TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[tonthattue]

trưa nắng nơi tạm dung
tôn thất tuệ

Một hôm tôi mải miết nhìn chòm hoa tím dưới chân đồi như một mái tóc trên hai thân cây giữa đám ruộng. Cái tim tím trăng trắng nhẹ nhàng êm ả, nhẹ nhàng đến độ cây cuốc trong tay như muốn bay bỗng lên cao. Đó là lúc cây bằng lăng nở rộ.

Vợ tôi đến đây mấy năm rồi còn tôi mới đến sau ngày cải tạo về. Tôi ngừng đây nói cái nầy em có hờn không. Tôi có người vợ không đẹp chi cho lắm  nhưng rất duyên, mang máng hao hao giông giống cô bạn đâu đây trong khung cảnh đặc biệt nầy. Nhà tôi rất thích những cành hoa bằng lăng tim tím ấy.

Trên vũng ruộng sâu nơi hai thân cây bằng lăng lớn bằng cột nhà đứng dưới mái tóc kia, vợ chồng tôi cuốc xới trồng lúa qua ngày. Cây bằng lăng tỏa ra một bóng mát lúc nắng hạn. Khi hoa nở rộ thì ruộng khô vì nó chỉ nở vào nắng như dạo nầy ta đang nói chuyện đây. Ruộng khô tuy nằm ngay bờ suối mà không tài nào tát nước vào được vì chỉ có hai vợ chồng, các con còn nhỏ quá. Chúng tôi không đuổi kịp độ bốc hơi và nước rút qua kẻ nứt. Cạnh bờ suối tôi vực lên thành những mảnh ruộng nhỏ như chiếc giường nằm mà chim chóc cứ đến chiếm hết thóc. Đuổi chúng đi thì chúng núp vào cây bằng lăng. Đàn chim sẻ kia, chúng thích hoa bằng lăng như vợ chồng tôi chăng? Thằng em tôi cứ nằn nì chặt cho được cây bằng lăng.

Ở nơi tôi sống không có gì là hoa, nhất là khi nắng ráo khô cằn. May cho tôi có khóm hoa bẳng lăng tim tím trăng trắng nhẹ nhàng, nhẹ nhàng làm cây cuốc nặng nề như muốn bay bỗng lên. Mà cũng giống như nơi đây ta tạm dung chẳng có gì là hoa. May mà còn có cành hoa nho nhỏ tim tím kia cho đời còn dễ thương. Trẻ em nghịch thật, trèo lên cây bẻ hết, may ra còn một cành hoa, em thấy không?

Ấy thế mà thằng em tôi cứ đòi chặt cho được cây bằng lăng kia. Quanh gốc cây năm nầy tháng nọ, nhổ cỏ lúa thì quẳng vào đấy. Nó thành mô cao, chuột vào làm tổ phá lúa. Một hôm vợ chồng tôi nhất quyết san bằng đống cỏ mục lẫn đất cho ruộng thêm vài chục gốc rạ. Lúc ấy mới biết rằng bên dưới là hai gốc cây lớn đã bị cắt ngang còn lại như hai tản đá của tiên ông ngồi đánh cờ. Còn hai thân bằng lăng kia chỉ là hai nhánh nhỏ cố vươn lên trong thế hệ mới mà vẫn cho khóm hoa trăng trắng tim tím kia

Tôi đau đớn nhìn hai gốc cây đen sì mất trong đống cỏ mục và chính chúng cũng bắt đầu mục. Tôi nhất quyết không bao giờ cho đốn cây bằng lăng.

À mà em có bao giờ vào rừng chưa? Ở vào thế kỷ cải tạo nầy, chắc em đã vào rừng một lần thăm nuôi anh em hay bố mẹ. Cây cối trong rừng làm em kinh hãi với thân đen sụi sần sù. Nhưng cây bằng lăng bao giờ bao giờ da cũng trắng mà thân lại mảnh mai vươn lên thẳng thớm mà hoa lại đẹp. Nó chào em đấy.

Trông kìa trước mắt chỉ còn một nhánh bông bằng lăng tim tím mà thôi. Dẫu sao cũng còn một cành hoa cho cái khô héo nầy. Khi nó tàn mưa trời sẽ trút xuống, đất sởi mềm và hạt mộng vươn lên. Mưa trời sẽ rơi xuống làm lắng đọng tất cả những xôn xao của lòng mình, khơi những mạch máu mới cho con tim. Cái thung lũng kia sẽ xanh thêm, đẹp thêm.

Có bao giờ em đứng trên lầu building đầy nhóc người nhìn xuống dưới kia thăm thẳm thung lũng chạy dài và đôi mắt em cũng chạy dài theo nó như một nét nhạc chạy dài vào nơi vô tận. Và mưa kia sẽ đi đến nơi mắt em ngừng nghỉ. Hoa bằng lăng tim tím kia sẽ chết đi đem mưa trở lại. Dấu hiệu mưa đã rõ ràng. Lạ nhỉ sao mưa cần cái gì báo hiệu. Trong cuộc đời cái gì cũng cần báo hiệu cả sao? Có cái gì không cần báo hiệu mà nó đến hay không? nó đến bao giờ mà mình không biết không? Có cái đó hay không, em?

Tôi cứ nhìn mãi cánh bằng lăng kia, nó cũng nhẹ nhõm như khóm bằng lăng ở nhà tôi lúc lao động mệt mỏi, chống cán cuốc bên đám khoai mì nhìn mãi không thôi cái hoa tim tím ấy.

Tôi không sợ một chú bé tinh nghịch nhảy tót lên bẻ cành hoa cuối cùng kia. Vì nó đã hiện diện, báo hiệu cho một mùa mưa sắp đến; nhiệm vụ hoàn tất. Cứ thế mà chờ mưa thôi. Hay có khi đã mưa rồi. Mưa từ nguồn. Mưa chuyển từ mạch nước của lòng đất. Chuyển đến trời cao, chuyển đến nguồn rồi chuyển đến ta.

Cứ nhìn hoa bằng lăng dưới vực ruộng kia, vợ tôi thấy vơi đi chốc lát cái khổ đau của thời cuộc, cho dù thân thể mục nát dần như hai gốc cây bằng lăng chìm mất trong đám cỏ mục. Người vợ ấy duyên lắm, vâng, duyên lắm, có cái nét hao hao giông giống cô bạn đâu đây trong khung cảnh đặc biệt nầy. Giờ đây tôi sống lại trong một cảnh đồng quê dậy nắng nơi chỉ có hoa bằng lăng vào lúc khô ráo tột độ, và nơi vợ tôi vẫn cuốc đất trồng khoai để nuôi con

[tonthattue]

tạm dung mễ tây cơ
tôn thất tuệ

Sao anh đứng nơi hàng cây gỗ chết
chấn ngang bờ như ranh giới của tình thương
để anh thả một cái nhìn ảo vọng
từ đôi mắt anh gác nhẹ trên bàn tay.
Và tất cả cuộc đời anh để đó
trên hàng cây thân gỗ với xác gầy
một cuộc đời rất mỏng, mỏng hơn sợi dây.

Anh còn lại chút gì nơi tay áo
chút quê hương hay giọt máu đào?
Không còn nữa vì chốn kia xa thẳm
có còn chăng chỉ còn trong giấc ngủ chiêm bao.

Ai trả lại cho anh chiều đó
bên mái nhà anh thả gió nhuần sương?
Ai giật mất của anh chiều đó
một buổi chiều anh thấy của riêng anh?

Ai trả lại vườn ngô chín rộ
để con anh đếm hạt vàng tươi?
Ai giật mất đường đi lối xóm  
mảnh quê nào ấp ủ cho anh đây?

Anh đứng yên trong khóe mắt
nét da khô, vùng xích đạo Mễ Tây Cơ.
Tôi muốn bay lên trời ngoài trọng lực
khép đôi chân chờ cho quả đất xoay
đưa anh đến chốn nầy
cho tôi gặp và chào anh một tiếng.
Tôi ngu xuẩn đã mong điều vô nghĩa;
đợi làm chi
ở trong anh tôi đã có trong anh.--
Thai Lan 12.1983


(viết theo hình bìa của tập san Refugee, hình một người Nicaragua tỵ nạn ở Mexico.
Vào thời ấy Trung Mỹ gặp cảnh nội chiến, dân chúng chạy qua Mễ.
Hai bản Anh và Pháp được đăng trên Refugee và Refugié của Phủ Cao Ủy Tỵ Nạn LHQ, UNHCR xuất bản tại Geneve)

[tonthattue]

hồ cạn, chiếc xô không
tôn thất tuệ

Nơi đất trà thơm hương của núi
những đoàn người đi chân đất
về nơi suối nhỏ
với vỏ trái bầu khô như hồ lô tiên tử
những thiếu nữ miền thượng
đi lấy nước bên bờ lau.

Nơi tạm dung ngày ngày em xách nước
chiếc xô màu bằng nhựa hay bằng nhôm
em đã biết những lần không có nước.

Anh đã đến bờ hồ ôm chân núi
anh van xin thủy thần ngự trị
đừng ôm hết suối đời dịu ngọt
xin san sẻ cho những con người khô héo
chút nước xanh những buổi trưa hè.

Nơi bệ ngọc một nàng tiên xinh đẹp
chỉ nhìn anh không nói nửa lời
phất tay áo quay về đoàn nữ nhạc
nhạc tấu lên nghìn khúc diễm ảo:
Đây khe lạch đường tơ góc núi
đây thác lũ ngày mưa giọt nặng
đây hồ lắng gương trăng chưa vỡ
tiếng nguyệt cầm ai thả dáng lung linh.

Rồi anh đến một vùng nước mắt
trong lòng tay tiên nữ thiếu nụ cười
nàng chỉ khóc cho tay thêm nặng
đàn vẫn hầu như nước chảy triền miên.
Giọt nước mắt âm vang như sét
bặt tiếng đàn nghệ sĩ lừng danh.

- Thư sinh hỡi, đường xa sao chẳng ngại,
đến tận đây chỉ vì giọt nước thôi?
Nhà thiếp ở cũng xây bằng nước
nước tràn dâng nước tràn đầy
nhưng thiếp khóc vì chàng không đem về được.
Chàng về đi, xin đừng năn nỉ.

Đời vô đạo, ruộng cao dư nước.
thượng điền tích thủy hạ điền khan.
Anh trở lại ruộng thấp nứt nẻ
còn thấy em bên hồ nước cạn
chiếc xô không.

Thái Lan 11.1982