TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[KIM ANH]

                                                   

SỬA MỘT BÀI THƠ

                 CHUYỆN VĂN HỌC                         Người viết: KIM ANH
                Khi ta nhìn vào một người, hay lấy góc  ảnh cho một bức chân dung, có khi ta nhìn ở góc độ thẳng ( surface ) không đẹp, nhưng khi ta nhìn ở một góc độ nghiêng ( profile ) thì ta lại thấy đẹp, hay nói ngược lại cũng vậy.
                Trong Văn Học cũng thế. Một Bài Thơ, Bài Văn, Bài Viết  v…v…cũng tùy theo cách suy nghỉ của từng người mà sự phê phán đánh gía có khác nhau. Đó là chưa kể quan điểm, lập trường đối kháng và trình độ nhận thức hay phần tình cảm cũng chi phối không nhỏ, làm mất tính khách quan, dễ sai lầm.
                Tôi xin đưa ra một câu chuyện củ rích ai cũng biết, để đặt lại vấn đề,  và trả lại sự công bình cho một Danh Nhân đời Tống mà ai nghe tên cũng biết. Đó là TÔ ĐÔNG PHA.
                Số là hồi còn đi học, hơn 50 năm về trước, vốn mê say thú đọc sách, và ham thích Văn Thơ thời tuổi trẻ. Tôi có đọc được câu chuyện  về TÔ ĐÔNG PHA Sửa Thơ VƯƠNG AN THẠCH.
               Chuyện  viết như sau:
               VƯƠNG AN THẠCH (1021 - 1086 ) một Tể Tướng đời Tống Thần Tông  là Đại Thần Văn Võ tòan tài Đời Tống. Ông đề ra Tân Pháp gíup nước an dân. Cùng thời, nhưng sinh sau đẻ muộn 26 năm  có TÔ THỨC hiệu là TÔ ĐÔNG PHA ( 1037 - 1101 ) Ông đổ Tiến Sĩ năm 21 tuổi lại thêm Thi Văn Họa tòan tài. Ông cùng Âu  Dương Tu chống lại Tân Pháp do VAT đề ra. Ông đã có lần bị giam vì dùng Văn Thơ phỉ báng pháp luật mới. Như: Trong Bài Làng Núi; Lời Than Thiếu Phụ Nhà Nông Đất Ngô v…v…
               Trong một lần được VAT mời đến tiếp kiến. Trong khi chờ đợi tại sảnh đường ,Ông nhìn thấy hai câu Thơ của VƯƠNG AN THẠCH viết theo lối Thi Họa treo ở sảnh Đường.
Thơ Đề :
               MINH NGUYỆT SƠN ĐẦU KHIẾU,
               HÒANG KHUYỂN NGỌA HOA TÂM.
Theo Nho Học thì Ông hiểu:
               Trăng Sáng HÓT trên đỉnh núi, ( Khiếu = Hót )
               Chó Vàng nằm giữa lòng  hoa. ( Tâm = ở giữa )
Vì chưa hiểu dụng ý của VAT, nên Ông cho rằng như thế là không đúng và đã sửa lại hai chữ cuối của hai câu Thơ trên như sau:
                MINH NGUYỆT SƠN ĐẦU CHIẾU ( Thay K bằng C )
                HÒANG KHUYỂN NGỌA HOA ÂM ( Tâm Bỏ đi chữ T= Âm )
Ý Ông cho rằng:      Trăng Sáng CHIẾU trên đỉnh núi,
                                Chó Vàng nằm bóng mát cánh hoa.
Sau khi sửa xong, Ông vô cùng đắc ý, vì cho rằng chỉ sửa có hai chữ mà hai câu Thơ trở nên có ý nghĩa. Khi VAT ra tiếp Ông, TĐP nói đã sửa hai câu Thơ trên, VAT chỉ mĩm cười gật đầu rồi bàn qua chuyện khác.
               Sau này TĐP đi nhận chức tại huyện Hàng Châu ( HỒ BẮC ). Nhân lúc thư thả đi ngọan cảnh thấy có lọai Hoa thật đẹp, nhưng trong đóa Hoa nào cũng có một con Sâu Lông vàng ống ở giữa , Ông nhìn thấy lạ, nhưng chẳng biết là Sâu gì. Rồi đêm xuống , trong cảnh Trăng Thanh gío mát . Ông nghe tiếng Chim Hót vang vọng về từ ngọn núi xa xa. Ông tìm hiểu hỏi dân làng thì được cho biết, đó là giống Sâu tên HÒANG KHUYỂN và tiếng Chim MINH NGUYỆT do làng này đặt cho hai lòai Sâu và Chim Đó. Khi nghe hai Tên MINH NGUYỆT và HÒANG KHUYỂN Ông giựt mình nhớ lại hai Câu Thơ của VAT mà Ông đã sửa dạo nào. Ông cảm thấy hổ thẹn, và sau này gặp lại VAT Ông tạ lỗi vì sự thiếu hiểu biết của Ông
                 Chuyện chỉ có vậy, nhưng hồi còn đi học ở bậc Trung Học, vốn biết đôi ba chữ Hán ( Nho ) nên khi đọc câu chuyện cảm thấy khóai, thấy hay qúa, lại biết chút ít Văn Thơ, nên cứ tơ tưởng khiến đêm nằm Mộng thấy mình là KẺ HẦU TRÀ hơn 1000 năm trước. Khi bưng trà dâng mời TĐP . Thấy quan lại sửa hai câu Thơ của Chủ Sóai mình thì ức lắm, bèn thưa với quan xin ngài cho thay chữ T bằng chữ R thì hay hơn
( Tâm bằng Râm ). Vừa kịp thưa đến đấy thì VAT bước ra, nên xin phép lui ra hầu trà. Khi giật mình tỉnh giấc, kẻ hèn này cũng lấy làm đắc ý như TĐP ngày nào. Nhờ vậy mà nghiệp Thơ Văn cứ thế mà vương vấn cho tới bây gìơ.
                  Chuyện 50 năm về trước đã trôi về quên lãng, bỗng gần đây, lại có người đưa lên câu chuyện này. Không phải để phổ biến một câu chuyện hay của người xưa,( Mặc dù của Trung Hoa ) nhưng lại làm cái cớ để dạy đời.( Tôi không phê bình bài viết) chỉ nói về cốt lỏi câu chuyện, theo nhận thức Củ và Mới của tôi mà thôi.
                   Sau 50 năm con người có nhiều thay đổi, từ cách đánh giá ,cách nhận thức của một người đã trưởng thành, ít ra là tuổi tác. Mà thực tế không phải là Kẻ Hầu Trà chỉ biết a dua phò hùa theo chủ Tứơng
VAT.Trong đêm mơ màng ngày nào. Vậy xin hỏi các Bạn ta, !? Nếu không có TĐP sửa lại hai câu Thơ nêu trên , thì hai câu Thơ của VAT có gì hay để mà truyền tụng tới ngày nay ? Nó đáng lưu truyền là bởi Cốt Truyện chứ không phải hai câu Thơ ” Kỳ Ngộ Bất Kỳ Dị “( Nho Chùm ) Vậy xin hỏi, khi đọc hai câu Thơ trên, mấy ai hiểu ý như VAT ? Mấy ai được tiếp xúc với Dân Hàng Châu ( Hồ Bắc ) mấy ai biết có lọai Chim tên MINH NGUYỆT và lòai Sâu tên HÒANG KHUYỂN. Vậy rồi, không biết là Ngu sao ?! Là thiếu Tri Thức sao ? Làm gì có chuyện đó, như Cà Phê bít tất có xác ruồi chẳng ai hay !!! Có sao đâu ? Thế nên ngày xưa cứ khen VAT, vừa tài giỏi ,vừa đối xử theo cách trượng phu, bây giờ cách suy nghỉ  không phải vậy. VƯƠNG AN THẠCH là học rộng tài cao đầy mưu lược, thi phú uyên bác lại tuổi tác già dặn kinh nghiệm, Ông không bao giờ phạm vào cái lỗi tầm thường hán học viết sai chữ để TÔ ĐÔNG PHA phải sửa Thơ Ông. Đây chính là một cái Bẩy. Một cách trả thù bằng Văn Học, không chút Trượng Phu như ta nghỉ , Ông biết TĐP là một Thần Đồng, một Văn Tài xuất chúng. Nhưng dùng Thơ Văn chống Tân Pháp do Ông đề ra, nên Ông làm hai câu Thơ Lạ Lẫm, đọc lên ai thấy cũng sai. ( Cái tài của Ông là ở chổ đó ) mà  điều Ông viết chẳng hề Sai. Thế mới gọi là cái Bẩy.
                 Tại sao Ông triệu TĐP đến thảo luận ? Tại sao hai câu Thơ không treo vào chổ nào khác mà lại treo đúng vào chổ tiếp TĐP ?Tại sao biết TĐP sửa nhầm hai câu Thơ của mình, Ông không phản ứng hay giãi thích cho TĐP hiểu mọi lý lẽ của Ông. Ông chỉ mĩm cười, gật đầu như bằng lòng. Đó là một cách TẠO GÍO cho Diều lên cao, khi đứt dây mới tan nát. Tại sao TĐP sau khi bị giam lại đổi ngay đúng vào cái Huyện Hàng Châu có giống Chim MINH NGUYỆT và giống Sâu HÒANG KHUYỂN đó ? Để TĐP tự thấy hổ thẹn về việc sửa Thơ ngày nào. ( Có bài viết VAT còn đánh Hỏng Thạc Sĩ TĐP khi VAT làm giám khảo chấm thi để trả thù TĐP chống Tân Pháp.(?) ( Kẻ viết bài này đọc lời phê bình chứ chưa được đọc chính truyện, nên không bàn ) Có điều Tân Pháp nói gì,luật mới ra sao, chẳng có sách nào nói. Nhưng vào cái thời ấy. TĐP Văn Thi Họa đa tài, nhưng  cũng đa dục. Ông có đến bảy vợ  ( 7  nàng hầu ) không biết Tân Pháp có cấm cản không? Hơn ngàn năm qua ,chẳng sách vở nào ghi lại Tân Pháp nói gì. Chỉ biết Ông chống nên bị sinh chuyện. Rồi lại cái Việc Sửa Thơ mà có chuyện lưu lại ngày nay. Nhưng dù sao thì VAT chẳng mấy tiếng tăm để Đời, nhưng TÔ ĐÔNG PHA thì gần như ai cũng biết. Và nỗi tiếng sách sử Tiền Hậu Xích Bích.. Được người đời Ca Tụng Nhắc Nhở.
                  Riêng VAT thật đa tài, mưu lược, nhưng nếu chỉ đọc riêng hai câu Thơ của Ông. Chỉ có TĐP mới dám cho sai, chứ thật tình mà nói thì chẳng khác nào xem tranh Picasso, mấy ai thấu hiểu , mấy ai dám chê , nhưng tranh lại đáng giá ngàn vàng . Thực tế là vậy. Nhưng ở đời thì lòng người chẳng phải vậy .Cái gì bình thường, dể hiểu, dể phổ cập vẫn hơn phải không quý vị. ./.HẾT