TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Dịch Covid-19 sẽ thay đổi thế giới như thế nào Khi nhiều quốc gia nới lỏng các lệnh phong tỏa, người dân đang quay trở lại không gian cũ mà giờ đây đã cảm thấy lạ lùng. Chính các địa điểm thì không hề thay đổi - nhưng từ việc đeo mặt nạ cho đến tránh đám đông - cách thức chúng ta được phép sinh hoạt trong môi trường công sở sẽ có khác biệt căn bản. Phần nhiều trong số những thay đổi này có thể vẫn duy trì trong một thời gian. Ngay cả khi đà lây lan của virus corona đã được kiềm chế, nguy cơ của làn sóng truyền nhiễm mới vẫn còn đó nếu như chưa có vaccine, mà quá trình tìm ra vaccine có thể mất từ chín tháng đến hai năm. Hơn nữa, các nhà khoa học cho biết, những căn bệnh mới, có sức tàn phá ở mức độ tương đương có thể làm tê liệt loài người trong tương lai, giống như virus corona đã gây ra cho chúng ta trong năm 2020. Mọi người tắm nắng trong các ô chăng dây để bảo đảm khoảng cách xã hội ở miền nam nước Pháp (Credit: Getty Images) Khoảng không nơi công cộng mới Đối với những người đang quy hoạch các thành phố và khoảng không công cộng trong tương lai, đại dịch vừa là mối đe dọa nhức nhối đòi hỏi các biện pháp tức thời - vừa là cơ hội để nghĩ lại về cách chúng ta sinh hoạt, đi lại và tụ tập. Con người không thích nghi tốt với sự cô lập. Nhiều nghiên cứu phân tích kết quả của việc cô lập trong các đại dịch trong quá khứ cho thấy nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần, đôi khi thậm chí dẫn đến căng thẳng hậu sang chấn. Khôi phục các khoảng không sinh hoạt xã hội ngay khi tình hình đã an toàn không chỉ là ưu tiên tài chính, các chuyên viên cho biết. Đó là cách để bảo đảm sự an lạc của mọi người và giúp họ phục hồi sau cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu. Là quốc gia châu Âu đầu tiên bị phong tỏa, và cũng là một trong những nước đầu tiên từ từ nới lỏng phong tỏa, nước Ý đang được theo dõi chặt chẽ để các chuyên viên có thể đánh giá những gì có tác dụng trong ngắn hạn và những gì bền vững trong dài hạn. People wearing face masks visit the Rome Rose Garden in May 2020 (Credit: Getty Images) Simone d'Antonio, một chuyên viên chính sách tại Rome thuộc Hiệp hội các Thành phố và Địa phương nước Ý (ANCI), viết cho cheFare rằng Ý cần khôi phục tinh thần cộng đồng trước văn hóa hoài nghi và sợ hãi. Ông lập luận rằng nỗi sợ “cái khác” đã là một vấn đề trước khi đại dịch, và nó chỉ trở nên tồi tệ hơn khi có nguy cơ truyền nhiễm rõ ràng. “Phục hồi từ cuộc khủng hoảng này là cơ hội để bắt đầu lại từ đầu, đương đầu với các rủi ro mới về sức khỏe cộng đồng cũng như xây dựng lại ý thức cộng đồng đã mất,” ông d'Antonio nói với BBC Future. Điều này có nghĩa là suy nghĩ lại về khoảng không công cộng. “Những thói quen tiệc tùng của chúng ta sẽ phải thay đổi, nhưng điều này cũng có thể trở thành cơ hội,” ông nói. “Ví dụ, cuối cùng thì mọi người cũng bắt đầu dùng đến các khoảng không công cộng bị lãng quên, chẳng hạn như các mảng xanh xuống cấp rải rác khắp Rome cũng như nhiều thành phố khác của Ý.” Mọi người tụ tập vào ngày đầu tiên khi các vườn bia được phép mở cửa trở lại ở Munich (Credit: Getty Images) Ông đề cập đến những vườn bia truyền thống của Munich, nơi mọi người ăn uống trên những chiếc bàn dài ngoài trời. Ở các thành phố khác, đó có thể là bối cảnh lý tưởng để thực hành giãn xã hội với người thân và bạn bè. Chẳng hạn như tụ tập quanh bàn thay vì trải mền ra ngồi xuống trong lúc đi dã ngoại cho phép mọi người giữ khoảng cách an toàn mà không phải bắt buộc ngồi xa nhau. Daniele Terzariol, phó thị trưởng thị trấn San Donà di Piave, gần Venice, nói rằng khi thành phố mở cửa trở lại, chính quyền “muốn tận dụng cơ hội này để làm cho khoảng không công cộng của chúng ta trở nên tiện dụng hơn và đẹp hơn so với trước khi bị phong tỏa”. Sắp xếp bàn ngoài trời Để cho phép mọi người có thể tụ họp theo cách duy trì khoảng cách xã hội, thị trấn đã biến các khu vực chính ở trung tâm thành khu phố đi bộ và tổ chức một cuộc tranh tài giữa các nhà hàng và quán bar để xem ai có cách sắp xếp bàn ngoài trời tốt nhất để mọi người có thể tụ tập một cách an toàn - mọi thứ từ bàn ghế có thể di dời cho đến băng dính nghệ thuật trên nền đất để khuyến khích lối đi an toàn. “Tất cả ý tưởng và vật liệu đều được hoan nghênh, nhất là nếu được sử dụng lại và có chi phí thấp,” Terzariol nói. Ở Ấn Độ, vốn đang bắt đầu mở lại từ từ các cửa hàng và giao thông nội địa, chủ nhà hàng Shefali Gandhi ở thành phố Goa cũng tin rằng khoảng không ngoài trời sẽ là mấu chốt. “Ở các thành phố như Mumbai, người dân đã bị kẹt trong các căn nhà nhỏ như hộp quẹt trong hai tháng qua,” bà nói. Bà tin rằng ký ức về phong tỏa sẽ còn sống động trong tâm trí mọi người trong thời gian dài và mọi người sẽ kết hợp những niềm vui của việc giao thiệp xã hội với khoảng không ngoài trời. “Từ góc độ thực tiễn, các khu vườn cũng giúp dễ dàng khoảng cách chỗ ngồi và vệ sinh từng bàn dễ dàng hơn,” bà giải thích. Cho dù nhà hàng và quán bar có chỗ ngồi ngoài trời hay không, mọi người cũng cần duy trì khoảng cách an toàn. Những chiếc bàn nhỏ, có thể lắp ghép cho phép bà sắp xếp lại khoảng không một cách phù hợp, bà nói. Plastic barriers like these, at a restaurant in Hong Kong in April 2020, are based on “defensive design” principles (Credit: Alamy) Còn nếu khoảng không quá nhỏ để bảo đảm giữ đúng khoảng cách được, hoặc khoảng không trong nhà, mọi việc trở nên khó khăn hơn. Ví dụ, ở Ý, một số người đã chỉ trích những giải pháp dựa trên nguyên tắc thiết kế phòng thủ - tìm cách giữ cho các thiết kế “không có lỗ hổng” vì sợ rằng nó có thể bị sử dụng sai. Một ví dụ trong các nhà hàng là sử dụng tấm nhựa để ngăn các bàn ăn, khiến thực khách không thể xáp lại quá gần. Một số người cảm thấy rằng các tấm nhựa này là không thực tế và sẽ làm mất đi niềm vui của việc ăn chung: bàn ăn kiểu này đem lại cảm giác “đang đi thăm tù”, một người dân địa phương bình luận trên Facebook. Một rạp chiếu phim được lau chùi sạch sẽ để chuẩn bị đón khán giả ở Auckland, New Zealand (Credit: Getty Images) Tầm quan trọng của niềm tin Các nghiên cứu gần đây đã xác định niềm tin là xương sống của sự phục hồi kinh tế và xã hội. Để trở lại “cuộc sống bình thường” - và để sử dụng các khoảng không chung hoặc cộng đồng - mọi người phải cảm thấy an toàn về vật lý và tin tưởng rằng những người khác cũng đang lo nghĩ cho sự an toàn của họ. “Sự tin tưởng là chìa khóa để xây dựng lại lòng tin của mọi người khi họ tụ tập ở các khoảng không công cộng hoặc riêng tư,” Aditi Ratho từ tổ chức phi lợi nhuận Observer Research Foundation ở Ấn Độ, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết. “Khi nói đến nhà hàng, phòng tập thể dục và rạp chiếu bóng, mọi người lo lắng về các tiêu chuẩn và quá trình vệ sinh, họ muốn cảm thấy an toàn và an tâm.” Sau sang chấn tập thể của việc đi qua đại dịch, bà nói, “bạn phải lồng ghép tâm lý của mọi người vào bản thiết kế”. Một trong những thách thức truyền thống của thiết kế đô thị ở Ấn Độ, bà giải thích, đó là các thành phố có mật độ dân số đông, và điều đó đặt ra một loạt rủi ro vượt ra ngoài sự truyền nhiễm virus corona. Trước khi đại dịch xảy ra, bà nói, các nhà thiết kế đô thị đã suy nghĩ cách làm sao giải quyết những khoảng không thường đông đúc như ga tàu điện hoặc rạp chiếu phim. “Tôi cho rằng khái niệm về rạp chiếu phim sẽ thay đổi hoàn toàn bởi vì mọi người sẽ ngày càng sử dụng các nền tảng phát trực tuyến nhiều hơn; họ sẽ ở nhà nhiều hơn,” bà nói. Giao thông công cộng vẫn đóng vai trò thiết yếu ở Ấn Độ, và duy trì khoảng cách xã hội trên tàu xe là điều gây thách thức (Credit: Reuters/Francis Mascarenhas) Nhưng giao thông công cộng vẫn rất cần thiết ở Ấn Độ. Ở Mumbai, các kế hoạch đang được tiến hành để tái kết cấu các chỗ chuyển tiếp trên tuyến xe điện, tức là khoảng không ngay bên ngoài ga nơi mọi người chuyển sang taxi, xe đạp hoặc xích lô máy để đi tiếp. Ở những chỗ này, “mọi người tụ tập rất đông và một mặt thì các thiết kế phòng thủ được vận dụng, ví dụ như giới hạn số chỗ ngồi, mặt khác các nhà thiết kế cũng đang nghĩ về khả năng tiếp cận đối với người khuyết tật và làm thế nào để việc chuyển xe lúc nào cũng an toàn cho phụ nữ,” bà nói - ví dụ tránh để các bậc thang không cần thiết và bảo đảm các khu vực chuyển tiếp này được chiếu sáng tốt. Some restaurants are turning to QR codes for touch-free ordering, as at this restaurant in Naples, Italy (Credit: Reuters) Trong các nhà hàng, khôi phục niềm tin ở các khách hàng có nghĩa là nhà bếp mở để cho họ thấy rằng món ăn được chế biến với tiêu chuẩn vệ sinh cao nhất. Các biện pháp an toàn khác có thể sẽ ở dạng kỹ thuật số, ông Giuliano Vita, đồng sáng lập công ty khởi nghiệp Dishcovery của Ý, đang điều hành một nhóm các thương gia kỹ thuật số vốn đang giúp các chủ nhà hàng đổi mới dịch vụ trong thời hậu đại dịch Covid-19, cho biết. Ông dự đoán menu kỹ thuật số sẽ bùng nổ, các menu dạng này sẽ không chỉ được dùng để đặt mua mang đi mà cả khi ăn ở nhà hàng. “Chủ nhà hàng sẽ cho in mã QR trên bàn ăn và khách hàng có thể đọc được menu bằng cách chỉ cần dùng điện thoại quét mã,” ông nói. While people took gym classes online during the pandemic, many are looking forward to returning to their gyms (Credit: EPA/Biancha de Marchi Australia and New Zealand Out) Phòng tập thể dục sẽ lỗi thời? Còn ở các phòng tập thể dục, Neha Motwani, người sáng lập nền tảng tìm kiếm phòng tập thể dục trực tuyến Fitternity, cho biết người ta có thể loại bỏ phòng tắm hoa sen và phòng cất đồ để bảo đảm đáp ứng được quy định về khoảng cách xã hội. Họ cũng có thể phân phối lượng khách đến để có thể lau dọn trong cả ngày. Trong đại dịch, nhiều người đã học các lớp thể dục trực tuyến. Mặc dù tập thể dục trực tuyến vẫn có thể có sức hấp dẫn với nhiều người, Motwani nói, nhưng nó sẽ không thay thế khoảng không truyền thống nơi mọi người tụ họp. “Chúng tôi đã khảo sát người dùng của mình và nhận ra rằng hơn 95% trong số họ nóng lòng chờ đợi phòng tập mở cửa lại”, Motwani nói. “Họ muốn đập tay với huấn luyện viên. Họ muốn có cảm giác cộng đồng.” Tuy nhiên, phòng tập bằng tường bằng gạch sẽ khác với trước đây, ông Ben Hackney-Williams, người đứng đầu bộ phận nội dung của Escape Fitness, một công ty đặt tại Anh chuyên thiết kế và lắp đặt phòng tập thể dục ở hơn 80 quốc gia, cho biết. Trước đại dịch, nhiều người thường xuyên thay phiên nhau sử dụng cùng một máy tập. Hackney-Williams hình dung rằng các phòng tập thể dục trong tương lai sẽ được chia thành các khu vực được trang bị độc lập với các dụng cụ có thể tháo rời, dụng cụ có thể được nhân rộng khắp phòng tập. Bằng cách đó, mỗi người có thể tập luyện mà không phải dùng chung bất kỳ dụng cụ nào hoặc đến quá gần người khác. People work out at a gym in Rome in May 2020, carefully spaced apart and wearing masks (Credit: EPA) Cộng đồng thiết kế cũng đã được vận động để tìm kiếm các giải pháp giúp khôi phục đời sống xã hội và chữa lành sức khỏe tinh thần của mọi người. “Khuynh hướng mới về thể dục thường chuyển từ các nước phương Tây sang châu Á,” Hackney-Williams nói. Ví dụ, các phòng tập chu kỳ hoặc tập luyện cường độ cao cách khoảng, vốn thường có nhiều người tập trong cùng một lớp với tiếng nhạc lớn, lan từ các nước phương Tây đến châu Á. “Nhưng lần này mọi thứ đã đảo ngược. Kể từ khi sự lây lan virus corona bắt đầu ở Trung Cộng, chúng tôi đã thấy những kiến thức và tin tức về cách giải quyết khủng hoảng và hậu quả của nó đến từ châu Á.” Các phòng tập thể dục với chi nhánh ở châu Á đã tăng chi tiêu để giữ sạch sẽ trong các cơ sở của họ ở Mỹ để giúp giảm bớt lo ngại của các thành viên ngay cả trước khi virus corona tấn công phương Tây. Và họ là những cơ sở đầu tiên đóng cửa trước khi chính phủ ra lệnh bắt buộc. Nếu có một điều tốt phát sinh từ giai đoạn kỳ lạ này, Hackney-Williams nói, thì đó là trong giai đoạn phong tỏa, mọi người bắt đầu nhận ra rằng để giữ vóc dáng không nhất thiết có nghĩa là phải tập tập thể dục hàng giờ mỗi ngày. “Chạy bộ trong công viên hoặc tìm những nếp vận động nhẹ phù hợp với bạn là đủ để giữ cơ thể khỏe mạnh,” ông nói. Ở thời kỳ hậu Covid-19, ông hy vọng, mọi người sẽ không xem phòng tập thể dục là nơi cao cấp, nơi chỉ những người mê thể dục được chào đón. Trong khi đại dịch buộc chúng ta phải tổ chức lại các khoảng không chung, lệnh phong tỏa đã cho chúng ta thời gian suy nghĩ lại về chúng ta muốn cuộc sống xã hội của mình sẽ như thế nào. Và mặc dù chúng ta có thể phải vẫy tay tạm biệt những quán bar, rạp chiếu phim và phòng tập thể dục đông đúc, sôi động mà chúng ta từng yêu thích, ít nhất là trong một thời gian, chúng ta cũng có cơ hội duy nhất để khám phá lại ý nghĩa của việc tụ tập trong khoảng không mới - và tưởng tượng lại khoảng không đó từ đầu. Lou Del Bello