TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[dokimphung]

CHUYỆN LẠ KỲ       Tôi đang mưu sinh bằng cái nghề dịch và điền hồ sơ cho những người đi nước ngoài – đoàn tụ gia đình, thăm thân nhân, du lịch, du học -, chủ yếu là ba nước nói tiếng Anh: Úc, Hoa Kỳ và Gia-nã-đại. Gần 25 năm (ôi, nó dài hơn thời ấu thơ 1954 cho đến 1975!) tôi thấy không biết bao nhiêu là chuyện lạ kỳ. Lạ kỳ không phải vì một cụ ông 70 tuổi về kết hôn với cô gái tuổi 29, 30; lạ kỳ không phải vì một cậu 33 tuổi về cưới một quả phụ 48 tuổi ; lạ kỳ không phải vì một anh Việt kiều nào đó về gạt một cô gái quê nhẹ dạ bảo lãnh diện hôn phu/hôn thê (Úc gọi là: prospective marriage, Mỹ gọi là: Fiance/Fiancee) chứ chưa nói chi đến kết hôn (marriage) rồi “dông” tuốt để lại cho “cô nàng” cái vòng “kim cô” (tức là tờ Giấy Chứng Nhận Kết Hôn) không biết đâu mà tìm ra địa chỉ để nhờ “anh” ký vào Đơn Xin Thuận Tình Ly Hôn cho “em” lấy chồng khác! (Vấn đề pháp lý này tôi sẽ viết ở một dịp khác). Bây giờ chỉ nói chuyện về CHỮ NGHĨA thôi.       1- Mẫu (tiếng Anh gọi là FORM). Từ xưa tới nay không riêng gì khắp thế giới mà ngay nước ta trước 1975 đều có cách đặt tên cho từng loại văn bản hành chánh theo thông lệ quốc tế. Tức là: tên của một loại văn bản nào dài quá thấy khó nhớ, họ đặt tên cho giấy đó là Mẫu (Form).       Ví dụ: ở Hoa Kỳ, Immigrant Visa and Alien Registration Application Confirmation (Tờ xác nhận xin visa di dân và đăng ký ngoại kiều), dài quá, họ đặt tên là Form DS-260. Ở Úc: Application for a Visitor Visa – Sponsored Family Stream; gọi là Form 1418. (Đơn xin visa đi thăm do thân nhân bảo lãnh). Ở Gia-nã-đại: Application for Temporary Resident Visa ; gọi là Form IMM 5257 (Đơn xin visa lưu trú tạm thời) v. v..       Xin nói thêm: tôi dùng chữ visa cho gọn, vì bây giờ gọi là thị thực, hồi trước 1975 gọi là chiếu khán. Từ ngữ thị thực hồi trước dùng cho việc chứng nhận bản sao y từ bản chánh, bây giờ là chứng thực.       Trở lại việc dùng chữ mẫu. Giấy Khai Sinh (bản chính) năm 1999 chỉ có hai chữ, thế mà đặt tên là Mẫu TP/HT-1999. A2; còn bản sao Khai Sinh: Mẫu TP/HT-1999. A2. a. Hoặc giấy Khai Sinh (bản chính) năm 2006, là mẫu BTP/HT-2006-KS. 1; bản sao là mẫu BTP/HT-2006-KS. 1a. Lại nữa, Giấy Chứng Nhận Kết Hôn, có hai loại: Giấy chứng nhận kết hôn cho công dân trong nước và Giấy chứng nhận kết hôn có yếu tố nước ngoài ; cả hai cũng đều gọi là Giấy chứng nhận kết hôn thôi; nhưng Giấy chứng nhận kết hôn với người nước ngoài thì gọi là mẫu TP/HTNNg-2010-KH2. Tới năm 2013 thì Mẫu TP/HTNNg-2013-KH1; hai giấy giống y chang chỉ khác một chỗ là giấy 2013 không có ghi nơi sinh. Lạ kỳ thật, quá nhiều mẫu cho cùng một thứ! Ta nghiệm xem:       a- Chỉ cần phát âm hai chữ khai sinh hay hôn thú là đủ rồi vì tiếng Việt là ngôn ngữ đơn âm chứ đâu phải đa âm như các nước Tây phương. (Ví dụ Xếp bảo nhân viên: Cậu lấy cho tôi Khai sinh 1999 ; chứ có ai nói: Cậu lấy cho tôi Khai sinh mẫu TP/HT-1999 A2 bao giờ đâu! tức là phải nói 13 lần (13 âm) mới lôi ra được tờ khai sinh!       b- Còn nếu bắt buộc phải có chữ MẪU để lưu vào văn khố thì chỉ cần KS1999 hay KS2006 cũng được, chi mà dài dòng.       c- Không biết họ hiểu chữ mẫu theo ý nghĩa nào.       Nhiều lắm tôi chỉ đơn cử hai ví dụ trên vì hai giấy đó rất thân thiết với đời sống công dân. Còn nội dung của các mẫu (ví dụ như mẫu bằng tốt nghiệp phổ thông hay Học Bạ cấp I từ năm 1976 đến nay thay đổi không biết bao nhiêu lần).       2- Sinh quán, nguyên quán, quê quán.       Thông thường trong mọi giấy tờ khi kê khai người ta chỉ cần ghi: nơi sinh (hay sinh quán) và nơi đang cư ngụ (hay trú quán) ; nhưng ở VN đa phần người dân lúng túng khi gặp phải các mẫu kê khai hỏi nguyên quán hay quê quán (ví dụ: CMND ghi nguyên quán chứ không ghi sinh quán, trong khi Giấy Kết Hôn của thập biên 80 ghi quê quán). Không biết giữa nguyên quán và quê quán có khác gì không! Điều này gây trở ngại không ít cho các giấy tờ tùy thân và nhân thân khi họ đi phỏng vấn diện đoàn tụ gia đình. Đó là chưa kể đến việc thay đổi địa danh, nhập vào, tách ra. Ví dụ như: sau 1975 ba tỉnh: Phong Dinh + Sóc Trăng + Chương Thiện gộp lại = tỉnh Hậu Giang, rồi sau 20 năm lại tách ra cũng 3 tỉnh: Cần Thơ, Sóc Trăng và Hậu Giang. Rồi đến 2004: tỉnh Cần Thơ được thăng lên là thành phố trực thuộc trung ương ; và bây giờ ở Sóc Trăng có 2 địa danh Sóc Trăng: tỉnh Sóc Trăng và thành phố Sóc Trăng; cũng là thành phố, nhưng đây là thành phố thuộc tỉnh khác với Cần Thơ là thành phố trực thuộc trung ương! Giống như thị xã Phan Rang-Tháp Chàm được “lên chức” thành phố trực thuộc tỉnh Ninh Thuận vậy! Báo hại mấy anh chàng dịch thuật cứ dùng city cho cả hai loại thành phố, họ ghi trên biển ngay ở Sóc Trăng nhé: Soc Trang City! lẽ ra phải ghi là Soc Trang Municipality mới phải. Địa danh mà giống như “thăng quan tiến chức” vậy: ấp lên khu vực, xã lên phường rồi lên thị trấn, thị xã lên thành phố (trực thuộc tỉnh) rồi tỉnh lên thành phố (trực thuộc trung ương). Hậu quả là các giấy tờ hộ tịch khi xuất trình phỏng vấn định cư diện đoàn tụ gia đình ở ba nước nói trên rất nhiều người gặp không ít khó khăn khi viên chức phỏng vấn không am tường về giấy tờ hộ tịch của nước ta.       3- Ở VN từ 14 tuổi trở lên phải có thẻ căn cước, bây giờ gọi là Chứng Minh Nhân Dân. Đã gọi là căn cước tức là vấn đề nhận dạng (identification) phải thật rõ ràng, nhưng CMND bây giờ lại chẳng có ghi Phái: Nam hay Nữ, thành ra nhìn ảnh thấy nam thành nữ và nữ thành nam! Trong khi cái không cần thiết thì lại có: tôn giáo!       Ôi, nhiều lắm. Bấy nhiêu đó cũng đủ điên đầu rồi, nói thêm chi nữa. Nói chuyện trên Tản Mạn Cuộc Sống cho vui vậy mà.