TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Vật Dụng Đã Thay Đổi Thế Giới Những biến cố vĩ đại hay các khám phá tối tân đã khiến con người cảm phục và thay đổi để thích nghi. Sách vở thường nhắc đến các chương trình khám phá vũ trụ, các loại trị liệu mới mẻ giúp con người vượt qua bệnh tật... nhưng không mấy ai để ý đến những vật dụng lỉnh kỉnh thường nhật. Cái nhìn ấy ngày nay đã thay đổi ít nhiều. Bá tánh bắt đầu để ý đến những vật dụng thiết thực và vinh danh các nhà thiết kế / các công ty chủ nhân của các phát minh sáng kiến mới mẻ. Tổ chức Fast Company đã trao giải Innovation By Design Awards cho một số công ty với các mẫu thiết kế được xem là sáng kiến hay nhất trong năm 2018. Trang nhà của tổ chức này đã công bố kết quả: 17 công ty đoạt giải trong số 2,800 món thực dụng chế tạo theo 16 thể loại khác nhau. Giải thưởng dựa trên tiêu chuẩn vật dụng có phẩm chất cao, thiết kế theo kiểu mẫu “đẹp mắt” và “giản dị” bất kể kích thước lớn nhỏ. Các công ty đoạt giải có cùng một mục đích: vật dụng được chế tạo để vượt qua những trở ngại, khó khăn. Nghĩa là vật dụng thiết thức được chế tạo với mục đích rõ ràng, không chỉ để... bán kiếm tiền! OXO “Good Grips peeler” Trong 16 thể loại từ những vật dụng điện tử như “Apps & Games”, thời trang & thẩm mỹ... đến các món thí nghiệm (“Experimental”), nổi bật nhất, theo ý riêng, là thể loại “Smart Design”, vật dụng đoạt giải là con dao bào của hãng OXO “Good Grips peeler”. Đây không phải là một vật dụng mới mẻ, con dao bào đã xuất hiện trong thập niên 90 của thế kỷ trước, khi công ty chế tạo vật dụng nhà bếp cho ra lò một dẫy sản phẩm mới, Good Grips line, để tiết giảm tai nạn, các vết cắt cứa, khi dùng dao trong nhà bếp. Con dao bào được thiết kế với một tay cầm bằng cao su cứng để không trơn tuột, kích thước vừa đủ để dễ cầm, dễ nắm; được chế tạo cho những người bị thấp khớp sử dụng! The Swivel Peeler là sản phẩm chính trong dẫy sản phẩm được thiết kế với “mục đích” đặc biệt do nhóm thiết kế Smart Design cho công ty OXO International vào năm 1990. Từ con dao bào xơ xài đến con dao có tay cầm bằng cao su, món hàng trở nên vô cùng phổ thông trong một thời gian ngắn. Không chỉ những người bị thấp khớp mới ưa chuộng Swivel Peeler, những người khác cũng cảm thấy dễ sử con dao bào kia. Từ đó, vật dụng này đã thay đổi hoàn toàn các kiểu mẫu về đồ dùng trong nhà bếp. Phổ thông quá xá nên năm 1994, The Swivel Peeler đã được rinh vào viện bảo tàng The Museum of Modern Art (MoMA) để trưng bày cho bá tánh nhìn ngắm như một phát minh về kiểu mẫu thực dụng! Ba mươi năm sau, trên Amazon, con dao bào này vẫn được tặng 4.8 / 5 ngôi sao và vẫn chỉ mang bảng giá dưới 10 mỹ kim! Dù đã được thay đổi chút đỉnh nhưng con dao bào vẫn thực dụng và đẹp mắt nên kiểu mẫu ấy đã đoạt giải thưởng về Kiểu Mẫu Vượt Thời Gian (“Timeless Design”) năm 2018. Smart Design OXO Good Grips Story Khi được báo chí phỏng vấn, ông Davin Stowell, người thành lập công ty Smart Design đã kể lại một số chi tiết ly kỳ về con dao bào nổi tiếng lẫy lừng kể trên. Dao bào không xa lạ chi với bá tánh. Ta dùng dao bào để gọt trái cây, rau củ, đó là một con dao với hai lưỡi, bọc quanh là một vỏ kim loại ngăn sự rủi ro cắt cứa vào tay người dùng. Một vật dụng khá giản dị trong nhà bếp. Nhưng vật dụng giản dị kia tuy dễ sử dụng nhưng lại một trở ngại cho những người bị thấp khớp, arthritis, các khớp xương ngón tay họ bị đơ cứng và không thể nắm chặt chuôi dao. Cầm dao không chặt thì khó lòng sử dụng theo ý muốn. Đó là nỗi bực bội, khó chịu của bà Betsy Farber. Betsy Farber là người từng làm việc nhiều năm trong ngành kiến trúc và thiết kế; bà ấy đã từng người chồng, Sam Farber, nhiều lần trong việc nhìn ngắm, thử dùng và cho ý kiến về các vật dụng do công ty Copco sản xuất. Ông Farber là người thành lập công ty này, chuyên chế tạo các vật dụng nhà bếp. Năm ấy sau khi ông Farber đã về hưu, họ đi nghỉ mát tại Pháp. Lần nọ, khi bà Farber loay hoay gọt táo để làm bánh, Apple Tart, thì các ngón tay thấp khớp đau quá xá, con dao bào trở nên bất khiển dụng, và bà Farber bực bội than phiền với ông chồng... đồ dùng phải có một cái tay cầm khá hơn... Và bà Farber bắt đầu tự chế tạo cái chuôi dao bằng đất sét. Thế là ý tưởng đồ dùng cần tay cầm tốt hơn bắt đầu thành hình; thành hình từ sự thất bại của dụng cụ [kiểu] cũ. Món hàng rẻ tiền cũng như đắt giá đều khó sử dụng như nhau khi người dùng bị chứng thấp. Quen biết làm ăn lâu năm với những công ty thiết kế, ông Farber trở lại thương trường qua việc đầu tư vào chương trình thiết kế “tay cầm” cho vật dụng với Smart Design. Họ trải qua nhiều lần thử thách, thay đổi để đạt tiêu chuẩn dễ sử dụng cho mọi người nhất là những người bị thấp khớp [như bà vợ ông Sam Farber, người đầu tư nhiều nhất]. Và dĩ nhiên là phải đi kèm với mức “giá phải chăng” để món hàng có thể bán chạy! Ông Stowell kể thêm về phần tài chánh của việc đầu tư kể trên, ông Farber “chung” khoảng 20 -30 ngàn mỹ kim trong khi nhóm Smart Design “góp” thời giờ và tài năng. Phần đóng góp của Smart Design lên đến bạc triệu trước khi con dao bào và vật dụng nhà bếp khác bán chạy và chiếm được thị trường! Nói giản dị là ông Farber với một ý tưởng đặc sắc đã góp “của” và phía ông Stowell đã góp “công”, rất nhiều công lao, chưa kể sự “say mê” từ cả hai phía. Nghĩa là cả hai bên đều dốc lòng dốc sức vào chương trình thiết kế để phát triển một dụng cụ tầm thường nhưng vô cùng hữu ích cho người dùng. Chính sự say mê nọ khiến họ trở thành “bạn”, không chỉ là những “partner” đầu tư để làm ăn chung. Từ chương trình thiết kế này, họ thành lập một công ty mới, công ty OXO, chuyên sản xuất nhiều món dụng cụ dùng trong nhà bếp. Nôm na là có thể áp dụng cùng ý tưởng, dùng tương tự vật liệu cho cả chục món hàng khác nhau. Để thử một kiểu mẫu vừa ý, công ty OXO đã nhờ những người tình nguyện trong hội Thấp Khớp Hoa Kỳ (the American Arthritis Foundation) thử dùng món hàng để thu góp ý kiến. Sau nhiều lần thử, sửa chữa..., OXO nhận ra rằng món hàng phải đạt các tiêu chuẩn như kích thước vừa đủ, không quá lớn cũng không quá nhỏ; tay cầm không trơn tuột, dễ nắm giữ ngay cả khi tay đang ướt! Thủa ấy, chẳng có món vật dùng nhà bếp nào đáp ứng đủ tiêu chuẩn này. Từ kiểu mẫu sang vật liệu, lựa chọn các xưởng sản xuất vật dụng theo kiểu mẫu, và voila, OXO xuất hiện trên thị trường. Các món hàng vừa mắt lại dễ dùng kia bán chạy như tôm tươi, người nọ mách cho người kia rồi mua làm quà tặng! Từ đó, OXO tiếp tục phát triển thị trường qua việc thiết kế các vật dụng khác, tiêu chuẩn vẫn là dễ dùng và vừa mắt. Kể lại câu chuyện “phiêu lưu” ly kỳ khởi đầu từ con dao bào dẫn đến cả chục vật dụng khác của công ty OXO, ông Stowell kết luận rất gọn rằng tất nhiên chuôi dao tự nó không phải là lý do người mua chọn món hàng của OXO. Dao thì lưỡi phải sắc mới bào mới gọt hay cắt được, chuôi dao giúp người dùng sử dụng con dao dễ dàng hơn. Do đó tiêu chuẩn đầu tiên là món hàng có công dụng gì? Có làm được việc không? Sau đó mới đến kiểu mẫu, và kiểu mẫu phải “nói” được công dụng của món hàng ấy. Riêng Dế Mèn thì phục lăn cái nhìn rất mới của bà Betsy Farber, con dao khó cầm thì khó dùng, ta phải tìm cách sửa chữa, cải biến thế nào để chuôi dao vừa tay mà sử dụng. Bằng không con dao bào kia chỉ xếp xó. Nghĩa là từ “thất bại”, ta đi đến “thành công”, biến món hàng đáng “xếp xó” thành một vật dụng dễ dùng qua các nỗ lực cải biến, thay đổi. lltran