TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Những điều cần biết về Omicron, biến đổi mới của COVID-19 Các quốc gia khắp thế giới và Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) hôm Thứ Sáu, 26 Tháng Mười Một, báo động vừa phát giác một biến đổi virus COVID-19 mới ở Nam Phi. Virus biến đổi này lúc đầu được biết dưới ký hiệu B.1.1.529, sau đó WHO đặt ký tự gốc Hy Lạp cho virus biến đổi này là Omicron, chữ O theo ký tự La Tinh. Quyết định của WHO đặt tên cho biến đổi dịch viêm phổi Vũ Hán là “Omicron” đã khiến một số người không khỏi hoài nghi, vì theo sơ đồ đặt tên bảng chữ cái Hy Lạp, các biến thể tiếp theo phải là “Nu” và sau đó là “Xi”, trong khi tên phiên âm của ông Tập Cận Bình là “Xi Jinping”. Mỹ, Anh, Liên Âu và Ấn Độ là những nước đầu tiên công bố các biện pháp kiểm soát biên giới chặt chẽ hơn trong lúc các nhà khoa học tiến hành các thí nghiệm để xác định xem liệu virus biến đổi mới có khả năng truyền nhiễm cao hơn các virus biến đổi khác hay đề kháng lại các loại vaccine hiện có, theo AP. Mỹ, Anh, Pháp và vài quốc gia đã ban hành lệnh hạn chế du lịch với Nam Phi và bảy quốc gia Châu Phi khác. (Hình: Frederic J. Brown/AFP via Getty Images) Omicron phát xuất từ đâu? Các nhà khoa học Nam Phi phát giác một số lượng nhỏ virus biến đổi được gọi là B.1.1.529 vào Thứ Ba, 23 Tháng Mười Một, trong các mẫu được lấy từ ngày 14-16 Tháng Mười Một. Theo giới chức y tế Nam Phi virus biến đổi này là nguyên nhân gây ra sự gia tăng biến đổi các ca nhiễm COVID-19 gần đây ở Gauteng, tỉnh đông dân nhất của nước này, và là nơi có hai thành phố lớn nhất quốc gia, Johannesburg và Pretoria. Không rõ virus biến đổi mới Omicron này thực sự xuất hiện từ đâu, nhưng các nhà khoa học phát giác ra lần đầu tiên ở Nam Phi. Cho tới nay, Bỉ, Botswana, Hồng Kông, và Israel là bốn nơi phát giác có người bị nhiễm virus biến đổi này. Đến hôm Thứ Tư, các nhà khoa học Nam Phi giải đoán nhiều hơn nữa bộ di truyền của loại virus biến đổi này, đến lúc này các nhà dịch tễ học trở nên lo ngại và yêu cầu WHO triệu tập nhóm công tác kỹ thuật để xem xét sự biến đổi của virus mới. Tại sao các nhà khoa học lo ngại về virus biến đổi Omicron? Virus biến đổi Omicron dường như có một số lượng biến đổi lớn, khoảng 30, nằm trong “gai” (spike protein), khiến càng gia tăng lây lan sang người một cách dễ dàng. Bà Sharon Peacock, nhà bác học dẫn đầu về giải đoán gen của COVID-19 tại đại học University of Cambridge, Anh, báo động các tin tức dữ liệu của virus biến đổi mới cho thấy virus biến đổi mới có các biến đổi “phù hợp với việc truyền nhiễm sang tế bào con người.” Bà Peacook nói thêm rằng “tầm lây lan của các biến đổi vẫn chưa được biết.” Ông Lawrence Young, một nhà virus học tại đại học University of Warwick, Anh, mô tả Omicron là “bản virus biến đổi nặng nề nhất mà chúng tôi từng thấy,” bao gồm “những thay đổi đáng lo ngại chưa từng thấy ở cùng một loại virus.” Bác Sĩ Anthony Fauci, chuyên viên dịch tễ hàng đầu nước Mỹ, cho biết hiện đang sắp xếp một cuộc điện đàm với các đồng nghiệp Nam Phi vào cuối ngày Thứ Sáu để tìm hiểu thêm chi tiết và cho biết không có dấu hiệu nào cho thấy virus biến đổi này hiện diện tại Mỹ trong lúc này. Nhân viên y tế chích ngừa cho dân cư tại Pretoria, thành phố lớn thứ nhì của Nam Phi. (Hình: Phill Magakoe/AFP via Getty Images) Những gì đã biết và chưa biết về virus biến đổi Omicron? Các nhà khoa học biết rằng Omicron khác biệt về mặt di truyền so với các virus biến đổi trước đó, bao gồm cả virus biến đổi Beta và Delta. Nhưng các nhà khoa học vẫn không biết rõ là liệu những thay đổi di truyền này có làm cho Omicron dễ truyền nhiễm hoặc nguy hiểm hay không. Cho đến lúc này, không có dấu hiệu cho thấy virus biến đổi gây ra bệnh nặng hơn. Dự đoán, có thể sẽ mất vài tuần để các nhà khoa học phân loại xem Omicron có truyền nhiễm nhiều hơn hay không và các vaccine hiện nay vẫn còn hiệu quả để chống lại. Ông Peter Openshaw, một giáo sư y học thực nghiệm tại trường đại học Imperial College London, cho biết “rất khó xảy ra” việc các loại vaccine hiện tại sẽ không hiệu quả chống lại Omicron. Giáo Sư Openshaw lưu ý rằng các loại vaccine hiện có đều hiệu quả chống lại nhiều virus biến đổi khác. Mặc dù một số thay đổi di truyền trong Omicron có vẻ đáng lo ngại, vẫn chưa rõ liệu chúng có đe dọa sức khỏe cộng đồng hay không. Tuy nhiên, một số virus biến đổi trước đó, như virus biến đổi Beta, ban đầu khiến các nhà khoa học lo ngại, nhưng cuối cùng không lan rộng. Nữ khoa học gia Peacock của đại học University of Cambridge cho biết: “Chúng tôi không biết liệu virus biến đổi mới này có thể có tác hại mạnh như Delta hay không.” Cho đến nay, virus biến đổi Delta là dạng gây bệnh COVID-19 nhiều nhất, chiếm hơn 99% trong các kết quả phân tích trên toàn thế giới. Mô hình cắt ngang của coronavirus. Nguồn gốc nào gây ra biến đổi để tạo thành Omicron? Khoa học gia Peacock nghĩ rằng virus biến đổi mới này “có thể đã tiến hóa từ một người bị nhiễm bệnh COVID-19 nhưng cơ thể không diệt hết các virus, từ đó tạo môi trường cho virus tiến hóa về mặt di truyền,” giống như loại virus biến đổi Alpha, xuất hiện tại Anh, do xuất phát biến đổi từ một người bị suy giảm hệ miễn dịch. Khi theo dõi các biến đổi gen ở những COVID-19 mới, các nhà khoa học giải đoán những biết đổi gen của virus nhận thấy những biến đổi xuất hiện “có khả năng” truyền nhiễm hoặc gây tử vong cao hơn, tuy nhiên, trên thực tế, không thể đưa ra kết luận chỉ bằng cách nhìn vào các chuỗi DNA của virus. Sự biến đổi của virus SARS-CoV-2, loại gây ra dịch COVID-19 hiện nay, diễn ra giữa lúc lây lan và phát triển thành một virus biến đổi mới, nhưng phần lớn những virus biến đổi tự tàn lụi. Các nhà khoa học không biết Omicron dễ truyền nhiễm hoặc nguy hiểm hay không. (Hình: Douglas Magno/AFP via Getty Images) Hạn chế đi lại có phải là giải pháp đứng đắn? Không một ai có thể đoan chắc được virus biến đổi nào, dù có mã di truyền cho thấy khả năng lây lan cao, sẽ phát triển và tồn tại lâu hơn, tuy nhiên kinh nghiệm về sự lây lan của virus biến đổi Delta khiến không một ai dám khinh suất. Ông Jeffrey Barrett, giám đốc chương trình nghiên cứu COVID-19 tại viện nghiên cứu Wellcome Sanger, Anh, nghĩ rằng việc phát giác sớm virus biến đổi mới có thể đồng nghĩa với việc các hạn chế được thực hiện ngay bây giờ sẽ có tác dụng lớn hơn so với khi virus biến đổi Delta lần đầu tiên xuất hiện. “Với Delta, phải mất nhiều, nhiều tuần sau làn sóng dịch bùng phát khủng khiếp tại Ấn Độ giới chức y tế mới biết được chuyện gì đang xảy ra. Khi đó Delta đã tự lan truyền nhiều nơi trên thế giới, để rồi quá muộn để ngăn chặn,” ông Barrett nhận xét. “Chúng ta có thể ở một thời điểm sớm hơn với virus biến đổi Omicron mới này, vì vậy có thể vẫn còn thời gian để làm điều gì đó tích cực trong việc đề phòng nó.” Còn Tiến Sĩ Neil Ferguson, chuyên viên dịch tễ tại trường đại học Imperial College London, nhận định rằng việc hạn chế du lịch làm giảm việc lây lan giúp cơ quan y tế các quốc gia có thêm thời giờ đưa ra các biện pháp đối phó. “Đây là một sự thận trọng cần thiết,” ông nói. MPL/ nguoi-viet