TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Khổ qua (Mướp đắng): Phương thuốc hữu hiệu với tiểu đường loại 1 Chúng ta từ lâu đã biết rằng cách ăn uống có thể cải thiện bệnh tiểu đường loại 2, nhưng hiếm khi có thể tìm ra giải pháp can thiệp cho bệnh tiểu đường loại 1. Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều nghiên cứu phát giác ra rằng một loại rau củ chứa hàng trăm hoạt chất có tác dụng độc đáo trong việc làm giảm triệu chứng của cả bệnh tiểu đường loại I và II, cũng như có lợi cho quá trình chuyển hóa glucose ở người khỏe mạnh. Đó chính là khổ qua. Theo Liên đoàn Tiểu Đường Quốc tế, vào năm 2021, trên toàn thế giới có khoảng 537 triệu người bị bệnh tiểu đường và 6.7 triệu người tử vong do bệnh tiểu đường. Con số này tương đương với việc cứ 5 giây lại có một người tử vong do bệnh tiểu đường. Ngoài ra, trên thế giới cũng có khoảng 541 triệu người trưởng thành bị rối loạn dung nạp glucose (IGT) và có nguy cơ cao phát triển thành bệnh tiểu đường loại 2. Số người bị tiểu đường dự định sẽ tăng lên thành 643 triệu người vào năm 2030 và 783 triệu người vào năm 2045. Bệnh tiểu đường là một căn bệnh kinh niên có thể gây tổn thương tim, mạch máu, mắt, dây thần kinh và hệ thống cơ xương một cách từ từ, và là nguyên nhân chính dẫn đến suy thận và mù lòa. Bệnh tiểu đường thường được chia thành bốn loại: tiểu đường loại 1, tiểu đường loại 2, tiểu đường thai kỳ và các loại tiểu đường khác. Trong các tình thế thông thường, tế bào có thể hấp thụ và chuyển hóa đường thành năng lượng dưới sự “chỉ dẫn” của insulin. Nhưng trong tiểu đường loại 1, tế bào beta sản xuất insulin ở tụy tạng bị tổn thương vì nhiều lý do khác nhau, dẫn đến suy giảm khả năng bài tiết insulin. Do thiếu insulin, những người bị bệnh tiểu đường loại 1 sẽ có mức đường máu cao và cần chích thêm insulin vào cơ thể. Bệnh nhân tiểu đường loại 2 chủ yếu gặp tình trạng đề kháng với insulin. Tụy tạng có thể sản xuất insulin như bình thường, nhưng cơ thể mất đi tính nhạy với insulin. Ngay cả khi có đủ hoặc thậm chí rất nhiều insulin, các tế bào cũng không nhận được đủ tín hiệu để hấp thụ đường, do đó lượng đường trong máu không giảm một cách thích hợp. Những bệnh nhân này thường phải uống thuốc hạ lượng đường trong máu để giảm lượng đường trong máu. Khổ qua có nhiều tác dụng trị liệu, đáng chú ý là có thể chống bệnh tiểu đường Ngoài thuốc hạ lượng đường trong máu, cách ăn uống và kiểm soát lối sống cũng là những khía cạnh quan trọng để điều trị tiểu đường. Người ta cũng tìm kiếm những loại thực vật thiên nhiên có tác dụng chữa bệnh tiểu đường. Khổ qua chính là thực phẩm nổi bật nhất trong số những loại thực vật này. Mặc dù khổ qua có vị đắng đặc biệt, nhưng đây vẫn là loại rau quả thông dụng trên khắp thế giới, thường được tìm thấy ở các chợ nông sản và siêu thị. Điều này một phần là do mọi người yêu thích những ích lợi của loại rau có vị đắng này và khổ qua cũng sở hữu một số đặc tính không thể tìm thấy ở những loại rau khác. Toàn bộ cây khổ qua, đặc biệt là hạt và quả, đã được dùng trong hàng ngàn năm để chữa bệnh. Là một loại thuốc dân gian, khổ qua được dùng rộng rãi để điều trị đau răng, tiêu chảy, nhọt và giun. Khổ qua cũng có tác dụng chống sốt rét, nhuận tràng, giảm đau bụng kinh, điều trị viêm da đặc điểm, bệnh gout, bệnh vàng da, bệnh phong, bệnh trĩ, viêm phổi, bệnh vẩy nến, bệnh thấp khớp và bệnh ghẻ. Một số người cũng dùng khổ qua cho mục đích tránh thai. Khổ qua có hơn 225 thành phần dược chất cùng rất nhiều thành phần có lợi khác. Bên cạnh polysaccharide, protein, peptide và lipid, khổ qua còn chứa triterpenoids, saponin, flavonoid, alkaloid và sterol. Những chất này có tác dụng chống ung thư, chống oxy hóa, chống viêm, kháng virus, diệt trùng, hỗ trợ miễn dịch và/hoặc chống bệnh tiểu đường. Tác dụng chống tiểu đường của khổ qua đang thu hút được sự quan tâm và nghiên cứu sâu hơn trên toàn thế giới. Khi tìm kiếm với từ khóa “khổ qua và bệnh tiểu đường” trên PubMed, một công cụ tài liệu y sinh, đã cho thấy ngày càng có nhiều kết quả nghiên cứu được công bố trong những năm gần đây. Những nghiên cứu này cho thấy khổ qua có thể làm giảm và điều trị bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2 ở một mức độ nhất định. Tác dụng chống tiểu đường của khổ qua đến từ khả năng điều chỉnh tác dụng tụy tạng và điều chỉnh cơ chế bên ngoài tụy tạng. Giảm tiểu đường loại 1 bằng cách kích thích bài tiết insulin Các thành phần trong khổ qua kích thích bài tiết insulin: Một số thành phần trong khổ qua, chẳng hạn như saponin và phức tạp polysaccharide-chromium, có thể trợ giúp quá trình bài tiết insulin ở tụy tạng. Chiết xuất khổ qua cũng giúp kích thích bài tiết một loại enzyme trong ruột, góp phần làm tăng sinh tế bào tiểu đảo và tăng bài tiết insulin. Tế bào tiểu đảo là những tế bào tụy tạng tiết ra các hormone như insulin và glucagon. Các thành phần trong khổ qua có thể bảo vệ tế bào tiểu đảo khỏi bị tổn thương: Triterpenoids và polysaccharides trong khổ qua có thể bảo vệ hoạt động của tế bào tụy tạng khỏi bị tổn thương, đặc biệt là tổn thương do oxy hóa. Các nhà nghiên cứu đã giải quyết tế bào tụy tạng bằng đường và sau đó bổ sung thêm chiết xuất khổ qua. Kết quả cho thấy chất chiết xuất này có tác dụng bảo tồn tế bào tụy tạng trong một thời gian nhất định, so với nhóm đối chứng không bổ sung chất này. Các thành phần trong khổ qua có thể giúp bảo vệ tế bào β tụy tạng bằng cách điều chỉnh hoạt động của một số enzym. Chiết xuất khổ qua giúp điều hòa hormone glucocorticoid có thể phá hủy tế bào β ở nồng độ cao, do đó giúp bảo vệ tụy tạng và bảo đảm việc bài tiết insulin. Các thành phần trong khổ qua giúp sửa chữa tế bào tụy tạng: Chiết xuất khổ qua có thể trợ giúp quá trình tái tạo tế bào tụy tạng bị thương tích và khôi phục số lượng ban đầu. Việc uống nước ép khổ qua cũng giúp cải thiện tình trạng và tác dụng tụy tạng. Chiết xuất khổ qua cũng làm tăng số lượng và khối lượng tế bào β tụy tạng, từ đó giúp cơ thể bài tiết lượng insulin tương đương với nhóm không bị tiểu đường. Bột khổ qua cũng làm tăng đáng kể sự biểu lộ của gen điều hòa sự phát triển tụy tạng và kích thích sự phát triển của tế bào β tụy tạng. Ngoài ra, thí nghiệm trên động vật (pdf) cũng cho thấy nước ép khổ qua có tác dụng tốt trong việc kiểm soát lượng đường và lipid trong máu ở chuột bị tiểu đường loại 1. Giảm tiểu đường loại 2 bằng cách cải thiện tình trạng kháng insulin Khổ qua có thể cải thiện tình trạng kháng insulin bằng cách làm giảm khả năng sản xuất glucose ở gan, kích thích quá trình hấp thụ glucose ở tế bào cơ và tế bào mỡ, đồng thời hỗ trợ bài tiết insulin để giảm bớt lượng insulin dư thừa trong máu. Một số glycoside, polypeptide và polysaccharide trong khổ qua có thể làm giảm lượng đường trong máu. Triterpenoids trong khổ qua, chẳng hạn như glycoside, cùng một số protein và peptide có thể làm tăng hấp thụ, tiêu thụ và sử dụng glucose trong tế bào. Một số có thể kết hợp với insulin để đạt được hiệu quả, và một số có thể hoạt động độc lập. Glucoside và charantin trong khổ qua giúp ngăn cản hoạt động của một số enzym và làm chậm quá trình hấp thụ đường. Ngoài ra, hàm lượng chất xơ dồi dào trong khổ qua cũng giúp làm chậm quá trình hấp thụ glucose. Khổ qua có thể ngăn cản sản xuất glucose ở tế bào gan, cũng như ngăn cản quá trình tân tạo đường (tổng hợp glucose từ các chất không phải carbohydrate) tại gan. Khổ qua giúp ngăn cản các enzym liên quan đến tình trạng kháng tiểu đảo, do đó điều chỉnh tình trạng kháng insulin. Khổ qua chứa các chất chống oxy hóa và chống viêm giúp làm giảm sự đề kháng insulin và kiểm soát quá trình khởi phát và tiến triển của bệnh tiểu đường. Tác dụng hạ lượng đường trong máu và bảo vệ tim mạch Một số thí nghiệm lâm sàng trên quy mô nhỏ cho thấy việc tiêu thụ khổ qua đem lại hiệu quả tương tự như các thuốc làm hạ lượng đường trong máu. Ở Ấn Độ, một nhóm bệnh nhân tiểu đường loại 2 được uống một nửa liều thuốc hạ lượng đường trong máu và chiết xuất khổ qua cho thấy hiệu quả giảm lượng đường trong máu sau bảy ngày lớn hơn so với nhóm đối chứng dùng đủ liều thuốc hạ lượng đường trong máu. Ở 100 bệnh nhân bị bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin (NIDDM – tiểu đường loại 2), khi uống nước ép khổ qua, 86% đã giảm đáng kể lượng lượng đường trong máu thanh lúc đói và sau ăn, và 5% đã giảm lượng lượng đường trong máu thanh lúc đói. Một thí nghiệm đối chứng ngẫu nhiên khác ở những người bị bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin cho thấy hiệu quả của chiết xuất khổ qua tương tự như thuốc điều trị tiểu đường rosiglitazone. Một loại thuốc hạ lượng đường trong máu thông dụng khác là metformin. Trong một thí nghiệm đối chứng ngẫu nhiên mù đôi kéo dài 4 tuần, các nhà nghiên cứu đã đánh giá hiệu quả của khổ qua và metformin ở những bệnh nhân mới được chẩn đoán tiểu đường loại 2. Kết quả cho thấy khổ qua có tác dụng làm hạ lượng đường trong máu khiêm tốn hơn so với thuốc, tương tự kết luận ở một thí nghiệm đối chứng khác dùng khổ qua và glibenclamide vào năm 2015. Hơn nữa, một thí nghiệm vào năm 2015 được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng cho thấy thêm rằng lượng chất béo trung tính và cholesterol toàn phần đã giảm đáng kể ở những người dùng khổ qua, trong khi những người dùng thuốc bị tăng lipid máu. Điều này cho thấy ngoài tác dụng hạ lượng đường trong máu, khổ qua có tác dụng toàn diện trong việc điều hòa và chuyển hóa lipid ở bệnh nhân tiểu đường. Hơn nữa, khổ qua là loại thực phẩm thiên nhiên nên sẽ tránh được những tác dụng phụ có hại của thuốc với cơ thể. Hai trường hợp cần thận trọng với khổ qua Khổ qua là một thực phẩm bổ dưỡng, nhưng một số người cần lưu ý khi thưởng thức loại rau quả này. Vì khổ qua có tác dụng hạ lượng đường trong máu, tốt nhất là bạn không nên ăn khổ qua khi bụng đói. Hơn nữa, khổ qua được dùng trong một số phương pháp y học cổ truyền để phá thai và tránh thai. Các nghiên cứu cho thấy việc dùng khổ qua có thể gây nguy cơ sảy thai và dị tật bẩm sinh (pdf). Khổ qua cũng làm giảm đáng kể lượng estrogen và progesterone, cho thấy khả năng chống thụ tinh và kháng tinh trùng. Do vậy, nên thận trọng khi dùng khổ qua ở những bệnh nhân tiểu đường đang muốn có thai hoặc đang mang thai. Các nhà nghiên cứu cũng gợi ý rằng loại bỏ hạt khi tiêu thụ khổ qua tươi có thể làm giảm nguy cơ của một số tác dụng phụ. Chiết xuất nước khổ qua đã được chứng minh là có hiệu quả cao hơn so với dạng bột khô trong điều trị tiểu đường. Điều này có thể là do một số thành phần hoạt tính đã bị mất đi trong quá trình làm khô và chế biến thành bột. Chiết xuất đông khô của nước ép khổ qua đã được dùng trong một số nghiên cứu ở người do hoạt tính sinh học dễ bảo quản và giải quyết. Khi lựa chọn thực phẩm bổ sung chứa các thành phần có lợi của khổ qua, bạn có thể dùng 3mg triterpenoids loại cucurbitane mỗi ngày. Đây là lượng tiêu thụ trung bình của nhiều sản phẩm bổ sung từ khổ qua. Flora Zhao Thanh Ngọc biên dịch