À ra thế. Mọi người đều có tội. Lạy Chúa con là kẻ có tội - nhưng trong bụng Sao Khuê thì “Hứ, nói càn nói
rở, được làm vua thua có tội.”
Đấy, Sao Khuê đã được đối xử như kẻ có tội khi còn ở trong nước bởi những người cùng tổ tiên, nòi giống với
mình. Suốt mười năm kẻ có tội lúc nào cũng nơm nớp sợ hãi bị bắt, bị tù... thế mà bây giờ sang xứ người ta,
Sao Khuê lại được người ta lịch sự tiếp đãi thế này cơ chứ! Sao Khuê đang đi xin xỏ chỗ học cho các con mà
lại ăn mặc quê mùa, nghèo nàn như con mọi, thế mà họ, trông lịch sự sang trọng, mà sao họ lại không tỏ vẻ gì
coi thường hay khinh khi Sao Khuê cả vậy? Trời đất ơi, sao Sao Khuê lại được những người chủ nhà cho
mình sống nhờ mà còn coi mình bình đẳng với họ. Từ lâu lắm Sao Khuê mới được người ta đối được xử như
một con người. Cảm giác này làm cho Sao Khuê vừa thích thú, hãnh diện lại vừa hụt hẫng, bâng khuâng...
Một người bạn của Sao Khuê gọi tới mách cho việc đi giữ trẻ. Sao Khuê dẫn con gái lớn, mười lăm tuổi đến
nhận việc. Bà mẹ cháu bé đón hai mẹ con sao Khuê đến thăm nhà bằng xe hơi và tiễn chúng tôi ra về bằng
métro để biết đường hôm sau trở lại. Sao Khuê dặncon:
- Con nhớ quẹo phải sau khi đi qua nhà thờ nghe con.
Than ôi, ngày hôm sau mẹ con Sao Khuê trở lại thì không biết nhà ở đâu vì trạm métro Laurier này có hai lối
ra chứ không phải chỉ có một “bouche” như métro Vendôme gần nơi chúng tôi ở và cả hai đầu đều có nhà
thờ, tuy vậy cuồi cùng hai mẹ con cũng tìm đến nhà được sau khi chìa địa chỉ hỏi thăm người đi đường. Mẹ
cháu bé cũng đã lo xa nhờ bà ngoại tới trông cháu nếu không thì cô đã phải nghỉ làm. Bà dặn đi dặn lại chúng
tôi:
- Trạm métro này có hai đường ra. Cô nhớ đi ra theo hướng đầu métro chạy tới thì mới ra đúng đường.
Nhưng việc coi cháu bé chẳng lâu vì các con Sao Khuê được nhà trường gọi vào học lớp “acceuil”. Đây là lớp
chuyển tiếp dành cho những học trò mới di dân qua mà đa số giờ học là tiếng Pháp, mục đích cho học trò
quen lần trước khi chính thức vào lớp. Hai cháu lớn học ở trường Côtes-St-Luc và cháu út, mười tuổi học nơi
khác nhưng được xe đưa đón miễn phí tận nhà. Vậy thì đâu là thiên đường nhỉ, Việt Nam hay Canada? Cảm
ơn Canada đã mở rộng vòng tay.
Sao Khuê bắt đầu mở chiến dịch đi tìm việc làm. Đến đây thì quả thật là gay go. Kinh tế đang suy thoái nên
việc làm rất khó kiếm. Sao Khuê đến nhà hàng xin làm phụ bếp nhưng không thấy họ gọi lại. Ông bố nuôi cho
Sao Khuê địa chỉ một hãng may. Giữa mùa đông gió thổi mạnh xém tí thì thì lăn xuống chân dốc, Sao Khuê
lần mò theo bản đồ métro, tìm ra địa chỉ thì thấy toà nhà cao lớn mà cửa nào cũng đóng im ỉm. Thất vọng vô
cùng, Sao Khuê đang tính ra về thì có một bà tới trễ bước vào. Bà dẫn Sao Khuê vào hãng may của bà.
Ai giới thiệu bà đến đây?
- Dạ, ông Hải
- Ông gì? Henri?
- Dạ không, ông Hải.
Hai ba lần bà Xếp vẫn không biết ông Hải là ai, thôi thì Henri, Henrette, hết răng, ai cũng được.
- Thôi, bà vào may thử đi.
Trời đất thánh thần bà con ơi, coi nè, trước khi ra đi Sao Khuê đã học một khoá cắt may, một khoá thảo trình
viên (programer), quyết chí bỏ làm thầy (à Sao Khuê đi dạy học môn công dân khi còn đi học dược và sau đó
dạy Lý Hoá đệ nhị cấp ngay cả sau khi Vi-Xi vào, Sao Khuê cũng vẫn... đứng lớp, dạy Lý cho lớp mười một.
Sao Khuê gõ đầu trẻ gần mười lăm năm nghe bà con) mà làm thợ nuôi con nhưng mà sao cái máy này nó
mạnh như trâu, nhanh như ngựa, chạy cái rầm, khiến đường may xiên xẹo mẹo dậu.
- Thôi, bà chưa biết may, bà biết ủi không?
Ủi đồ? ai mà không biết cơ chứ.
Bà xếp đưa cho Sao Khuê môt lô cà-ra-oắt (cravate) của trẻ con. Trời! cái bàn ủi, móc vào dây điện tòong
teeng... mà sao ủi hoài không thẳng, chẳng ra hình thù gì hết!...Thế là Sao Khuê không có việc làm. Ra về mà
lòng tan nát, thấy mình bất tài vô tướng, chán nản cùng cực, chẳng lẽ qua cơn bỉ cực thấy hồi tối thui, rồi đây
làm gì để nuôi con và nuôi thân, nuôi bố, nuôi mẹ, nuôi em ở Việt nam? Huhu huhu!...
Sao Khuê tìm đến một tiệm thuốc của vợ một ông bạn mới quen được ở Việt Nam, do thường gặp nhau trên
trụ sở xuất cảnh trên đường Nguyễn Du Saigon để xin việc. Chị rất lịch sự:
- Sao Khuê kiếm chỗ nào học cho biết việc rồi trở lại đây, mình sẽ thu xếp sau vì người phụ tá Còi (dân Việt
mình hay gọi đùa dân bản xứ Quebecois là Còi) này khó chịu lắm.
Ông bạn của chú cho Sao Khuê một địa chỉ nhà thuốc để Sao Khuê xin học việc (dĩ nhiên không lương)
nhưng rồi cũng bị từ chối vì Sao Khuê lỡ dại, cả tin mà khai ra là sẽ trở lại làm việc cho chị X. Đấy, số con
rệp, ngay đến xin học việc không lương cũng không được nói chi việc đi làm! Huhu...
Một bà bạn thân cũng là đồng nghiệp, Trăng Sáng giới thiệu vào nhà thuốc bà đang làm, Sao Khuê cũng bị từ
chối vì quẩn chân người ta. Buồn thúi ruột thì bị bạn la:
- Mày làm cái gì mà rối tinh lên thế. Cứ từ từ rồi đâu sẽ vào đó. Mới lên xe bus thì phải đứng, rồi cũng có lúc
sẽ có chỗ cho mày ngồi.
Ê! Cảm ơn mày nghe nhỏ. Sau này Sao Khuê hay dùng lời khuyên rất chí lý mà khuyên những di dân mới
nhập cư khi họ vào mua thuốc trầm cảm. Quí vị nên biết dân Canada dùng nhiều thuốc trầm cảm... nhất thế
giới! Những di dân mới tới thì mơ một thiên đường không hiện hữu hay bối rối vì làm sao gánh vác gia đình,
còn dân ở lâu thì phát điên - chả thế mà có tên là Canadien - phát điên lên vì mùa đông dài, lạnh, bẩn, trơn, dễ
té ngã, dễ bị tai nạn xe cộ, và vì trời u ám:
Trời ở nơi đây rất dễ buồn
Mùa đông dài lắm giá lạnh luôn
Đóng băng luôn mảnh hồn hiu quạnh
Như tuyết ngoài kia giá lạnh tuôn...
(Ai muốn nghe bài thơ này của Sao Khuê đã được anh bạn đồng nghiệp LKC phổ nhạc và ca thì
click vào link này để vừa nghe vừa đọc tiếp)
Rồi thì ông bố nuôi dẫn Sao Khuê đi cắt tóc, tự tay đánh giầy (bottes) cho Sao Khuê trước khi dẫn Sao Khuê
đến tiệm may nhỏ của một người Việt để học việc.
- Con ơi, thế bố ruột của con có đánh giầy cho con không?
- Dạ, chưa bao “vờ” bố ạ vì ở Việt Nam con đi guốc Đa kao không hà, mà có đi giày cũng không cần đánh bố
ơi, mẹ con thì có đánh nhưng đánh bằng roi.
“Bố Vượng ơi! Thương Bố quá à. Bố đang dạo chơi trên cõi Niết bàn hả Bố?”
Bản cũ soạn lại, cái máy may chạy như xe lửa tốc hành khiến sau mỗi đường may Sao Khuê lại cặm cụi gỡ
ra, may lại.
- Công việc hôm nay ra sao? bà chị dâu hỏi.
- Je suis bonne à rien (em thật là vô tích sự), cái máy nó chạy trước, em chạy sau, chạy theo không kịp...
-...À ngày hôm nay thì khá hơn, em đuổi theo nó gần kịp rồi.
- Khá hơn hôm qua, coi như em đi cùng máy được.
Vì cứ phải tháo ra tháo vào nên Sao Khuê học may overlock mà ba ngày mà chưa thạo.
Sau gần một tuần thì chú Tân, em họ của ba Sao Khuê ra tiệm may tìm Sao Khuê:
- Cháu về gấp, thay quần áo cho tươm tất rồi tới trường Collège Français gặp bác Rạng. Bác đã xin được
việc cho cháu rồi, mau lên cháu!
Sao Khuê vào gặp cha Perron, một trong ba người chủ của trường và với bằng dược sĩ không cần trình ra,
Sao Khuê vẫn được cha cho coi phòng thí nghiệm sinh hoá, chưa kể cha còn chắp tay, cúi đầu theo phong tục
Việt Nam chào tiễn Sao Khuê ra về khiến Sao Khuê vô cùng bối rối. Cảm ơn cha nhân từ, độ lượng với di dân
Việt Nam được nhận vào làm vì cha từng bảo:
- Quí vị đừng ngại vì không nói thạo tiếng Pháp. Chúng tôi cần người làm việc chứ không cần nghe quí vị nói
tiếng Pháp.
“Chắc giờ này cha đang cùng thánh Pierre đi dạo hay cầu nguyện trên Thiên Đàng và Bác nữa, Bác là người
cha thứ hai của cháu, cả đời giúp mọi người, Bác chắc chắn đang nơi miền Cực lạc.”
Đến đây thì Sao Khuê qua cơn bỉ cực tới hồi thới lai. Biết số phận run rủi như thế này thì tội gì mà lo lắng, vất
vả khổ sở tìm việc cả tháng qua. Ê! nhỏ bạn, cuối cùng ta cũng trúng số lô độc đắc, có được một cái ghế trên
chuyến xe bus cuộc đời mà cái ghế nhung êm ái nữa à nghe. Sao Khuê được trả lương mười sáu ngàn một
năm so với lương tối thiểu ngày đó có 4.25 đồng một giờ. Tiền lương được lãnh hàng tháng kể cả những ngày
nghỉ, tháng hè và mỗi ngày chỉ làm theo giờ học trò đi học (nhưng Sao Khuê ngây thơ cứ đến từ 8:30 sáng và 5 giờ chiều mới ra về) nếu tính theo giờ làm thực sự (30 giờ một tuần, 35 tuần một năm vì Sao Khuê được
nghỉ hè, Pâques, Noel...) thì... sấp sỉ lương dược sĩ. Công việc làm thì nhàn hạ so với nghề may: chỉ việc bầy
ra rồi lại dẹp vào những thứ dùng làm thí nghiệm của toàn thể
các lớp trong trường về phân sinh hoá (biologie) từ
secondaire I đến hai lớp Cégep (college) ; có khi ba phòng
cùng làm thí nghiệm một lúc nhưng với Sao Khuê thì là
chuyện nhỏ, nghề của nàng mà. Rửa hàng trăm ống nghiệm
hay hàng trăm dụng cụ mổ xẻ, lấy ra xếp vào vài chục kính
hiển vi v..v...mà nhằm nhò gì. Ấy nhưng mà cái phần mua
dụng cụ hay mượn phim chiếu cho học trò xem thì thật là gay
cấn vì phải xử dụng điện thoại để giao dịch. Quí vị biết rồi,
mười mấy năm sau khi ra trường, tiếng Pháp của Sao Khuê
đã theo Tây về nước, Sao Khuê mới dợt lại cũng chưa đủ sức
sí sa sí số.
Mặt nhìn mặt nhau tuy bâng khuâng không nói một câu vì lời nghẹn ngào nghệt ra như say như ngây vì ngu
nhưng Sao Khuê cũng còn đoán được họ nói cái chi và họ cũng đoán được Sao Khuê trả lời cái gì vì có thể
kèm theo ngôn ngữ quốc tế hoa tay múa chân, chứ qua điện thoại - eo ôi, họ đâu thấy con nai vàng ngơ ngác
mà nói chầm chậm cho mình kịp hiểu chưa kể đôi khi họ còn... sủa tiếng “Còi” thì ô hô ai tai! (tiếng Còi là cách
phát âm tiếng Pháp của người Quebecois giống như cách phát âm tiếng Việt theo giọng Quảng, hì hì khó
nghe lắm, chẳng hiểu gì hết trơn). Văn phòng sinh hoá (département de biologie) có bẩy giáo sư, ba bà và bốn
ông đều rất tử tế. Sao Khuê thân nhất với bà xếp và cả gia đình bà. Sao Khuê năn nỉ bà xếp gọi điện thoại
dùm khi cần mua dụng cụ (tim, ếch, cá, ống nghiệm, kính hiển vi v..v...). Bà vui vẻ làm dùm nhưng ít lâu sau
đó thì bà bắt Sao Khuê phải tập nói cho quen:
- Hôm nay thì Sao Khuê phải tự mình đặt hàng nhé. Đừng lo, tôi ngồi bên cạnh, có gì tôi sẽ giúp.
Trống ngực đánh thùm thụp Sao Khuê run rẩy bấm số. Rồi thì cũng xong, tuy vậy không có bà thầy đố mầy
làm nên. Sau đó thì công việc ro ro mà chạy, chạy giỏi nên từ trên xuống dưới, trong ngoài ai cũng quí mến.
Khi vận mệnh đến lúc hanh thông thì cửa nào cũng mở thênh thang. “Chân thành cảm tạ xếp và đường dài
hạnh phúc cầu chúc cho người”.
Tạm ổn về công ăn việc làm Sao Khuê bắt đầu tìm cách đi học, lấy lại bằng dược sĩ theo lời khuyên của cô
em họ cũng là dược sĩ, mặc kệ giấy cam kết không xin hành nghề lại phải ký với di trú Quebec khi được họ
cho giấy nhập cảnh. Than ôi, trâu chậm nên uống nước đục. Tỉnh bang Québec và đại học Montréal từ chối
cho dược sĩ di dân học lại. Hèn gì họ bắt mình cam kết trước khi cho giấy nhập cảnh... Cửa này đóng thì gõ
các cửa khác vây. May quá, cửa nhà nước Canada còn mở. Các dược sĩ có thể xin thi “Board Canada” sau
khi thi đậu phần tương đương – Équivalent - sau đó thì có quyền hành nghề trên toàn cõi Canada. Để đậu
phần tương đương (équivalent) thì, hoặc xin thi sau khi tự kiếm bài mà học, hoặc xin học một số tín chỉ của
đại học Montréal gồm năm cours, kéo dài khoảng hơn hai năm. Con đường thứ hai này tuy chậm nhưng chắc
vì lúc đó chúng tôi còn lớ nga lớ ngớ đâu ai biết bài thi hỏi gì mà học... Trong lúc chờ đợi đến đầu niên học để
ghi danh thì hai vợ chồng Sao Khuê dầm mưa lội tuyết lạnh run cầm cập mà đi học Anh văn, Pháp văn mỗi
tối.
Một năm sau thì Sao Khuê ghi danh... đi học. Đi mà không đi vì ban ngày phải đi làm. Lâu lâu có ngày được
nghỉ làm thì Sao Khuê lên trường... xem mặt thầy, mang máy ghi âm theo ghi lén nhưng về nhà vẫn chẳng
hiểu thầy nói gì!! Lại huhu... Mọi sự trông cậy vào cô bạn nhỏ gần nhà: cô đi học, cô mượn phần ghi cours
của các em Việt Nam cùng học, cô nhanh chân copie khi ra chơi rồi phân phát cho các bạn và cuối tuần tụ tập
nhau mà học. Cảm ơn Biển, em đã giúp đỡ Sao Khuê rất nhiều. Nhóm năm sáu người của Sao Khuê giúp
nhau (cho copie cours), khuyến khích nhau mỗi khi có người chán nản muốn bỏ cuộc vì phần lớn ai cũng có
gia đình con cái phải lo. Hai cái tay của Sao Khuê mỏi rã rời vì tra tự điển, tra tới tra lui, tra rồi ngày mai tra lại
vì...quên. Mèn ơi, cái xứ này, bài giảng bằng tiếng Pháp, sách đọc bằng tiếng Anh khiến mình nhiều khi hiểu
sai vì cấu trúc tiếng Anh và Pháp đôi khi ngược nhau. Bài ghi sau khi copie thì mờ, lại viết tắt, viết tháu, mở to
mắt chưa đoán nổi... Học bài xong Sao Khuê làm thử câu hỏi thì...rớt. Sao Khuê hết hồn. Hoá ra cách học bên
này khác bên Việt nam. Ngày Sao Khuê học ở Việt Nam, mỗi năm phải học thuộc lòng cỡ năm ngàn trang
chia làm hai khoá thi, chưa kể phần thực tập. Vào thi, lỡ quên, có ai nhắc chút xíu thì chữ lại chạy ra, không thì...thi rớt. Bên này thi theo lối trắc nghiệm nên không có cảnh bỏ giấy trắng ra về, tuy vậy muốn đậu, Sao
Khuê phải đổi cách học: học theo chiều sâu, hiểu kỹ để chọn đúng câu trả lời thay vì trải theo chiều rộng như
xưa.
Trong lúc đi học thì Sao Khuê vẫn phải đi làm full time, Sao Khuê
vẫn phải cơm nước, nuôi con, vẫn phải trả nợ tiền đã vay để
vượt biên không thành, trả tiền vé máy bay cho năm người, Sao
Khuê cũng còn phải gửi tiền về giúp đỡ gia đình khiến đôi lúc
Sao Khuê... phục mình quá, viết thư khoe nhỏ bạn thì nhận
được hồi âm: “tao thấy mày giỏi thật hay là mày đóng cái bàn
thờ tự động, mày ngồi lên rồi lại nhẩy xuống mà vái mình! ”
Ngoài những lúc xuống tinh thần, lo âu vì thi cử, khổ sở vì không
hiểu bài còn thì ui chao đời sống mới thật là vui vẻ thoải mái nhất
là hai tháng hè tha hồ lấy xe bus rong chơi khắp thành phố
Montreal hay đi câu cá tận Dorion hoặc họp nhau ăn uống. À
không, cuối tuần của hai tháng hè mới được rong chơi thôi vì tuy học trò nghỉ hè thì Sao Khuê cũng được nghỉ
làm nhưng năm ngày trong tuần Sao Khuê vẫn đi làm: đi may - lúc này Sao Khuê may nghề rồi nghe - để tiếp
tế gia đình chứ. Số vất vả nên mùa hè, nóng chẩy mỡ mà hàng ngày Sao Khuê phải ôm hàng trăm cái
manteau mùa đông bằng dạ, nặng ơi là nặng lên may, may có mỗi một đường ráp gấu thôi vì may theo dây
chuyền mà...
Ba đứa con của Sao Khuê được nhận vào học trường tư Collège Français miễn phí. Sao Khuê thuê nhà sát
cạnh trường, gần nhà chú và nhà bác. Giờ nghỉ trưa Sao Khuê về làm cơm, bốn mẹ con cùng ăn, thế là tiết
kiệm được không những tiền xe bus mà cả thời gian di chuyển và cũng không phải trân mình chịu lạnh chờ
bus. Ui, ở gần chỗ làm sướng thật, tiết kiệm đủ thứ lại có cơm nóng ăn vào giờ nghỉ trưa. Sao Khuê học thím
và bác làm giò chả nên ăn uống thả dàn. Thịt thà bên này quá rẻ, chỉ có rau quả mới đắt thôi...
Sau bữa cơm tối thì bốn mẹ con cùng học bài. “Ông càu nhàu” chui vào đại hạn vất vả, vẫn phải khuân vác
nhưng cũng ghi danh học đại học Hautes Etudes Commerciales (HEC) buổi tối nên càng ngày càng cẩu nhầu
cầu nhầu. Tóm lại cả nhà học. Không có TV, không có phim bộ, không có ăn tiệm, không có đi chơi. Những
ngày lễ dài mấy mẹ con mới được sướt mướt theo “giòng sông ly biệt” hay “xóm vắng”... (phim bộ Hồng
Kông). Mẹ thì thủ sẵn hộp kleenex, đến đoạn nào mùi thì cà rỡn: “Sửa soạn! Khóc! nên thay vì khóc mấy mẹ
con lại cười sằng sặc! ”
Sau gần ba năm dùi mài kinh sử thêm một năm thực tập không lương, tổng cộng bốn năm Sao Khuê mang
giấy hành nghề đi xin việc. Sao Khuê vừa làm phòng thí nghiệm vừa đi bán thuốc, cày hai jobs, đôi khi sáu
bẩy chục giờ một tuần, full time ở trường học và khoảng hai mươi, hai mươi lăm giờ làm ở pharmacie nên
Sao Khuê không có week-end cũng chẳng có shopping. Khi học trò nghỉ lễ thì Sao Khuê mới được nghỉ nhưng
hè thì Sao Khuê lại làm thay cho các dược sĩ đi nghỉ hè khắp các tiệm thuốc xa gần của chaine Cumberland
hồi đó. Cầy chết bỏ mà! May quá ngày đó chẳng cần đi chợ. Mua gì thì đặt qua điện thoại, hàng giao tận nhà,
Sao Khuê chỉ phải nấu ăn. Con gái rửa chén, ủi đồ, trông cho các em học, con trai giặt đồ, ông bố đi làm và đi
học. Ổng dại quá, chọn ngành mới nên học lại từ đầu, rồi ông cũng tối nghiệp đại học Canada, có bằng của
HEC nhưng như thường lệ, bằng chỉ để treo!
Ngày đầu xin đi làm, trời xui đất khiến, Sao Khuê gọi cho Cumberland, là một chaine pharmacie lớn ngày đó
(như Jean Coutu) xin làm ngày chủ nhật.
Khi đến để phỏng vấn, sau phần chuyên môn Sao Khuê bị hỏi ba câu ngoài lề:
- Tại sao bà đến Canada?
- Vì gia đình tôi tị nạn Cộng sản và Canada là xứ tự do.
-?
- Sống với Cộng Sản chúng tôi có thể bị cho vào tù bất cứ lúc nào chỉ vì lời nói nào đó!!
Bà này chưa biết gì về chuyên chính vô sản nên miễn bàn tiếp.
- Bà gặp trở ngại gì không?
- Có ạ, trở ngại ngôn ngữ. Tôi không nói, không nghe được nhiều tiếng Pháp nhất là tiếng Anh.
- Với thời gian bà sẽ khá hơn. Bà còn trở ngại gì nữa không?
- Canada lạnh quá sức!
- Cái lạnh này thì bà phải chịu cả đời...hắc hắc. Martine cười thành tiếng.
Bà Martine nhận cho tôi đi thực tập tiếp trước khi chính thức vào làm và lấy áo trên mắc trao trả tôi như khi bà
đã treo manteau dùm tôi lúc đến. Tôi học được một điều: người có học, có đức thường cư xử lễ độ văn minh
ngay với cả những người thua kém mình. Càng nhún nhường họ càng nêu cao phẩm giá của họ...
...
...Thời gian lặng lẽ qua, ba mươi năm rồi đó. Các con của Sao Khuê đã có gia đình và Sao Khuê vẫn đi làm
chút chút. Sao Khuê thấy nhiều người gọi nơi mình định cư là đất tạm dung, riêng với Sao Khuê thì Canada là
quê hương thứ hai, là chùm khế ngọt dẫu...đông lạnh. Đi du lịch, Sao Khuê rất hãnh diện khoe mình là
Canadienne, đôi khi còn cầm theo lá cờ Quebec cho khỏi lạc nhau, vậy mà cũng có người nhận ra lá cờ hoa
lys là của tỉnh bang Quebec thuộc Canada khác với cờ có hình lá phong phổ thông của Canada. Dân Quebec
(Còi) rất dễ thương, thân thiện và ít kỳ thị chủng tộc nên các con cháu của Sao Khuê nhất định chọn nơi này
làm quê hương mà không chịu kiếm đường qua nước Mỹ ấm áp kế bên.
Nhớ lại câu trả lời khi Sao Khuê vào gặp phái đoàn phỏng vấn Canada năm 1985:
Tại sao gia đình bà chọn Canada?
Tại vì chúng tôi yêu Canada.
Hả? bà yêu cái tủ lạnh Canada? Ha ha, hắc hắc!! (ông Canadien cười ngất)
Dạ phải, thưa quí vị, tôi yêu Canada, cái tủ lạnh khổng lồ...nhưng ước chi mùa đông ngắn đi một nửa và cái
lạnh bớt đi một phần ba nhỉ. Khi đó thì thiên đường này chỉ còn chỗ cho mỗi người đứng một chân mà thôi
Sao Khuê ơi, mấy người giáo sư đã trả lời Sao Khuê như thế ngày Sao Khuê mới vào làm Collège Français...
Sao Khuê
Ngày 4 tháng tư năm 2015