ sát mất.
* Theo bài viết của bác sĩ Trịnh Đình Hỷ trong blog “Chim Việt cành Nam” thì:
Giác ngộ hay chứng ngộ (Anh: awakening, enlightenment, Pháp: éveil, illumination), được dịch từ tiếng pali và sanskrit bodhi, phiên âm sang Hán-Việt là Bồ Đề, có nghĩa là hiểu biết hoàn toàn (bao hàm ý "giác=tỉnh dậy", "ngộ=hiểu", "chứng= tự mình kinh nghiệm").
Ngộ, gốc của chữ là √budh, có nghĩa là hiểu biết. Buddha (Phật, Bụt) là người đã hiểu biết trọn vẹn sự thật về cuộc đời, theo truyền thuyết đạt được giác ngộ sau 7 tuần thiền định dưới gốc cây Bồ Đề.
Thật ra, khi còn tại thế, Siddhāttha Gotama không bao giờ được gọi là Buddha, Phật. Ngài tự xưng mình là tathāgata (HV: Như Lai) nghĩa là " đã tới như vậy ", là “người đã tự giải thoát hoàn toàn khỏi những phiền não và lậu hoặc của cuộc đời”, và các đệ tử gọi ngài là Bhagavān (HV: Thế tôn). Một thời gian khá dài sau khi ngài tịch diệt, người ta mới gọi ngài là Buddha, đấng "giác ngộ hoàn toàn".
** Giác ngộ trong đạo Phật nguồn gốc (nguyên thủy)
Theo đạo Phật nguồn gốc hay cổ xưa, có 3 loại giác ngộ: giác ngộ của hàng Thanh văn (sāvaka-bodhi), của hàng Duyên giác (pacceka-bodhi), và của đức Phật Chánh đẳng Chánh giác (sammā-sambodhi).
Đối với đa số các nhà Phật học (10), giác ngộ chính là sự hiểu biết trọn vẹn - không chỉ bằng trí thức, mà bằng kinh nghiệm - của các sự thật mà đức Phật đã chứng ngộ và giảng dạy, tức là 4 Thánh Đế, 3 Pháp Ấn (khổ, vô thường, vô ngã) và lý Duyên khởi.
Như vậy, có thể nói rằng trong đạo Phật cổ xưa, giác ngộ có tính chất tuần tự, đạt được dần dần, từng giai đoạn một, và cần đến một sự cố gắng luyện tập liên tục.
** Giác ngộ trong đạo Phật Đại Thừa (Mahayana)
Đối với đạo Phật nguồn gốc, dạy bởi đức Phật Thích Ca, mục đích là sự diệt khổ (nirodha) đưa tới Niết Bàn, chứ không phải là giác ngộ (bodhi) - chỉ là một phương tiện để đạt tới, tuy là cốt yếu.
Đối với Đại Thừa, giác ngộ mới là mục đích quan trọng nhất, mà mọi Phật tử đều mong đạt được, bằng các phương tiện gọi là phương tiện thiện xảo (upāya kausalya)...
Không biết quý vị hiểu được bao nhiêu nhưng Sao Khuê thì vẫn “mơ huyền” nên lại phải tầm sư học thêm:
* Đạo hữu KP cho biết:
** Giác Ngộ trong Đạo Phật Nguyên Thủy thì Sư U Silananda giảng như sau: Dựa theo lời dạy của Ðức Phật, Giác Ngộ là sự chứng đắc được Tứ Diệu Ðế và sự diệt tận được tất cả ô nhiễm trong tâm.
Chứng đắc được Tứ Diệu Ðế có nghĩa là phải chứng thực qua chính kinh nghiệm bản thân và trong giây phút này, trong tâm thức người hành giả sẽ sanh khởi tâm thánh đạo (Magga citta). Ðây là một tâm sở hoàn toàn mới, ngộ tột cùng, viên mãn.
Nếu nói đến sự thành đạt Tứ Diệu Ðế thì Giác Ngộ chỉ có một nhưng nếu đặt vấn đề tận diệt ô nhiễm trong tâm thì Giác Ngộ có 4 tầng:
-Tầng Giác Ngộ thứ nhất, Nhập Lưu (Tư-đà-hoàn, sotapanna): Một vị Nhập Lưu tận diệt được hai ô nhiễm: tà kiến và hoài nghi.
-Tầng Giác Ngộ thứ hai, Nhất Lai, (Tư-đà-hàm, sakadagami): vị nầy không tận diệt được thêm một ô nhiễm nào khác, nhưng những ô nhiễm còn lại trong tâm trở nên yếu đi.
-Tầng Giác Ngộ thứ ba, Bất Lai, (A-na-hàm, amagami): Thêm hai ô nhiễm nữa là ái dục và sân hận được diệt tận, tức là không còn bị bám níu vào bất cứ đối tượng của giác quan và không còn bị chi phối bởi sự giận dữ, ganh tị hay sợ hãi, ưu phiền nữa.
-Tầng Giác Ngộ thứ tư, A La Hán (arahan): Nếu vị Bất Lai tiếp tục hành thiền, đạt được kết quả cuối cùng là tầng thánh giải thoát A La Hán. "A La Hán" nguyên nghĩa là bậc đáng cung kính, đã tận diệt mọi ô nhiễm còn lại trong tâm. Các ô nhiễm này sẽ không bao giờ trở lại dù vị này còn mang thân xác làm người. Tâm của các vị này trong sạch như vậy nên họ không còn tái sanh.
Theo như những lời giảng trên thì sau khi giác ngộ ở tầng 1, 2, 3, tâm hành giả vẫn còn ô nhiễm nên vẫn còn Khổ. Chỉ đến khi đắc quả A La Hán thì hành giả mới tận diệt được mọi ô nhiễm và hết khổ.
... Quý vị đã hết khổ chưa? Hình như chưa. Như vậy chứng tỏ rằng quý vị chưa thể nào đạt đến tầng thứ tư để thành A la hán, vậy thì còn tầng thứ ba, thứ hai... quý vị đang ở tầng nào?
Quý vị chưa biết ở tầng nào hả, thế thì chịu khó đọc thêm nữa nè.
Nếu nghiên cứu kỹ cách sử dụng danh từ Ngộ và Giác (Bồ-đề) trong các kinh luận, thiền ngữ Trung Quốc, người ta có thể thấy được một sự khác biệt tinh tế trong cách sử dụng.
- Ngộ thường được dùng để chỉ cái kinh nghiệm vừa hiểu rõ ra ngay thức thì. Một danh từ khác đồng nghĩa với ngộ là Kiến tính (j: ken-shō). Ðại ngộ triệt để cũng thường để chỉ sự Giác ngộ tột cùng.
- Giác ngộ là một từ Hán-Việt có nghĩa là: tỉnh ra mà hiểu rõ. Giác có nghĩa là: tỉnh dậy, cũng như trong câu thơ “Giác lai vạn sự tổng thành hư” (Tỉnh ra vạn sự cũng là không) của Nguyễn Trãi. Giác ngộ tiếng Pháp là éveil, hay illumination; tiếng Anh là awakening, hay enlightenment; bao hàm ý nghĩa: bừng tỉnh và chói lòa ánh sáng. Tiếng Pali và Sanskrit là: bodhi (phiên âm là bồ-đề). Bodhi cũng như Buddha phát xuất từ tiếng gốc bud, là: hiểu biết.
Giác ngộ, bodhi là nhờ ở trí tuệ (hay trí huệ) Bát nhã, là sự hiểu biết không phải chỉ bằng trí thức, lý luận, mà bằng sự cảm nhận sâu xa, bằng kinh nghiệm sống trực tiếp. Do đó, giác ngộ cũng còn gọi là tuệ giác.
Giác ngộ cái gì: giác ngộ ra Sự thật theo giáo lý của Đức Phật:
Tứ thánh đế là: khổ, nguyên nhân của khổ, sự diệt khổ và con đường diệt khổ;
Tam pháp ấn là vô thường, vô ngã và khổ;
Lý Duyên khởi là sự tương quan trong sinh diệt của mọi việc.
Đó là những sự thật mà Đức Phật đã giác ngộ ra và giảng dạy. Phải hiểu rõ những sự thật này, theo đó mà tu tập, theo con đường bát chánh đạo thuộc vào ba môn tu học là: giới, định, tuệ. Phải hiểu biết rồi mới thực hành được. Như vậy, phải giác ngộ rồi mới giải thoát được...
Khó hiểu thật, nhất là với quý vị chưa học về các “sự thật” này.
Thôi nôm na thế này nhé:
Sự thật là những cái có sẵn trên đời nhưng mình không hay chưa nhìn ra giống như mặt trời lúc nào cũng có đó nhưng nếu bị mây đen che thì mình không nhìn thấy.
Tứ diệu đế về Khổ? Ai ở trên đời chưa từng khổ, khổ vì Tham: tham tình, tham tiền, tham đủ thứ rồi muốn giữ chặt cái mình thích và ghét cái mình không ưa. Muốn hết Khổ phải Tu. Tu thì phải học (đọc truyện của Sao Khuê là đang học đấy!).
Tam pháp ấn: vô thường, khổ, vô ngã. Học để hiểu ra trên đời không có gì tồn tại mãi mãi tức mọi việc (pháp) đều vô thường (1) không thường hằng. Never nghe quý vị. Các cô chớ dại tin: “nếu trên đời có gì vĩnh cửu được – thì em ơi, đó là tình hai chúng ta” nhe. Quả địa cầu ngày kia cũng biến mất, nói gì tình, tiền, mạng sống. Cái gì biến đổi và không có mãi như trước không vĩnh cửu gọi là vô thường, nó y như đám mây trên trời, biến dạng liên tục. Mà mây là mây, là nước hay là mưa nếu không có nóng có lạnh nghĩa không tự nhiên có được mây nên mới nói nó vô ngã (2), nó tùy thuộc các yếu tố khác gọi là duyên như nóng, lạnh mới có được... Khi không có độc lập tự do, lại lúc có lúc mất thì Khổ (3) là chắc rồi.
ới đây mà quý vị như Sao Khuê, chưa hiểu được thì đành bó tay.com hay là quý vị cứ tạm hiểu như Sao Khuê rồi thì mai mốt lại nghiên cứu nữa nhé. Cái tạm hiểu này cũng qua bao nhiêu năm ăn “quả khổ”đấy nhe:
Không có một cái gì mà tự nhiên từ trên trời rơi xuống, ngay cả mưa, mưa cũng phải qua quá trình nước gặp nóng, bốc hơi, kết thành mây, mây gặp lạnh đọng thành hạt nước rơi xuống đất thành mưa. Người ta muốn ngộ - đột nhiên hiểu rõ ra chuyện gì đó cũng phải trải qua một thời gian dài suy tư.
Ngộ ra cái gì thì tùy quý vị đang nghiên cứu học hỏi cái gì.
Thí dụ “Yêu”, như quý vị biết yêu là khổ, không yêu thì lỗ, rồi ngộ ra thà lỗ còn hơn khổ.
Thí dụ “Lập gia đình”: quý vị biết ở một mình thì buồn, ở hai mình thì bực nên đa số chúng ta giác ngộ thà bực hơn là buồn nhưng rất nhiều người giác ngộ thà buồn hơn là bực. Một số ít lại thích bộ ba, bốn người vì họ thích bực, bực rồi buồn bực... (một vợ nằm giường Lèo, hai vợ nằm chèo queo, ba vợ xuống chuồng heo mà nằm). Họ ngộ ra chữ Không, không có vợ nào bên mình đấy quý vị ơi.
Sau khi thỉnh được kinh vô tự, Tôn hành giả tức Tề Thiên Đại Thánh ngộ được chữ KHÔNG. Tôn ngộ Không, nhập Niết bàn thành Đấu Chiến Thắng Phật.
Nếu quý vị học Phật thì quý vị sẽ ngộ ra những lời Phật dạy, sau đó sẽ giác ngộ ra rằng
Đời: c’est la vie. Tiền: c’est l’argent. Tình: c’est l’amour.
Chắc là quý vị cho Sao Khuê đang nói đùa, nhưng nếu quý vị đã học lâu năm và được đời chơi mình như chơi bóng đá, quý vị sẽ giác ngộ ra vũ trụ, đời sống vận hành theo một cái định luật của Tự Nhiên nào đó mà mình phải tuân theo, không sửa đổi được, nhưng mình có thể nương theo đó rồi TỰ sửa đổi cho tốt hơn, như học chưa thông thì học nữa, học mãi sẽ hiểu ra... (Sao Khuê nghe thầy giảng vậy)
Nếu quý vị cứ suốt đời lo lắng, sợ hãi thì quý vị học Phật nên chịu khó nghe pháp thoại. Nghe rồi, học rồi, rồi ngẫm nghĩ (tư duy), rồi thực hành, chứng nghiệm với bản thân. (cũng lời các thầy giảng). Ngày nào đó, như trái bóng đá mang tên Sao Khuê nè, quý vị sẽ giác ngộ ra mình nên lặng thinh chấp nhận mọi việc xảy đến, mọi việc đều tùy duyên đến rồi đi, sinh diệt một cách... ”mờ ám”: nhưng sao (đến) đi mà không bảo gì nhau, để anh gọi tiếng thơ buồn vọng lại” (thơ Nguyên Sa). Kế đó Mình xin quy y thầy mackeno, theo thuyết mackenism. Mình hết dám cằn nhằn, oán trách người hay số phận. Mình đành lòng vui vẻ thích nghi với hoàn cảnh xảy đến, chấp nhận lúc nắng thì đội nón, lúc mưa thì che dù, chỉ vì mình không bắt được Trời ngưng mưa hay đi chơi với mây cho mình đỡ nóng, dại gì mà đầu đội mưa, chân đạp cát nóng nhỉ, dại sao mà càu nhàu hé...
Chấp nhận, thích nghi, lèo lái hoàn cảnh, chúng ta sẽ buông xả được tất cả những nỗi lo buồn và sống an nhiên tự tại.
Một thí dụ quý vị nhé:
Một căn bệnh đến (khổ thân), người thân yêu rời xa (khổ tâm): vì đời sống có vui có buồn có sướng có khổ mà. nhưng Ta chỉ muốn giữ cái vui và khi không giữ được thì Ta “thọ” khổ.
Nếu Ta giác ngộ, tỉnh giác hiểu ra lẽ vô thường, duyên hợp-tan, hoại-diệt thì mọi chuyện rồi cũng qua đi (À, nếu nó vẫn còn đó mà chưa qua thì có nghĩa là nó chưa qua chứ không phải là nó không qua à nghe. Nếu muốn nó mau qua thì quý vị cứ chịu khó Niệm: qua đi, qua đi, qua đi, qua đi hay chú tâm đọc Bát nhã tâm kinh để rõ nghĩa hơn về mọi pháp hữu vi đều Vô ngã, Vô thường thì “tâm đang níu giữ” sẽ nới lỏng dần rồi buông ra được: yết đế, yết đế, bala yết đế, ba la tăng yết đế, bồ đề tát bà ha), sau đó còn đau thì kiếm thuốc mà uống, mà thoa, kiếm máy massage mà bóp...
Thôi thì thôi để mặc mây trôi
Ôm trăng đánh giấc bên đồi dạ lan
Thôi thì thôi, chỉ là phù vân
Thôi thì thôi nhé, có ngần ấy thôi...
Phạm thiên Thư
Đấy, ngộ ra là “có ngần ấy thôi”, không mong cầu nhiều hơn nhé, buông tay thả ra như bóng bay, không giữ lại nhé.
Không còn mong muốn thường hằng, không còn ghét bỏ, không còn nắm giữ, rồi bước vào cái tịch tĩnh, hư vô:
Gửi: Tue Jan 21, 2025 2:11 am Tiêu đề: Mùa xuân tản mạn về Say – Văn Thi Sĩ Sao Khuê
Mùa xuân tản mạn về Say – Văn Thi Sĩ Sao Khuê
Mùa xuân tản mạn về Say - Sao Khuê
Quí vị có bao giờ say chưa nhỉ? Chưa bao ”vờ”, không bao ”vờ ”...
Nè, có chắc không đấy nhé vì Sao Khuê thấy người, vật và ngay cả Đất, Trời cũng đều say ráo trọi đấy à nghe, nói có cụ Tản Đà làm chứng:
Say sưa nghĩ cũng hư đời
Hư thời hư vậy, say thời cứ say
Đất say đất cũng lăn quay
Trời say mặt cũng đỏ gay ai cười...
Cụ Tản Đà và Trời và Đất đang say rượu. Say rượu thì nhiều người say nên dài dòng lắm, mình sẽ nói sau... Riêng khi Trời say thì ông ấy làm cho nhiều người say theo nếu chúng ta dang nắng mà ngó ông ấy hoài; khi đó mặt chúng ta cũng đỏ gay, nhiệt độ tăng rồi có khi lăn quay ra đất, người miền Nam gọi là trúng nắng nhưng Bắc Kỳ rau muống như Sao Khuê gọi là say nắng. Say nắng khác với nắng say:
Chiều trông cho mềm môi ươm nắng
Nắng đợi chiều nắng say
Nắng đợi chiều hây hây... (Vũ Thành An)
Nắng khi say thì nhẩy múa, len qua các cành cây kẽ lá, rung rinh bóng trên mặt đất, ngả nghiêng y như người say phải không quí vị?
Có nhiều vị leo lên núi cao thì chóng cả mặt cả mày, rồi nôn mửa thì gọi là say núi (mountain sickness) và rất, rất nhiều người đi tầu ngoài biển cũng bị hiện tượng tương tự thì mình nói là họ bị say sóng (sea sickness) đấy quí vị à. Tương tự có người lên xe bị ói mửa gọi là say xe; lên xe mà không ói mửa lại còn phóng ào ào gọi là say tốc độ. Say tốc đô nguy hiểm lắm lắm vì có thể gây tai nạn dẫn đến ngủ say (ngủ dài ngày hay ngủ luôn). Say kiểu này Sao Khuê hổng ham, Sao Khuê chỉ thích:
Đêm qua say tiếng đàn
Đôi chim uyên đến giường báo tin... (Phạm Duy)
hay là như người xưa say trăng. Người xưa quí vị biết rồi; Việt Nam nổi tiếng có Tản Đà và Hàn Mặc Tử, bên Tầu nổi tiếng có Lý Bạch. Hàn Mặc Tử tối ngày chỉ nhắc đến Trăng, Theo Hàn Mặc Tử thì... mới lớn lên trăng đã thẹn thò, thơm như tình ái của ni cô... để thấy... Từ đầu canh một đến canh tư, tôi thấy trăng mờ biến ảo như... hay có lúc Hàn thắc mắc chờ trăng: thuyền ai đậu bến sông trăng đó, có chở trăng về kịp tối nay?...
Hàn Mặc Tử đã thấy trăng nằm sõng soài trên cành liễu, đợi gió đông về để lả lơi... rồi lại còn thấy ô hay bóng nguyệt trần truồng tắm, lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe.
Hàn Mặc Từ quá yêu trăng, yêu quá như vậy gọi là say mê. Ông đòi chiếm trăng làm sở hữu rồi... lúc túng tiền đòi bán cả trăng: Trăng, Trăng, Trăng! Là Trăng, Trăng, Trăng! ai mua trăng tôi bán trăng cho, không bán đoàn viên, ước hẹn hò...
Nhà thơ Lý Bạch bên Tầu cũng mê Trăng, cũng đòi chiếm Trăng làm của riêng cho mình mà với lên trời thì quá xa trong khi trăng đáy nước lại có vẻ thật gần nên ngài đã nhào đại xuống nước mà ôm lấy trăng trong một đêm thật say. Còn quí vị, có bao giờ quí vị ngất ngây vì trăng chưa nhỉ, cũng có rồi phải không, Hằng Nga đẹp thế ai mà không say? Tuy vậy cũng có người không say trăng mà lại say tình. Người say tình thì nhiều lắm lắm quí vị ơi khi đó thì lời nghẹn ngào hồn anh như ngây như say vì đâu... Kim Trọng, trước nàng Kiều thì càng yêu vì nết càng say vì tình vì cô Kiều này có làn thu thủy nét xuân sơn, hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh thuộc loại sắc đành đòi một tài đành họa hai chứ quí vị nhớ coi đâu có ông nào say trước bà Chung Vô Diệm đâu cơ chứ (quí vị nhìn hình Sao Khuê nhắm cũng không say nổi phải không, biết ngay mà...) ; vậy có nghĩa là đàn ông say sắc dù sắc không cao như núi, không ầm ầm như sóng vỗ ngoài biển khơi. Chuyện! ai mà chả biết là sắc bất ba đào dị nịch nhân vơí má đào không thuốc mà say, nước kia muốn đổ thành này muốn nghiêng...
” Muốn ” gì nữa, không những đổ, chẳng những nghiêng mà còn mất tiêu luôn khi Trụ Vương say mê Đắc Kỷ, Ngô Phù Sai say đắm Tây Thi. Đàn bà thì sáng suốt hơn một tí, chỉ mới ngẩn ngơ thôi..con tằm bối rối vì tơ, anh say vì rượu em ngẩn ngơ vì tình... hay cùng lắm mới nàng say tình mới hồn tôi tơi bời, nhìn hoa cười đón mừng vui duyên nàng... hay... ngày đó có say duyên vượt biển ngoài, trùng dương ơi giữ kín chơ lâu dài tình đôi... Yêu làm cho say, tình làm cho ngất ngây, vậy buồn có làm cho quay lơ không nhỉ? Có hỉ:
Ngày hôm tiễn biệt buồn say đắm
Em vẫn đùa vui uống rượu say
Em có biết đâu đời vắng lặng
Lạnh buồn như ngọn gió heo may (Lưu Trọng Lư)
Quí vị đã thấy tình làm say, cảnh làm say vậy mà đến ăn uống cũng làm say luôn quí vị à. Không tin quí vị thử cứ ngồi bóc nhãn ra ăn cho no, ăn trừ cơm, cỡ..một thùng xem.. khi đó cũng đỏ mặt, lảo đảo rồi ngủ say li bì... nhưng mà các cụ bảo ăn trầu, nhất là trầu thuốc thì dễ say lắm. Thuốc đây là thuốc lào. Quí ông nào đã được học tập cải tạo thì được say hoài, phê hoài vì bụng đói dài dài, rít điếu thuốc lào sáng sớm là dễ say lắm. Ít người say thuốc lá nhưng thuốc phiện và các loại ma túy dễ làm cho người ta say. Vậy thì ăn say, hút say, hít say và uống cũng làm say. Quí vị biết Sao Khuê muốn nói đến uống gì rồi. Uống rượu và say rượu. Đàn ông uống rượu nhiều hơn đàn bà và dĩ nhiên ít khi thấy đàn bà say rượu chứ mấy ông thì thấy hoài hà. Say rượu cũng có nhiều mức độ khác nhau tùy lượng và độ rượu uống vào. Say tí ti cho đời lên hương gọi là say ngà ngà, thêm tí nữa là say mềm, rồi say nhừ, say bí tỉ, say khướt. Quí vị có biết tại sao không?
Chả là hồi xưa xửa xừa xưa có một anh chàng, anh ta muốn cất một vò rượu cho thật ngon. Đặt lò dưới một tàng cây lớn, anh nấu suốt cả một ngày mà chẳng có giọt rượu nào chảy ra. Có người mách là anh phải hạ cái cây ấy xuống, dùng nó mà làm củi đốt lò sẽ có rượu ngon. Anh bèn chặt cây làm củi đốt lò, đâu ngờ cây đó vốn là chỗ trú của bốn con vật: chim sáo, con vẹt, con cọp và con heo rừng; bọn này đi kiếm ăn đến tối mới về ngủ.
Chiều đó sáo sậu về trước thấy mất tổ thì buồn rầu, lại thấy lửa ấm bèn lao vào mà sưởi. Lạ thay, rượu bắt đầu chảy ra. Lát sau con vẹt về và cũng làm y như thế, rượu chảy ra nhiều hơn nữa. Con cọp về, thấy mùi thơm của rượu cũng lao vào lửa khiến rượu ồ ạt tuôn ra. Cuối cùng là chú heo rừng cũng lại tình nguyện làm BBQ khiến rượu tuôn ra xối xả. Anh chàng được vò rượu ngon lại thêm thức nhắm nhưng cũng từ đó tác dụng của rượu thay đổi:
– Uống một chén đầu: người uống thấy vui vẻ, hoạt bát, tự tin, nói lứu lo như sáo (tửu nhập ngôn xuất).
– Uống chén thứ hai: vui nhộn rồi lè nhè, nói lứu cả lưỡi, lập đi lập lại như con vẹt.
– Uống chén thứ ba thì thấy khoẻ như cọp, đâm ra khoác lác, hay khiêu khích gây chiến vì tưởng mình có thể nuốt chửng con mồi.
– Uống chén thứ tư thì thành heo rừng Trư bát Giới đến mất cả tư cách có thể làm chuyện tồi bại như heo.
Bởi vậy, quí vị à, uống tí ti thôi, đủ cho thấy đời vui vẻ, máu huyết lưu thông.. Khốn nỗi khi rượu đã nhập môi thì nhiều người lại cứ..mềm môi chén mãi tít cung thang...
Rồi! quí vị có biết vì sao đàn ông uống rượu nhiều hơn đàn bà không.Ấy, chỉ vì ngày xưa, chỉ có đàn ông mới được đi học, đi học biết chữ rồi biết làm thơ, muốn làm thơ phải mựơn tí rượu để có ”yến sĩ phi lý thuần” (inspiration) thì mới mong có thơ hay như thơ của Vũ Hoàng Chương hay Lý Bạch vậy vì hai vị này khi say thì thơ rất hay!! Còn các nàng, rõ dại, cứ mơ cái hình ảnh..chàng hai má đỏ hồng, nói với thằng tiểu đồng, mang túi thơ bầu rượu, mai ta vào chùa trong...khiến mấy anh đồ gàn này lại càng được thể, nói khích nhau để uống cho say mềm: nam vô tửu như kỳ vô phong quên rằng: không gió cờ chẳng bay, gió nhiều thì cờ rách, lấy gì bay đây?
Uống rượu để lấy hứng làm thơ nhưng cũng có nhiều người uống cho quên sầu! Một sai lầm to lớn vì Túy tự túy tửu, sầu tự sầu, có ai lấy rượu giải sầu, cái say ngất ngưởng cái sầu nào vơi như Vũ Hoàng Chương đã than thở:
Nhưng em ơi!
Đất trời nghiêng ngả
Mà trước mắt thành sầu không sụp đổ
Đất trời nghiêng ngả
Thành sầu không sụp đổ, em ơi!...
(nhưng người uống sụp đổ là cái chắc)
Uống rượu, uống một mình không thú:
Rượu ngon không có bạn hiền
Không mua không phải không tiền không mua. (Nguyễn Khuyến)
Lý tưởng của cuộc rượu là 4 người vì họ nói ‘tửu tứ, trà tam, phiện nhị ‘. Bốn người nhưng lý tưởng lại là hai ông bạn thân và hai... cô đầu:
Có khi tầng gác cheo leo
Thú vui con hát lựa chiều cầm xang
Cũng có lúc rượu ngon cùng nhấp
Chén quỳnh tương ôm ấp bầu xuân. (Nguyễn Khuyến)
Tại sao bốn người? Để..làm thơ, ngâm thơ, bình thơ và thưởng thức thơ...
Rượu, không những chỉ uống khi làm thơ với bạn bè mà dần dần được uống bất cứ lúc nào và ở đâu:
– ngoài chiến trường: Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi, Dục ẩm tỳ bà mã thượng thôi, Túy ngọa sa trường quân mạc vấn, Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi...
– ngày Tết: cùng nhau nâng chén ta chúc nơi nơi...
– mừng ngày sinh nhật: Nâng cốc rượu chúc mừng bà, Vừa là tình nghĩa vừa là yêu thương, Thủy chung vẹn tấm lòng vàng, Phơ phơ đầu bạc ta càng thương nhau (Trương Tửu mừng sinh nhật vợ 80 tuổi)
– Khi tiễn biệt nhau: Ngày hôm tiễn biệt buồn say đắm, Em vẫn đùa nô uống rượu say..
– Khi vu quy: Rượu hồng em uống cho say, Vui cùng với chị vài giây cuối cùng...
– Khi ở bên nhau: Khi chén rượu khi cuộc cờ, Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên...
nghĩa là...bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu cũng uống rượu được hết!
Người Tây phương thường chỉ uống rượu trước khi dùng bữa hay khi tiếp bạn bè và thường uống rượu xuông. Người mình lại cần chất đưa cay gọi là mồi rượu. Những ”con sâu rượu” rất kỵ uống rượu với mấy người phá mồi, uống thì ít mà ăn thì nhiều. Mồi là thức nhắm thường là thịt, cá nhưng kẹt quá cũng có thể chỉ là vài trái cóc, trái ổi hay đôi khi chỉ có muối và mấy trái ớt hiểm: Đốt than nướng cá cho vàng, Lấy tiền mua rượu cho chàng uống chơi, Phòng khi có khách đón mời, Cơm ăn rượu uống cho vui lòng chàng... hay Đôi ta như rượu với nem, Đang say ngây ngất ai dèm chớ xa..
Rượu uống vào không những chỉ làm say còn làm nghiền. Nghiền rượu có thễ chữa được:
Một trà một rượu một đàn bà
Ba cái lăng nhăng nó hại ta
Chừa được thứ nào hay thứ ấy (Trần Tế Xương)
Có chăng chừa rượu với chừa trà. chừa được nhưng hiếm người muốn chừa:
Những lúc say sưa chũng muốn chừa
Muốn chừa nhưng tỉnh lại hay ưa
Hay ưa nên nỗi không chừa được
Chừa được nhưng mà cũng chẳng chừa! (Nguyễn Khuyến)
Nên mấy ông cứ tiếp tục mà Say sưa nghĩ cũng hư đời. Hư thời hư vậy, say thời cứ say ngay cả dư biết rằng say sưa làm cho người thân buồn khổ: Ngọc Hoàng ngồi tựa ngai vàng, thấy con uống rượu hai hàng lệ rơi (những người uống rượu là con Ngọc Hoàng)
Lý Bạch bên Tầu, Tản Đà bên Việt đều say sưa tối ngày vì: việc trần ai ai tỉnh ai lo, Say tuý luý nhỏ to đều bất kể.Trơì đất nhỉ! caí say là sướng thế! Vợ khuyên chồng ai dễ đã chừa ngay? Muốn say lại cứ mà say... Đúng vậy cứ say để chuyện cho người tỉnh lo, chả sướng sao được!!
Mà này, rượu là cái gì mà người ta lại thích thế nhỉ? Chà! nói về rượu, e phải vài cuốn sách mới nói hết đượcquí vị ơi! Thôi, nếu muốn tìm hiểu kỹ, quí vị ra thư viện mượn sách về mà đọc hay vào internet mà tìm, ở đây Sao Khuê chỉ nhớ đâu nói đó thôi nhé.
Rượu được Tây xưng tụng là eau de vie có được do sự lên men rượu của:
– các nước trái cây như nho, táo, dâu, lê...
– các loại ngũ cốc nhất là gạo nếp (gạo nếp ngọt do chứa nhiều đường nên dễ lên men)
– houblon (rượu bia)
– mía (rượu rhum)
Rượu được tìm ra từ 4000 năm trước Chúa giáng sinh ở vùng Cận Đông từ nho Vitis vinefera. Rượu nho do nho lên men nhờ lớp men nằm ngay ngoài vỏ trái nho và rượu nho càng để lâu càng ngon:
Rượu ngon rót lấy chín tuần
Lòng em đã quyết mười phân lấy chàng... (Ca Dao)
Nho làm rượu được trồng khắp Âu Châu và đặc biệt nho ở vùng Champagne cất được thứ rượu sủi bọt vừa ngon vừa... bổ (?) nên được đặt tên là rượu Champagne. Ở Mỹ Châu, phải đến thế kỷ thứ XV, Colombus mới mang nho vào trồng để làm rượu. Rượu nho tức rượu vang (vin-wine), quí vị biết rồi, có hai loại là vang trắng và vang đỏ. Vang đỏ, nhớ là đỏ à nghe, uống ngày một ly giúp cho máu lưu thông giúp cho tim mạch (trời đất! ly uống vang chứ ai lại lấy ly cối để uống bia ra mà uống vang thế này, thấy được phép uống là lợi dụng liền! Hư quá!). Mới đây người ta còn thấy vang đỏ có chứa chất resveratrol có tính ngăn sự tổng hợp DNA nên có tác dụng trị herpes, nhưng hổng phải uống vang hết bệnh đâu, mà phải xoa Stil-5 lấy từ vang đỏ ngay khi vừa chớm bị. Đã dặn là uống ít nhưng quí vị có tưởng tượng nổi là dân Ý tà lồ và Tây mũi lõ trung bình hàng năm uống tới 158 lít vang mỗi người không, khiếp chưa?
Người ta cũng dùng các loại ngũ cốc để làm rượu. Thổ sản của Nga la Vodka, của Nhật là Saké và của việt Nam là rượu Đế. Ở Tầu có nhiều thứ rượu và người luôn luôn say tên là Lưu Linh nên sau này người nào sáng say, chiều xỉn, tối sứa đích thị là đệ tử của Lưu Linh.
Rượu làm ra có rượu mạnh, rượu nhẹ, tùy theo độ cồn (do tiếng alcool). Nhẹ nhất là rượu bia (bièrre- beer). Beer nổi tiếng là beer của Đức có dưới 10 độ cồn.
Rượu vang từ10 đến 20 độ. Từ rượu bia hay rượu vang, người ta cất những thứ rượu khác mạnh hơn, từ 20 đến 40 độ (cognac, whisky...)
Rượu có khi ngon khi dở, tùy theo men rượu, cách cất, cách giữ (bảo quản). Men rượu, thời tiết, cách làm có thể làm rượu sủi tăm, thật ngon: Đố ai chừa được rượu tăm, Chừa ăn thuốc chín, chừa nằm chung hơi.
Độ rượu thấp, vị còn chua gọi là rượu nhạt nhưng: Rượu nhạt uống lắm cũng say, Người khôn nói lắm dẫu hay cũng nhàm khiến cho Rượu ngon trong hũ rót ra, Để lâu cũng nhạt nữa là duyên em thế nên muốn rượu giữ được vị ngon, tăng vị ngon, thì làm rượu xong còn phải ủ rượu. Rượu vang thì được chứa trong các thùng gỗ giữ nằm nghiêng, yên lặng trong các hầm rượu có độ lạnh vừa phải, càng để lâu thì rượu càng ngon. Ở Việt Nam khí hậu nóng nên muốn giữ rượu được lâu và cho ngon người ta chôn rượu dưới đất, dưới ao, dưới giếng. Ai mà ham rẻ do sale hay do ”duty free” lúc đi du lịch cứ khuân về để dành uống hay để tặng thì nhớ để rượu chỗ mát mẻ, chai rượu phải để nghiêng cho rượu chạm vào nút chai, tránh sự tiếp tục lên men ở phần có không khí gần nút chai có thể làm cho rượu hóa chua do biến thành dấm.
Quí vị biết rồi, rượu uống vào mới đầu làm cho người ta quên sầu (quên thôi chứ cái sầu vẫn còn đó chưa đi đâu hết- ta chỉ tạm quên mà thôi nhé), ít cảm thấy đau đớn, giúp cho tiêu hóa tốt, giúp ngủ say... rồi rượu thấm vào máu làm nở mạch máu, thấm vào phổi (nên cảnh sát đo ruợu bằng hơi thở, mà uống nhiều chỉ cần đứng cạnh là đã thấy nồng nặc mùi rượu), cùng lúc rượu thấm vào mồ hôi, đi vào não bộ; lúc đó thì cử động chậm chạp, ăn nói lè nhè, đứng không vững, đi thì chân nam đá chân siêu, mặt và mắt đỏ ké, môi thâm sì, nhìn không tường, nghe không rõ... rồi có khi làm cho người ta trở thành mạnh bạo tới mức hung dữ hay đôi khi lại làm cho người ta trở nên buồn quá, khóc rưng rức, thật là giống... người say rượu!
Rượu uống hàng ngày- ngày nào cũng uống ấy mà- làm tăng enzyme (enzyme inducer) một diếu tố giúp cho sự biến hóa (métabolisme) của thức ăn và thuốc uống, tức là làm thuốc bị thải ra nhanh hơn nên uống rượu kinh niên làm giảm tác dụng thuốc nhưng nếu quí vị đang uống thuốc (mà hàng ngày không uống rượu) nay tình cờ được mời đi ăn, ghé môi nhấp một ly rượu thì lúc đó tác dụng lại ngược lại, rượu làm giảm enzyme (enzyme inhibitors), thuốc bị thải ra chậm lại, tác dụng thuốc đột nhiên tăng lên nhiều khi quá mức kiểm soát có thể trở thành độc hại. Điều đó có nghĩa là nếu bạn phải uống thuốc thì nhớ khai với bác sĩ và dược sĩ để người ta gia giảm liều thuốc cho phù hợp nhất là khi dùng thuốc trị đông máu (anticoagulant) và những thuốc có tác dụng lên hệ thần kinh. Những người bị bệnh tiểu đường, huyết áp cũng chỉ nên uống nước lọc chứ đừng uống loại eau de vie này, rắc rối lắm... Những vị không phải uống thuốc trị bệnh thì chiều chiều lại nhớ chiều chiều, uống lưng ly rượu (vang Đỏ) cho nhiều máu qua (quí vị cần nhớ chỉ có vang Đỏ mơí giúp cho máu huyết lưu thông mà thôi).
Rượu ngoài việc uống vào bụng còn dùng để xoa. Xứ mình ngày xưa dùng ngay rượu đế để xoa, để xông (giã gừng cho vào điã rượu, đốt lên rồi chùm kín mền mà xông khi bị cảm), để bóp khi đau nhức (rượu thuốc), để tẩy múi hôi của thức ăn (vịt, mực, sứa v... v.. muốn cho bớt hôi thì bóp với rượu trộn chung với gừng giã nhỏ, sau đó đem rửa sạch lại). Xứ mình còn bắt chước người ta, đem ngâm đủ thứ vào rượu để uống: củ sâm, thuốc Bắc, lá cây, rắn rít, rùa,... đôi khi rất là nguy hiểm mà nhiều người vẫn không biết sợ!! Ở xứ Âu Mỹ cũng vậy, rượu để uống và để xoa, để đốt, tuy vậy cần phân biệt là rượu uống được phải là Ethanol, công thức là C2H5OH, tức là alcool éthylique, lên men từ trái cây, ngũ cốc như quí vị đã biết; rượu để xoa bóp là chất tổng hợp tên là alcool isopropylique, rượu để đốt ”đèn cồn” là alcool de bois, tên hóa học là alcool méthylique CH3OH. Tất nhiên là còn nhiều loại rượu khác dùng trong phòng thí nghiệm; đó là những chất có gốc ”CHOH” nhưng lưu ý các bợm nhậu là những chất rượu đó có thể gây mù mắt hay chết người khi uống vào dù chúng đều có mùi thơm như nhau!!
Rượu làm say và uống lâu ngày làm ghiền sau đó làm chai cứng gan rồi ung thư gan chưa kể rượu còn gây ra bao nhiêu tai nạn xe cộ đến chết người, gây dổ vỡ bao nhiêu gia đình; con cái của người nghiện rượu sinh ra ít được bình thường, nếu không ngu dốt ngớ ngẩn thì cũng kém thông minh...
Muốn bỏ rượu quá nhưng không bỏ được... Làm sao đây??
Thật ra đâu có gì là khó. Trước hết là... cất hết tiền đi, không có tiền thì lấy gì mua rượu?
sau đó là các trung tâm cai ghiền lúc nào cũng rộng mở để giúp đỡ người lầm đường lạc lối, người lỡ bước sa chân. Để cai rượu, các bác sĩ cho dùng thuốc tên là ”antabuse”. Khi đã uống antabuse mà uống rượu vào thì ói mửa thấy mật xanh mật vàng, lần sau chỉ ngửi thấy mùi rượu là cũng sợ chết khiếp, từ nay xin chừa. Disulfiram, tên hóa học của antabuse ngăn chặn sự biến hóa của rượu, làm cho rượu uống vào thành alcétaldéhyde. Uống antabuse mà uống một chút rượu thôi thì tim đập nhanh, nóng nực, khó thở, bứt rứt mệt mỏi rồi ói mửa tới phát sợ luôn... Những ngươì ghiền có thiện chí cai rượu bằng antabuse, ngoài ý chí nghị lực cũng cần có người thân bên cạnh trông nom giúp đỡ trong những lúc này. Vậy thì uống vào làm gì cho khổ, thôi thì chúng mình những cây sậy yếu đuối nên kính nhi viễn chi trước mấy món gây nghiền này quí vị nghĩ sao??
Có một chuyện vui Sao Khuê kể hầu quí vị: Có một nhóm các cô các cậu trẻ tuổi dự một party. Cảnh sát chờ sẵn ngoài cửa để đo độ rượu, trước hết là để... phạt, sau đó là để tống kên xe đưa về cho đỡ tai nạn lưu thông. Đi ra trước hết có một anh chàng, chân nam đá chân siêu, nghiêng ngửa, anh ta móc túi để lấy chìa khóa xe mà móc mãi mới được, lẩy bẩy mãi mới mở được cửa xe để chui vào, hì hà hì hục mãi mà không đề nổi máy xe. Cảnh sát đến gần, hỏi giấy xe và bắt anh ta thở vào máy để xem anh ta xỉn tới cỡ nào: không có tí hơi rượu nào cả!
– Ơ hay, thế này là thế nào? anh có uống rượu không?
– Không, tôi không uống một giọt nào hết!
– Thế sao anh đi đứng không vững, có vẻ như say lắm?
– Nếu tôi không làm như thế thì đâu có giữ xếp ở đây để mấy thằng bạn say sưa của tôi ra về được. Chúng về hết rồi xếp ơi! Xếp cho tôi về chứ...
Mà này, quí vị có thấy là trong phim Đại Hàn, con trai con gái cứ buồn là vào quán làm hết ly nọ đến ly kia sau đó kẻ nào say khướt lại được cõng về không nhỉ...
Có tin mừng cho quí vị thích rượu là uống nhiều rượu thì không tốt lại còn say nhưng nấu thức ăn với rượu thì... được phép. Quí vị có thể nấu nào là gà, nào là bò, nào là thỏ với rượu. Chưa kể là chim, nghêu, sò... có rượu vào cũng ngon hẳn lên. Dễ ẹc à. Quí vị cứ ướp thịt với gia vị, với rượu vang đỏ (đồ biển thì vang trắng), để tủ lạnh qua một đêm, hôm sau đem chiên sơ thịt với bơ, cho thêm rượu vào mà nấu nhỏ lửa cho chín kế đó quí vị xào hành sắt hạt lựu với bột và bơ cho vàng, bỏ vào nồi thịt trộn đều cho sền sệt là ngon ngay.
Ô!!
Mãi vui rượu sớm cờ trưa
Đào đà phai nhạt sen đà nẩy xanh (Kiều)
Sao Khuê vừa nhâm nhi tí ”ice wine”- một đặc sản của xứ lạnh- làm bằng nho đông đá trong mùa đông, có vị ngọt thật ngon- vừa tản mạn về rượu với quí vị mà trưa rồi đó, thôi hẹn quí vị lần sau...say nhé. À quên, SAY, tiếng Tầu là TÚY nên mới có chữ là say túy lúy. Túy Nga là Hằng Nga say, Túy Vân là mây say ; nhiều vị hay đặt tên lót cho con gái là Túy, không biết mấy ”cô con gái rượu” này có say như bố không nhỉ??
Hồi đó chẳng hiểu ma đưa lối quỉ dẫn đường sao mà tôi đem lòng thương thương một con Nhỏ cù lần quá cỡ. Ai đời Nhỏ đã học năm thứ hai đại học, đã biết đi kèm trẻ để có tiền túi nhưng Nhỏ lúc nào cũng bẽn lẽn rụt rè... À ra tôi bị cái vẻ ngây thơ của Nhỏ chinh phục! Nhỏ ngây thơ tới mức cù lần, Nhỏ không có bạn trai, Nhỏ không quen con trai. Nhỏ chỉ riú ra ríu rít với bạn gái và ngay khi đang ngoạc miệng toe toét cười với bạn mà thấy kẻ khác giống xuất hiện là mặt mày trở nên khó đăm đăm như người đi đưa đám!! Nhỏ ăn mặc còn quê bạo nữa, Nhỏ thiếu cả yểu điệu thục nữ, thiếu cả làm dáng... Nhỏ nghiêm trang như cô giáo và quê như thôn nữ ở mười tám thôn vườn trầu mà không hiểu sao tôi có thể thương được Nhỏ trong khi tôi... Tại Nhỏ đẹp? ừ ừ... trông cũng được được... À ra tôi bị cặp mắt Nhỏ hớp hồn. Đấy đàn ông con trai là chúa dại, có nhiều khi chỉ vì một cái răng khểnh hay hai cái má lúm đồng tiền hoặc cặp mắt nai tơ rồi mang luôn cả một con nhỏ to đùng về nhà ở chung suốt 60, 70 năm trời... đến khi biết được là dại thì quá muộn!!
Tôi, tôi cũng mon men tính rinh con Nhỏ này về... Tôi tìm cách đến nhà con Nhỏ này. Ỷ y mình đồng da sắt, tôi lên con ngựa sắt, anh dũng như Phù đổng Thiên Vương, tôi đến nhà Nhỏ mình ên!! Không biết là xui hay hên mà tôi đụng ngay bà bô của Nhỏ ngay cổng ra vào. Bà cụ đang quét sân ;
– Thưa bác, Nhỏ mượn cháu mang đến cho Nhỏ sấp bài để học thi.
Bà cụ trợn tròn mắt nhìn tôi từ đầu tới cuối như thể tôi từ hành tinh khác ghé đến. Tôi bắt đầu bối rối:
Thưa bác, cháu xin phép gặp Nhỏ để đưa bài.
Mất một thời gian khá lâu để suy nghĩ, bà cụ Nhỏ mới hỏi tôi:
Vậy ông là ai mà quen với con Nhỏ?
Dạ cháu là anh bạn học của Nhỏ.
Con Nhỏ mượn bài và nói ông mang đến cho nó?
Dạ... dạ...
Chết thật, bây giờ tôi hiểu vì sao Nhỏ lại nín bặt khi có con trai đến gần và Nhỏ không nói chuyện với bạn trai trong lớp, hóa ra ông bà cụ của Nhỏ quá sức khó khăn... vậy thì:
Dạ không, chị (tôi nhấn mạnh chữ chị cho bà cụ yên lòng), chị Nhỏ không nhờ cháu mang đến, cũng không hỏi mượn cháu mà mượn em gái cháu, cháu nhân tiện đi qua đây nên mang đến dùm cho em gái cháu. Thưa bác chị Nhỏ có nhà không ạ?
Nó đi vắng rồi (thực ra thì Nhỏ đang đứng sững như trời trồng trong nhà nhìn ra mà bà cụ vì quay lưng lại nên không thấy).
Cậu đưa cho tôi để tôi đưa lại cho nó.
Chán nản tôi đưa xấp bài cho cụ và quày xe đi trở ra. Tự ái một thằng con trai bị va chạm mạnh nên không bao giờ tôi trở lại căn nhà này nữa, không bao giờ... Cứ làm như cành vàng lá ngọc... cứ làm như công chúa cấm cung... cứ làm như lầu vàng gác tía, cứ làm như chim sa cá lặn... cứ làm như... làm như...
Bẵng đi vài tháng, cơn giận chưa nguôi thì tôi nhận được thiệp báo đính hôn của Nhỏ. Thế này là thế nào? Mới có mấy tháng mà Nhỏ dám thay lòng đổi dạ. Hừ! phải kiếm Nhỏ hỏi cho ra lẽ!
Tôi hùng hổ đi gặp Nhỏ ở trường:
Sao vậy?
Nhỏ tròn mắt ngó tôi mà không trả lời
Bộ Sàigòn hết người lấy sao lấy nó...
Vẫn mở tròn mắt... Cha! ngây thơ vô số tội dữ!
Trong gần một giờ đồng hồ tôi nói mà bây giờ không nhớ là mình đã nói những gì, chỉ nhớ một điều là Nhỏ chỉ nghe mà không trả lời trả vốn gì cả.
Ấy cái chuyện mà nghe tin em lấy chồng thì đàn ông con trai chúng tôi có nhiều phản ứng khác nhau như:
Nếu biết rằng em sắp lấy chồng.Anh về sẽ luyện lại võ công. Anh sẽ luyện cú liên hoàn cước Đá té chồng em đêm động phòng.
Nếu biết rằng em sắp lấy chồng.Anh về tự tử thế là xong. Ruột gan phèo phổi lôi ra hết. Tặng kẻ vu quy nấu cháo lòng.
Nếu biết rằng em sắp lấy chồng. Anh về tát cạn lấy dòng sông. Ðể cho đò cưới không qua được. Ðừng có mà mong được động phòng.
Nếu biết rằng em sắp lấy chồng. Anh về tỉnh đội mượn cà-nông. Nhắm về hướng ấy 5000 mét. Em ở quê chồng có ớn không?
Nếu biết rằng em đã lấy chồng. Không buồn, không trách chỉ cầu mong. Ðãi được chồng em ăn một bữa.. Ðể cám ơn chàng lãnh hộ gông.
Nếu biết rằng em sắp lấy chồng. Anh về luyện kiếm thế là xong. Kiếm anh sắc bén hơn em nghĩ. Sẽ chém đầu em trả hận lòng
Nhưng mà tôi thì tội quái gì tôi phải làm như thế, tôi thì:
Nếu biết rằng em sẽ lấy chồng
Tôi về lấy vợ thế là xong
Vợ tôi nhan sắc hơn em lắm
Thử hỏi xem ai có động lòng?
Ngay năm sau đó tôi cưới vợ, dĩ nhiên là vợ đẹp, con khôn...
Hơn 30 năm sau các con tôi lớn dần có gia đình ra ở riêng thì vợ tôi chợt bị bệnh qua đời... Một thân một mình trong những đêm khua vắng lặng, nhớ thương vợ và chợt hình ảnh Nhỏ hiện về. Ừ nhỉ, không biết Nhỏ sống ra sao, có hạnh phúc không, có bị chồng ăn hiếp không? Cái mặt ngu ngơ đến mức ngu si của Nhỏ thế nào lại chẳng bị nó xoay như dế... Tự nhiên tôi nhớ Nhỏ dễ sợ và tôi đi tìm Nhỏ. Tìm được Nhỏ nhưng Nhỏ ở xa mút chỉ, tìm được cũng như không... Hơn thế nữa Nhỏ lễ nghi khách sáo làm sao ấy. Hay là tôi chủ quan là Nhỏ thương tôi khi tôi bắt gặp nhỏ... âu yếm lén nhìn tôi? Ôm thắc mắc này hoài cũng khó chịu nên ngay khi có điạ chỉ email của Nhỏ, tôi gửi mail cho Nhỏ, hỏi cho ra lẽ là ngày đó ‘ em có thương thầm anh không’. ‘Mail’ tôi gửi đi chỉ vỏn vẹn mấy dòng chữ:
Làm ơn trả lời bài test: khoanh tròn câu mà bạn cho là đúng:
Trước kia có thương và nay không thương
Trước kia không thương và nay cũng không thương
Trước kia không thương nhưng nay có thương
Trước kia có thương và nay vẫn thương
Thương sơ sơ...
Lúc này coi bộ Nhỏ hết ngu ngơ. Nhỏ trả lời bằng cách khoanh tròn ráo trọi nhưng tôi thì tôi hiểu ngầm là Nhỏ chọn giống tôi: chữ e: thương sơ sơ
Một ngày cuối năm tôi nhận được một tấm thiệp không biết do ai gửi. Tấm thiệp rất đẹp mà lời trong thiệp thì cực kỳ hay nhưng tôi phải vật lộn với quyển tự điển mới dịch ra được:
Tu me manques terriblement
Quand tu recevras cette carte
essaye de lire entre les lignes
et devine les pensées et sentiments qui s’y cachent.
Je voudrais que chaque phrases reflète
l’amour dans toute son ardeur
et que l’encre déverse
par ses paroles écrites
qui naissent tout au fond de mon cœur
Avec ces mots, je voudrais t’envoyer
un sourire qui te réveille le cœur
et coule dans tes veines
et atteint les coins de ta bouche
qu’elle s’épanouisse à son tour
d’un sourire qui n’ets plus seulement le mien
mais plutôt le nôtre
Je voudrais couvrir tous ces kilomètres
avec bien plus qu’une carte et une pensée
pour que tu saches que
Je serais là
quelque soit la distanc qui nous sépare
Alors porte ton regard au-delà de ces mots
et tu me verras,
Penses à moi comme je penses à moi
et nous serons à jamais unis par l’esprit
et par le cœur
(Deanne Laura Gilbert)
Em nhớ anh kinh khủng
Khi anh nhận được tấm thiệp này
Xin thử đọc giưã hai hàng chữ
Những tưởng nhớ và tâm tình dấu sâu trong đó
Em muốn mỗi một câu sẽ nói lên
khối tình nồng nhiệt
Và mực Nhỏ ra
viết lên những lời này
là xuất phát từ đáy long
Với những lời này, em muốn gửi đến anh
Một nụ cười để thức tỉnh trái tim anh
Và luân lưu trong huyết mạch của anh
đến khi đậu lại trên môi anh
và tìm đến khoé miệng của anh
thì lúc đó miệng anh cũng lịm đi
với một nụ cười, không còn của riêng em
mà trở thành nụ cười của hai chúng ta
Em muốn phủ lên từng cây số
và nhiều hơn là chỉ với một tấm thiệp
và một tâm tình
để anh hiểu là
em ở đó
dù cho quãng đường xa
có ngăn cách chúng ta
Như thế thì anh hãy nhìn trên những dòng chữ này
Và anh sẽ thấy em
Hãy nghĩ đến em
Như em đã nghĩ đến anh
Và chúng ta sẽ vĩnh viễn bên nhau
bằng linh hồn
và bằng cả trái tim
Vốn là thi sĩ dổm, tôi sắp thành bài thơ như sau:
Gửi chàng một tấm thiệp vàng
Đoán sau chữ biếc với hàng mực in
Điều gì em muốn nhắn tin
Lời thơ ấp ủ, dấu im tâm tình
Mỗi câu: lời nói trái tim
Tuôn theo dòng mực đã in thiệp này
Gửi chàng một nụ thơ ngây
Thơ ngây thức trái tim dầy từ nay
Và rồi chàng sẽ vui lây
Tim chàng hẳn sẽ ngất ngây nụ cười
Nụ cười lan khắp mọi nơi
Diụ dàng đậu lại bờ môi của chàng
Rồi lịm đi với mơ màng
Nụ cười chung lại của chàng của em
Em muốn phủ lên từng cây số một
Của cách ngăn sông núi quãng đường xa
Nhiều hơn lời thiệp nói, ý chan hoà
Để luôn biết là em luôn hiện diện
Thì chàng hỡi hãy nhìn lên chữ biếc
Sẽ thấy em đang tha thiết nhìn chàng
Hãy nhớ đến em như em đã nhớ đến chàng
Cho dù xa cách quan san
Nhưng lòng em với ý chàng chẳng xa
Chả cần hỏi xem tấm thiệp có phải của Nhỏ gửi không, tôi gửi lên mail bài ca ‘Khúc thụy du’ và mấy câu thơ của Phạm Thiên Thư:
Xưa em làm kiếp ao, ưu tư mùa cuối Hạ
Anh làm chim bói cá, đậu soi mấy mùa trăng
Xưa em là chữ biếc, nằm giữa lòng cuốn kinh
Anh là thiền sư buồn, ngồi tụng dưới ánh trăng
Xưa ta hẹn với nhau, tìm nhau giữa vô thường
Anh hóa thân làm mực, thấm vào cuốn kinh thơm
Mai sau chờ nhau nhé, đầu thai vào kiếp hoa
Chốn mây mờ phiêu bạt, chờ đợi... chim hót ca.
Nhưng e rằng chưa chắc Nhỏ đã đủ thông minh để hiểu là tôi đã nhận được tấm thiệp mà tôi chắc như bắp là Nhỏ đã gửi cho tôi, tôi vội vàng mail ngay cái thứ hai:
Je serais là
quelque soit la distance
qui nous sépare
Alors porte ton regard au-delà de ces mots
et tu me verras,
Penses à moi
comme je penses à moi
et nous serons à jamais unis
par l’esprit
et par le cœur...
Mail trả lời: Thank you so much kèm theo một bài hát tiếng Tây mở đầu bằng câu: Tout l’amour que j’ai pour toi...plus fort, plus fort chaque chaque jour...
Thế là tôi lại phải lục lọi một bản nhạc để đáp lễ, chọn bản nào bây giờ nhỉ: Kiếp nào có yêu nhau... thì xin tìm đến mai sau.
Ngay sau đó tôi nhận được bản nhạc ‘Thu hát cho người’ tức ‘Đêm nguyệt cầm’ kèm theo cả lời ca:
Dòng sông nào đưa người tình đi biền biệt.
Mùa thu nào cho người về thăm bến xưa.
Hoàng hạc bay, bay mãi bỏ trời mơ.
Về đồi sim, ta nhớ người vô bờ.
Ta vẫn chờ em dưới gốc sim già đó,
Để hái dâng người một đóa đẫm tương tư.
Đêm nguyệt cầm ta gọi em trong gió.
Sáng linh lan hồn ta khóc bao giờ
Ta vẫn chờ em trên bao la đồi nương,
Trong mênh mông chiều sương
Giữa thu vàng, bên đồi sim trái chín
Một mình ta ngồi khóc tuổi thơ bay...
Thời gian nào trôi bềnh bồng trên phận người.
Biệt ly nào không muộn phiền trên dấu môi.
Mùa vàng lên, biêng biếc bóng chiều rơi.
Nhạc hoài mong, ta hát vì xa người...
Thu hát cho người...
Thu hát cho người...
Người yêu ơi!
Với chú thích: dòng sông thu =Thu Giang (Thu Giang là tên tôi ghép với tên bà xã của tôi)
Nghe đi nghe lại bài ca tôi... thương Nhỏ quá chừng, mail gửi đi chỉ có: có phải thu đã về bên đó để bên này có kẻ vẫn ngóng trông và ký tên Thư... thay vì Thu. Không hiểu là Nhỏ thông minh thật hay do rồi chiều nay băng giá tâm hồn tìm đến nhau, Nhỏ bắt ngay được làn sóng gửi sang:Thư... (với ba dấu chấm có nghĩa là chữ thương) và tôi nhận được quà là tiếng hát tuyệt vời của Doris Day trong Secret love với dòng chữ: At last my heart’s an open door and my secret love’s no secret anymore và ký tên bằng một chữ nhớ thay vì Nhỏ như mọi lần. Mail qua mail lại mỗi ngày... Một lần tôi trêu nhỏ chỉ ký bằng T..., Nhỏ trả lời bằng N.. Cũng có lúc vội tôi thiếu dấu chấm sau chữ t... thì mail đươc reply với lời nhắn: Nhớ chấm cho cẩn thận tránh hiểu lầm tai hại...
Chơi với Nhỏ này vui thật!
Đang chơi vơi réo rắt với những bản tình ca thì Nhỏ đổi ‘ton’ chơi trò ĐườngThi
Nhỏ này đúng là lắm chuyện! Uổng quá phải chi hồi đó mình chịu khó ghi tên học ban Việt Hán trường Văn Khoa... Nhỏ chơi ác, gửi bài thơ không có lời dịch khiến tôi phải ra thư viện mượn một lô sách về thơ Đường mà kiếm bài dịch. Chu choa ơi, sao người ta tương tư nhau nhiều thế!!
Trường Tương Tư
Hoa hoa diệp diệp lạc phân phân Tơi bời hoa lá rụng bay
Chung nhật tư quân bất kiến
Nhớ chàng đâu thấy... tháng ngày đợi mong
Trường dục đoạn hề trường dục
Đau lòng thiếp xót xa lòng
Lệ châu ngân thượng cánh thiêm ngâm
Ruột rà quặn thắt từng dòng lệ tuôn
Ngã hữu nhất thốn tâm Một mình thiếp hiểu thiếp buồn
Vô nhân cộng ngã thuyết Ai người chia sẻ cội nguồn ưu tư
Nguyện phong xuy tán Mây tan gió thổi phù hư
Tố dữ thiên biên nguyệt
Nguyệt Hằng xao động lòng từ tâm giao
Huề cầm thướng cao lâu
Ôm đàn đứng giữa lầu cao
Lâu cao nguyệt hoa mãn Trăng khuya nở đóa hoa đào nguyên tiêu
Quân tại Tương giang đầu Đầu sông chàng đứng thẫn thờ
Thiếp tại Tương giang vĩ Bẽ bàng mình thiếp đợi chờ cuối sông
Tương Tư bất tương kiến Nhớ thương xa cách mịt mùng
Đồng ẩm Tương giang thủy Nước sông thắm thiết ta cùng uống chung
Mộng hồn phi bất đáo Hồn mơ nhập cõi mông lung
Sở khiếm duy nhất tử Hẹn nhau chín suối ta cùng gặp nhau
Nhập ngã tương tư môn Tương tư có bước qua
Tri ngã tương tư khổ Hẳn ai mới thấu nỗi sầu mênh mang
Trường tương tư hề trường tương tư Trường tương tư mãi thênh thang
Trường tương tư hề vô tận cực Nỗi thương vô tận cưu mang tháng ngày
Tảo tri như thử qủai nhân tâm Nếu mà hiểu được lòng này
Hồi bất đương sơ mạc tương thức. Thà không quen biết phút giây từ đầu
thơ Lương Ý Nương bản dịch Hải Đà
Tôi đang mừng rỡ vì tìm được bài thơ thì định mệnh xui tôi rơi vào một cành hoa trắng:
Thày ạ.
Tối trố mắt nhìn người đàn bà cũng đang ôm một chồng sách giống tôi
Thưa thày em học Toán với thày ở lớp luyện toán trường Trường Sơn. Em tên là Bạch Hoa. Thưa thày, thày dạy toán mà cũng thích thơ Đường?
À không... mà à.. à tôi tò mò đọc chơi...Chị, chắc giỏi thơ Đường
Dạ em học Việt Hán thày ạ, em vốn dốt toán mà... Gặp lại thày ở đây em mừng quá. Thày cho phép em đến thăm thày cô nhé...
Cảm ơn chị, nhà tôi qua đời rồi.
Ô, em xin lỗi thày, em xin chia buồn với thày.
Và sau đó khi cô học trò cũ biết tôi ở một mình thì đòi về thăm ngay ngày hôm đó rồi sau đó không lâu thì cô ấy thỏ thẻ là đã... thương tôi từ ngày xưa và bây giờ ở một mình, chồng chết trong trại cải tạo, có một con gái đã lập gia đình... nay xin được cùng nhau đi nốt quãng đường còn lại...
Tôi suy nghĩ mãi... mà Bạch Hoa cũng khôn ngoan lắm, cô đến nhà nấu nướng giặt dũ, dọn dẹp, ân cần chăm sóc tôi từng ly từng tí lại ngoan ngoãn biết nghe lời... Bề gì tôi cũng từng là thầy cô ấy... Từ lâu tôi đâu có được ăn những món ngon, món lạ như thế này. Bạch Hoa cũng nhân ngày sinh nhật tôi mà làm cơm đãi các con cháu tôi, nàng bạch tuộc đang vươn những vòng tay êm ái ôm chặt tôi vào lòng... và chuyện gì phải tới đã tới...
... Đã nhiều lần tôi muốn rủ Nhỏ qua bên tôi hay tôi qua với Nhỏ nhưng than ôi gia đình cha mẹ già, anh chị em, con cháu tôi ở quanh đây tôi đâu bỏ họ ra đi được. Suy ra thì Nhỏ cũng vậy: mấy chục năm nay Nhỏ như cây cổ thụ bám chặt vào miền đất mới cùng đại gia đình, nếu Nhỏ về với tôi... có thể một hai năm đầu Nhỏ sẽ vui nhưng sau đó như Anna Katérina, Nhỏ sẽ nhớ nhà, nhớ con, nhớ cháu, Nhỏ sẽ mỏi mòn... chúng tôi sẽ cãi nhau... Tôi cũng không thể đặt câu hỏi đòi Nhỏ sang với tôi, e du Nhỏ vào cái thế tiến thối lưỡng nan, không thể nào trọn tình trọn đạo... thế nên tôi quyết định ngã vào ‘Vòng tay học trò’ một chiều cuối năm...
Nhỏ gửi cho tôi một bài thơ mà tôi nghĩ Nhỏ là tác giả vì Nhỏ kể là mới đi dạo dọc theo bờ sông một đêm trăng sáng, trăng rất sáng, trời rất trong nên cảnh rất đẹp:
Đêm trăng trên sông
Vầng trăng nửa mảnh chênh vênh
Thuyền nan nửa lá lênh đênh theo dòng
Thu về gõ mạn thuyền nông
Giang đầu ai ngóng, ai trông, ai chờ...
Tôi ngại ngùng báo cho Nhỏ biết là đã có người đi cưới tôi, quả thật tôi đã viết y như vậy sau khi tại, bị, bởi nhưng mà, vì... Em xa xôi quá anh không nỡ, bắt cóc em về sống với anh... e lúc chiều buồn sương khói phủ, dâng sầu em nhớ cháu con em...
Tôi với Nhỏ đúng là có duyên mà không có nợ.. Ông Trời kể cũng đa đoan. Duyên số kể cũng phũ phàng. Nhỏ gửi cho tôi:
Người đi...
Người đi... ừ cũng đi rồi
Ngàn năm mây trắng bên trời vẫn bay
Tình xưa vẫn chẵng đổi thay
Vẫn theo mây trắng những ngày lang thang
Kèm theo bài hát ‘Đêm buồn’ của Hoàng thi Thơ
Đêm buồn về con chim lên tiếng hát.Ta bồi hồi thấy lòng nhớ xót xa... Đêm buồn về hồn ta đi như lạc.Vào cõi trời nào một mình em với ta. Đêm buôn về ta tương tư tiếng hát.Nghe giọng buồn ta thường nhớ tới ai... Đêm buồn về hồn bao la sa mạc,Và đêm buồn về một mình ta với ta...
Đêm buồn về nào ai đó nào ai đó? Thế ra là bàn chân gió cuốn lá khô!
Đêm buồn về lòng thương nhớ, lòng thương nhớ... Nhưng chắc gì người đó nhớ thương ta...
Cuối năm năm đó tôi nhận được bài thơ cuối cùng viết trong lòng cánh thiệp có con chim cô đơn trên cành hoa đầy tuyết trắng
Trời mùa đông phủ đầy hoa tuyết trắng
Chim Nhỏ buồn nên đứng hót lẻ loi
Một mình ai lạnh lẽo với đơn côi
Người ngàn dặm vẫn phương trời xa thẳm.
Kèm thêm lời nhắn:
Sao chưa bao giờ Nhỏ được hỏi ý kiến hay quyết định cuộc đời mình hết nhỉ?
‘Từ nay đến mỗi cuối năm mình gửi cho nhau tấm thiệp mừng năm mới để biết tin nhau. Ngày nào còn nhận thiệp là biết còn mạnh khoẻ và còn nghĩ tới nhau’...Sayonara
Cũng ngày hôm đó tôi nhận được bài ca và lời ca SAYONARA trong email nhưng có đổi ít chữ
Sayonara, Japanese goodbye
Whisper sayonara but I mustn’t cry
[Sayonara, if it must be so
Whisper sayonara, smiling as we go]
No more we stop to see
At the Ordi
Looking for the e-mails
No more wee, pretty lovely songs
No more me wait for you
Sayonara, sayonara
Goodbye
Năm sau đó là tấm thiệp với bài thơ
Giả thử kiếp sau có gặp nhau
Xin người ngoảnh mặt hay quay đầu
Nếu lỡ nhìn nhau, đừng tình tứ
Cũng đừng nói nhỏ – chỉ một câu
Một cái nhìn thôi! làm nhớ hoài
Và một câu thôi! quỳnh mãn khai
Phương trời cách biệt thêm hoài vọng
Một thuở biệt nhau! liễu Chương Đài...
Và năm nay... Trời cuối năm rồi... Nhỏ ơi! Nhỏ ơi!... Nhỏ ơi...
Xin klick vào link nhạc ở trên hay dưới đây để nghe Nhỏ nói lời từ biệt
Gửi: Sun Feb 09, 2025 8:17 pm Tiêu đề: Đi lễ đầu xuân - Sao Khuê
Đi lễ đầu xuân - Sao Khuê
Mai Hữu Thọ chọn ảnh minh họa
Đi lễ đầu xuân - Sao Khuê
Lên chùa.lên chùa
lên chùa...
lên chùa... lên chùa...
Í a..lên chùa,nghe kệ nghe kinh
nghe kinh
Nghe kệ nghe kinh...
nghe chuông nghe mõ cho mình ngộ ra.
Rong chơi... rong chơi trong cõi ta bà
đến khi chợt tỉnh...chợt tỉnh
Gần qua một đời...
một đời
Môi nhăn chợt nở nụ cười
không không có có
không không có có...
vẫn người thế gian
Mộng đời sương khỏi thành tan
khi vui hớn hở... khi buồn thở than
thở than...
Thời gian qua... mộng cũng tàn
Nay xin giữ lại an nhàn thảnh thơi
ới ơi...
(xin mở nghe nhạc)
Sao Khuya!
Gì vậy?
Bà hay nghiên cứu, ngâm cứu, vậy bà có biết tại sao người ta lại nói “ Lễ quanh năm không bằng rằm tháng giêng”. Câu này có đúng không và từ đâu ra vậy?
Đúng quá đi chứ. Bà biết tại sao không? Ngày mùng một là ngày quan trọng nhất trong năm, là ngày đầu của một năm, giống như tình yêu đầu đời mà người ta lại không đi lễ ngày này...
Ừ nhỉ, tại sao vậy nhỉ?
“ Bao giờ tôi về gần em cùng đếm; này trăng, này sao dâng ý thơ * (Lê trạch Lựu)... Sao lại có người lười như thế, không chịu tự tìm mà tối ngày thắc mắc, théc mét... Ngày mồng một tết là ngày đầu năm nhưng người ta còn bận ăn tết, cúng tết, chúc tết, đi thăm tết: mồng một nhà cha, mồng hai nhà mẹ, mồng ba nhà thầy...
Khoan khoan... Tại sao lại mồng một, mồng hai... mồng là cái gì? mồng của con gà à?
Bao giờ thì bà mới chừa được cái tật chưa xong điều nọ đã sọ điều kia. Hỏi điều 1 chưa trả lời thì lại nhảy sang câu hỏi khác vậy nhỉ?
Nhưng gặp cái không biết thì phải hỏi liền, tý nữa quên mất thì sao?
Lại sao! tôi nói rồi! Trăm năm trong cõi người ta, cái gì không biết thì tra Google. “Mồng”, tiếng Hán là “sơ” được đi kẹp với những ngày đầu tháng, từ mồng 1 đến mồng 10 là sơ nhất, sợ nhị, sợ tam... Sơ tam, sơ tứ Nguyệt mông lung, bán tự ngân câu, bán tự cung... Không được hỏi nhé. Đó là bài thơ của sư cụ và chú tiểu chùa Hàn Sơn đưa đến bài thơ “Phong Kiều dạ bạc” của Trương Kế. Bả về tra Google sẽ thấy... Hôm nay mình giới hạn ở chủ đề ngày tết và đi chùa thôi nhé... Những ngày đầu năm bận rộn trôi qua, đến tận ngày rằm tháng giêng âm lịch, trăng sáng rất đẹp mọi người mới được thảnh thơi mà nghĩ đến thần, thánh, Phật, Trời. Hồi đó, ngày này bà ngoại Sao Khuê và các cụ bạn “chạy sô”. Các cụ dậy từ sáng sớm tinh mơ để đi chùa. Chùa gần rồi tới chùa xa nhưng phải làm thế nào để đi được càng nhiều chùa càng tốt. Tình cờ có gặp nhau ở sân chùa thì các cụ hỏi nhau ‘từ sáng đến giờ cụ đi được bao nhiêu chùa rồi ạ?’ Hình như các cụ tin rằng đi được càng nhiều chùa thì càng nhiều phước nên có cụ còn bao xe xích lô đạp để được chở đi nhiều chùa trước khi chùa đóng cửa.
Sao không đợi ngày hôm sau đi tiếp?
Ngày hôm sau thì hết linh thiêng rồi, có đi cũng không được phước bằng đi chùa ngày rằm.
Lạ nhỉ, nhưng phải có một lý do để người ta tin là lễ ngày rằm tháng giêng thì nhiều phước.
Dĩ nhiên rồi, ngày mùng một là ngày đầu tháng, đầu năm, nhưng đêm lại tối đen, phải chờ đến ngày rằm thì mới có trăng sáng. Ngày rằm đầu tiên trong năm là rằm tháng giêng nên người ta mới rủ nhau đi chùa. Theo nhà văn Toan Ánh trong cuốn “Phong tục Việt Nam” thì ngày rằm tháng giêng trở thành một ngày quan trọng như ngày tết đầu năm và được gọi là tết Nguyên tiêu hay tết Thượng nguyên hay tết Trạng nguyên. Lễ hội này bắt nguồn từ Trung Quốc, có thể xuất phát từ đạo Lão và ngày rằm tháng giêng là ngày kính Thiên quan đại đế tức ông Trời trong Tam Quan đại đế (tức Thiên quan, Địa quan và Thuỷ quan trên thiên đình), mong ngài ban phước. Lễ Thượng nguyên không phải là một ngày lễ Phật, có thể bắt nguồn từ tục cúng tế thời Hán Vũ Đế, người ta trưng đèn trên cây nêu trước cửa, người ta chơi lồng đèn ngủ sắc. Lễ có thể kéo dài từ 13 đến 17 tháng giêng. Người ta cũng làm lễ cầu an cầu phước, ăn bánh trôi, ngâm thơ, thả lòng đèn và viết những ước nguyện của mình vào đèn lồng. Thời xưa thì nhà vua họp các ông trạng vào vườn thượng quyển uống trà, xem hoa, ngắm cảnh, làm thơ
Nhưng tại sao lại gọi là tết Nguyên tiêu, tết trạng nguyên, tết Thượng nguyên?
- Tết Nguyên tiêu thì “nguyên” có nghĩa là đầu tiên và “tiêu” có nghĩa là ban đêm nên nguyên tiêu nghĩa là đêm rằm đầu tiên trong năm. Tết Nguyên tiêu cũng còn gọi là Thượng nguyên vì Thượng là trên, trung là giữa, hạ là dưới, nguyên tiêu ý làm đêm rằm đầu tiên của năm. Ngoài tết Nguyên tiêu là rằm tháng giêng còn có tết Trung nguyên là rằm tháng 7 và tết Hạ nguyên là rằm tháng 10.
Tết Trung nguyên là ngày rằm tháng 7 còn gọi là ngày “Vu lan báo hiếu” hay “ngày rằm xá tội vong nhân”.
Tết Hạ nguyên còn gọi là lễ mừng lúa mới mong cho mùa màng thuận lợi, tổ chức ngày rằm tháng 10.
Ngày rằm tháng giêng cũng là một ngày quan trọng trong đạo Phật. Đây là ngày đại hội thường niên của các chư Phật tổ, có tên là Caturangasannipata. Đại hội các thánh tăng khai mạc đúng vào ngày rằm tháng 1 âm lịch tại Trúc Lâm tịnh xá (Veluvana). Trong đại hội Phật thuyết cho 1250 vị tỳ kheo về Patimokka tức giới luật. Hiện nay Phật giáo Nam tông vẫn còn giữ truyền thống này vì giới luật là nền tảng của Phật giáo. Ngày này này có tổ chức lễ đặt bát đến các chư tăng, lễ thọ giới, lễ quy y, lễ thuyết pháp, lễ hạnh đầu đà.
Ở Lễ Đầu Đà (Dhutanga) tăng ni sẽ thức một đêm để tưởng nhớ đức Phật, tham gia học hỏi, thực hành thêm về giáo lý qua thuyết pháp, chiêm bái xá lợi, hành thiền, vấn đáp phật pháp, hái hoa chánh pháp, luận đạo...
Ủa, mà sao tháng 1 lại gọi là tháng giêng nhỉ?
- Chữ “ giêng” cũng bắt nguồn từ tiếng Hán. Tháng 1 là tháng đầu tiên được coi là tháng chính thống, tháng đầu tiên, rồi từ chữ chính khi phát âm lơ lớn biến thành giêng.Trong dân gian có bài:Tháng giêng là tháng ăn chơi
Tháng hai cờ bạc tháng ba rượu chè...
Nhảm nhí nào,
Tháng giêng là tháng ăn chơi
Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà.
Tháng ba thì đậu đã già,
Ta đi, ta hái về nhà phơi khô.
Tháng tư đi tậu trâu bò,
Để ta sắp sửa làm mùa tháng năm.
Sớm ngày đem lúa ra ngâm,
Bao giờ mọc mầm ta sẽ vớt ra.
Gánh đi, ta ném ruộng ta,
Đến khi nên mạ, thì ta nhổ về.
Lấy tiền mượn kẻ cấy thuê,
Cấy xong rồi mới trở về nghỉ ngơi.
Cỏ lúa dọn đã sạch rồi,
Nước ruộng vơi mười, còn độ một hai.
Ruộng thấp đóng một gàu dai,
Ruộng cao thì phải đóng hai gàu sòng.
Chờ cho lúa có đòng đòng,
Bây giờ ta sẽ trả công cho người.
Bao giờ cho đến tháng mười,
Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta.
Gặt hái ta đem về nhà,
Phơi khô quạt sạch ấy là xong công.
Ờ này, tại sao tháng 10 thì gọi là tháng 10 đến tháng 11 thì lại gọi là tháng Một rồi tháng 12 lại gọi là tháng Chạp nhi?
Thắc mắc hợp lý. Tặng bà 10 điểm. Theo lịch cổ đại Trung Quốc, Hoàng Đế quy định tháng đầu tiên trong năm tính từ ngày bắt đầu Đông chí. Theo đó, từ ngày này trở đi là “tháng Một”, tháng tiếp theo là “lạp nguyệt” (tháng Chạp), rồi “chính nguyệt” (tháng Giêng), nhị nguyệt, tam nguyệt... Nguyệt ở đây không có nghĩa là “trăng” như từ khi trăng là nguyệt * (Trịnh công Sơn)... Nguyệt ở đây nghĩa là “tháng” như... kinh nguyệt của phụ nữ. Tiếp tục tính tới thì cuối năm là tháng 10. Thành ra mỗi năm vẫn có 12 tháng nhưng tháng 11 trở thành tháng Một, tháng 12 thành tháng Chạp: Một, Chạp, Giêng, Hai, Ba, Tư, Năm, Sáu, Bẩy, Tám, Chín, Mười. Tháng Một không phải là tháng thứ thức 1, mà là tháng 11. Cũng nguyên do này mà người con thứ 11 trong gia đình có tên là Một, còn người con cả thì lại có tên hay thứ là Hai. Một và Chạp là hai tháng quan trọng trong năm, nhất là với nhà nông nên có những câu dạy người ta như Dưa gang Một, Chạp thì trồng. Chiêm cấy trước Tết thì lòng đỡ lo hay nói về ảnh hưởng thời tiết như Bà khen con bà tốt. Đến Một, Chạp bà biết con bà, ý nói đến tháng lạnh thì con bà hết còn đẹp do da bị khô và nhăn.
Chiêm thì tôi biết rồi. Ở miền Bắc, một năm có hai vụ lúa là lúa mùa và lúa chiêm. Trong ‘Vân đài loại ngữ’ Lê Quý Đôn chép rằng người Nam giao tiếp với người Chiêm (Chiêm Thành) nên trồng được nhiều thứ lúa chín về mùa hạ gọi là lúa chiêm. Lúa Chiêm thường cho năng suất cao và cũng có nhiều giống khác nhau chịu lạnh giỏi vì vụ chiêm xuân bắt đầu giao từ cuối tháng 10 đầu tháng 11 và thu hoạch vào cuối tháng 5 năm sau. Vụ lúa mùa bắt đầu gieo trồng từ cuối tháng 5 và thu hoạch và tháng 11, cần phải lựa giống cho tốt để bảo đảm cây lúa phát triển tốt do thời tiết có thể thay đổi nhanh chóng. Lúa mùa thường là giống lúa địa phương và phải để ý đến điều kiện chiếu sáng trong ngày cho cây lúa có thể ra hoa kết hạt. Miền Nam Việt Nam nhờ khí hậu ấm áp nên sẽ có ba vụ mùa lúa trong năm là đông- xuân, hè- thu và mùa. Vụ đông xuân bắt đầu gieo cấy từ tháng 12 và ở các vùng ven sông để bảo đảm đủ nước tưới lúa. Vụ hè thu bắt đầu cuối tháng tư, tháng 5 khi mùa mưa bắt đầu. Vụ mùa ở vùng Đông Nam bộ bắt đầu gieo cấy từ tháng 7 tháng 8 hằng năm nhưng cũng thay đổi tùy theo lịch mưa xuất hiện hằng năm.
Bravo! Bà có để ý là tháng giêng và tháng 2 nông dân thường được nghỉ ngơi vui chơi Bao giờ cho đến tháng hai, cho làng vào đám cho ai xem chèo.
Bao giờ cho đến tháng Ba, ếch cắn cổ rắn lôi ra ngoài đồng.
Đây là một bài vè nói ngược, thay vì rắn cắn cổ ếch lại thành ếch cắn cổ rắn, chúng ta sẽ đề cập đến ở một bài khác. Bây giờ bà thử giải thích tại sao người ta không nói tháng 1 mà nói tháng giêng?
Tháng 11 tiếng Hán là thập nhất nguyệt, tháng 12 là lạp nguyệt, nếu tiếp tục tháng 1 là nhất nguyệt thì e lộn xộn nên là lý do gọi là “tháng đầu tiên” hay “tháng chính” thành tháng Giêng như vừa nói ở trên. Cũng còn một lý do nữa để tháng 1 thành tháng Giêng vì tiếng Tàu cũng có một tiếng Một nhưng lại có nghĩa là “chết”, “mai một” mà người ta thì lại muốn kiêng kỵ đầu năm không nói đến chết chóc.
Tại sao tháng 12 không gọi là thập nhị nguyệt mà lại gọi là “lạp nguyệt”?
Cũng theo tiếng Tàu thì “lạp” có nghĩa là lễ, tế, giỗ. Lạp nó chại ra là Chạp, thành ra có chạp mồ, chạp mả, giỗ chạp... Qua tháng Một thì công việc đồng áng đã xong, tiết trời lành lạnh và khô, thích hợp cho trồng cái bắp, cải cúc, xu hào, mướp, hành ngò hay bông hoa. Đến tháng Chạp thì thu hoạch cải, ngô, khoai, mía...
- Nãy giờ chúng ta nói đủ thứ nhưng tại sao người ta không gọi tháng bốn mà lại gọi tháng tư?
Ờ há, chịu thua, chẳng thấy ai giải thích vì sao lại gọi là tháng tư thay cho tháng 4 và tháng tư thì có rất nhiều sự kiện đặc biệt như ngày 1 tháng tư là ngày cá tháng tư, tha hồ nói dối rồi ngày 14 tháng tư là ngày lễ tình yêu... Haha, mười bốn tháng tư chứ không phải mười tư tháng bốn... Rồi ngày lễ Phục Sinh, ngày giỗ tổ Hùng Vương. Có một sự kiện rất đặc biệt là ngày mồng 1 của tháng tư và tháng 7 trong năm đều rơi trúng cùng ngày trong tuần, thí dụ năm 2025 là ngày thứ ba. Haha...
Tại sao vậy nhỉ?
Thì ở trên đời còn nhiều điều không hiểu và sống đến hết đời cũng chẳng hiểu ra... * (Mai Thảo) và nãy giờ chúng ta vẫn tiếp tục lan man như cũ, chuyện nọ sọ chuyện kia!
Thời gian được tính theo giờ GMT - 4 giờ Chuyển đến trang Trang trước1, 2
Trang 2 trong tổng số 2 trang
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn
Trang Bìa
Photo Albums
Trợ giúp
Tìm kiếm
Thành viên
Nhóm
Ghi danh
Lý lịch
Đăng Nhập
