Gửi: Tue Jun 04, 2013 4:39 am Tiêu đề: Viết tiếng Việt
Viết tiếng Việt
VIẾT TIẾNG VIỆT
Diệu-Huyền thân-mến,
Tôi thấy hầu như bây giờ việc sử-dụng dấu gạch nối cho các từ-kép không còn nữa, chỉ có mình tôi là lạc-lõng.
Thật ra, nói theo GS Lê-Ngọc-Trụ (1909-1979), nguyên giáo-sư diễn-giảng (ngang với assistant professor của Hoa-Kỳ), đại-học văn-khoa Sai-Gòn, như sau:
“Các học-giả chưa đồng-ý với nhau về nguyên-tắc dùng gạch-nối và chữ hoa cho các đặc-danh. ” (Việt-Ngữ Chánh-Tả Tự-Vị, nhà sách Khai-Trí tái bản lân I, 1970, tr. iii).
Đúng vậy Diệu-Huyền ạ, ngay GS Lê-Văn-Lý, Doctorat-ès-Letteres, đại-học Sorbonne, Paris, nguyên Trưởng-ban Ngữ-học tại Đại-học Văn-khoa Sai-Gòn những năm cuối thập-niên 60 của thế-kỷ trước, khi viết “SƠ THẢO NGỮ PHÁP VIỆT NAM” ông cũng không dùng nguyên-tắc gạch-nối này. (Trung-Tâm Học-Liệu, Bộ Giáo-Dục xuất-bản, 1968).
Cũng theo GS Lê-Ngọc-Trụ:
“Chúng tôi hiểu dùng gạch-nối là để liên-kết một nhóm tiếng quan-hệ nhau dùng chỉ một ý-niệm, một người, một vật hay một xứ. òn chữ hoa thì dùng để viết đặc-danh riêng của mỗi người, mỗi vật, mỗi xứ. Vì vậy chúng tôi theo nguyên-tắc ấy mà viết:
ăn-mặc; đất-nước; nhà-cửa; giang-sơn; rành-rẽ; bất-hợp-pháp; tâm-lý-học; Lý-Thường-Kiệt; Lê-Quý-Đôn; Sài-Gòn, Việt-Nam...
Tên ngoại-quốc phiên-âm tiếng Hán-Việt cũng viết hoa có gạch- nối, như: Nữu-Ước; Nã-Phá-Luân... Nhưng khi phiên-âm bằng tiếng nôm thì chỉ viết hoa chữ đầu thôi: Nhiêu-do; Na-bô-lê-ông...
(sđd. tr. iii).
Gần đây nhất, khi cho ấn-hành bộ ĐẠI TẠNG KINH VIỆT NAM (gọi là Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh) do Hòa-Thượng Thích Tịnh-Hạnh chủ-biên, cũng không thấy có áp-dụng nguyên-tắc gạch-nối theo nguyên-tắc trên. Nguyên-tắc trong Đại Tạng Kinh này như sau. Xin trích:
I- Viết hoa toàn bộ:
1- Tên người: (thiền sư) Vạn Hạnh, (vua) Tự Đức, (Bồ-tát) Quan Thế Âm, (Phật) Vô Lượng...
2- Tên nước: Việt Nam, Trung Hoa, Thái Lan...
3- Tôn xưng danh hiệu Phật: Đức Như Lai, Bậc Chúng Hựu...
II- Viết hoa chữ đầu:
1- Địa danh: thành Vương xá, chùa Ấn-quang...
2- Thuật ngữ Phật học được nhấn mạnh: bốn Niệm xứ, bốn Chánh-cần, Khổ xuất yếu thánh đế...
3- Phẩm bậc, quả vị tôn kính: Hòa thượng, Thanh văn, Duyên giác, Bồ tát thị hiện độ sinh...
4- Chủng loại: chư Thiên
5- Phương hướng: phương Đông nam, hướng Tây bắc...
III- Viết hoa chữ đầu + gạch nối: (những từ được phiên âm từ Pàli): Xá-lợi-phất, Mãn-độ-ma... ; thành Xá-vệ, cõi Diêm-phù-đề... ; A-lại-da, Ba-la-đề-mục-xoa... ; Tỳ-kheo, Ưu-bà-di, A-la-hán; A-tu-la, Càn-thát-bà...
IV- Gạch nối: (danh từ chung được phiên âm từ Pàli): na-do-tha, do-tuần, đàn-việt...
Thiết nghĩ nguyên-tắc sử-dụng Việt-ngữ trong Đại Tạng Kinh Việt Nam nói trên thật là hữu-lý.
Tóm tắt nguyên tắc này như sau:
- Viết hoa toàn bộ cho: tên người, tên nước.
- Viết hoa chữ đầu cho: các địa danh và phương hướng
- Viết hoa chữ đầu + gạch nối cho: những tự ngữ được phiên âm từ tiếng nước ngoài.
Có lẽ từ đây trở đi tôi, riêng tôi, sẽ áp dụng nguyên tắc này; vì nó dung hòa giữa nguyên-tắc của GS Lê-Ngọc-Trụ (dùng gạch nối) và nguyên-tắc của GS Lê Văn Lý (không dùng gạch nối).
Thân chào Diệu Huyền.
Tái bút:
Phải chi tôi có sớm Bộ ĐẠI TẠNG KINH VIỆT NAM (Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh) này thì tôi đâu có sử dụng gạch nối theo xưa. Xin nói thêm với DH biết: bộ ĐẠI TẠNG KINH VIỆT NAM (Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh) nói trên tôi đã nghe nói lâu rồi (ra mắt hình như năm 2010), nhưng tôi mới thấy mặt mũi bộ này cách đây vài ngày khi tôi đi thỉnh bộ kinh vĩ đại này ngày 01 June 2013 (thứ bảy). Bộ ĐẠI TẠNG KINH VIỆT NAM (Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh) gồm 69 cuốn (mỗi cuốn trung bình một ngàn trang, ấn loát rất đẹp vì đặt in ở nước ngoài). Sau này có dịp tôi sẽ nói về công trình vĩ đại này. Gọi là vĩ đại vì công trình đòi hỏi công sức của rất nhiều người, từ các bậc cao tăng, học giả, giáo sư và những người thiết tha với Phật giáo nước nhà; nhất là tài chánh! Để có tiền ấn loát 69 cuốn mà mỗi cuốn cỡ 1000 trang (cộng khoảng 69. 000 trang) với kỹ thuật hiện đại nhất cho công tác trình bày và ấn loát không phải là một việc đơn giản. Hình như công trình từ lúc bắt đầu cho đến khi hình thành trọn vẹn là 20 năm. Đó chỉ mới là phần KINH thôi nhé, còn LUẬN và LUẬT nữa, hình như khoảng 202 cuốn! Kinh quá, DH nhỉ. Đúng là như người đời nói: THIÊN KINH VẠN QUYỂN.
Trước 75 , khi viết chính tả thì các từ kép phải có gach nối , nhưng nếu học sinh viết thiếu thì chỉ bị thầy cô lưu ý chứ không trừ điểm .
Sau 75 không còn gạch nối nữa .
Dạ Xoa nói đúng lắm những từ ghép không thể thiếu vì thiếu là mất ý nghĩa nên bị trừ điểm là đúng. Nếu gặp HX chắc sẽ khẻ tay Dạ xoa chứ không trừ điểm đâu ...
Sau 75 gạch nối đã không có mà những chữ thông thường cũng được thay đổi một cách kỳ khôi đọc thấy mắc cỡ.
HX đọc những bài của anh Đỗ Kim Phụng thật là thán phục cái trí nhớ của anh và sự hiểu biết uyên bác nhiều phương diện .
Cám ơn anh Phụng và Dạ Xoa.
Tên Dạ Xoa biểu hiện cho ác quỷ dạ xoa nhưng những bài viết của Dạ Xoa thường dí dõm trào phúng và ngay thẳng làm HX thường nhoẽn miệng cười .
Ụa ụa , viết thiếu gạch nối dị là có bị trừ điểm sao ? Hương Xưa giỏi thật , hơn nửa thế kỷ mà còn nhớ như in .
Trí nhớ anh Phụng phải nói là thuộc hàng siêu đẳng , kiến thức rộng nữa , xin bái phục .
Ngày tham gia: 25 Sep 2008 Số bài: 4763 Đến từ: Vườn Hoa Hạnh Phúc
Gửi: Wed Jun 05, 2013 12:31 am Tiêu đề:
Anh Phụng thân mến,
Theo thiển ý của Diệu Huyền thì những dấu gạch nối theo GS Lê-Ngọc-Trụ không xử dụng lâu rồi vì những chữ như "ăn-mặc; đất-nước; nhà-cửa; giang-sơn; rành-rẽ; bất-hợp-pháp; tâm-lý-học; Lý-Thường-Kiệt; Lê-Quý-Đôn; Sài-Gòn, Việt-Nam... " không cần xử dụng gạch nối cũng đủ ý nghĩa . Những chữ liên kết, quan hệ, ý niệm, đặc danh dùng dấu gạch nối thấy ngượng ngạo .
Còn cách sau đây mà anh thấy trong Bộ ĐẠI TẠNG KINH VIỆT NAM là cách thông thường rất hay DH thấy đã được xử dụng trước 75 đôi khi muốn nhấn mạnh tên họ hay bản nhạc hoặc bộ sách nào cũng có thể viết hoa chữ đầu tiên .
I- Viết hoa toàn bộ:
1- Tên người: (thiền sư) Vạn Hạnh, (vua) Tự Đức, (Bồ-tát) Quan Thế Âm, (Phật) Vô Lượng...
2- Tên nước: Việt Nam, Trung Hoa, Thái Lan...
3- Tôn xưng danh hiệu Phật: Đức Như Lai, Bậc Chúng Hựu...
II- Viết hoa chữ đầu:
1- Địa danh: thành Vương xá, chùa Ấn-quang...
2- Thuật ngữ Phật học được nhấn mạnh: bốn Niệm xứ, bốn Chánh-cần, Khổ xuất yếu thánh đế...
3- Phẩm bậc, quả vị tôn kính: Hòa thượng, Thanh văn, Duyên giác, Bồ tát thị hiện độ sinh...
4- Chủng loại: chư Thiên
5- Phương hướng: phương Đông nam, hướng Tây bắc...
Cám ơn anh đã đóng góp cho vườn hoa hạnh phúc Duy Tân mỗi ngày mỗi phong phú hơn .
Bạn không có quyền gửi bài viết Bạn không có quyền trả lời bài viết Bạn không có quyền sửa chữa bài viết của bạn Bạn không có quyền xóa bài viết của bạn Bạn không có quyền tham gia bầu chọn