TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[MAI THO]

TIỀN Mai Hữu Thọ chọn ảnh minh họa TIỀN Tác giả: Hoàng Hải (Phú Lan sưu tầm) Con người đã tạo ra tiền bạc dùng để thay thế giá trị hàng hóa, làm phương tiện trao đổi thay vì trao đổi hàng hóa với nhau như thuở trước khi đồng tiền chưa xuất hiện. Nhưng khi đồng tiền trở nên hữu ích vì tiện lợi thì tiền bạc trở lại tác động chi phối mãnh liệt đời sống con người. Xã hội càng phát triển, đời sống vật chất càng cao thì đồng tiền càng có vị thế. Hầu như mọi thứ trong đời sống vật chất đều có thể đánh đổi bằng tiền, thậm chí tiền có thể mua cả một số giá trị tinh thần nếu như người ta “bán rẻ” nó, chẳng hạn như quyền lực, danh tiếng, sự trọng vọng của xã hội... Chính vì thế mà con người đã ví von đề cao đồng tiền đến mức gần như sùng kính: “Tiền là Tiên, là Phật”, đồng tiền có quyền năng rất lớn. Giá trị của đồng tiền đối với đời sống con người được xem như gắn liền với nhau: “Đồng tiền liền khúc ruột”, “Tiền là xương máu”, “Đồng tiền là mạch sống”... Chưa bao giờ đồng tiền có sức mạnh đáng sợ như hiện nay. Xã hội hiện đại là xã hội mà mọi người cần phải có tiền để giải quyết các nhu cầu đời sống, vì thế việc tạo ra tiền và sử dụng tiền gần như là vấn đề thiết yếu. Nhà cửa, trang phục, thực phẩm, phương tiện đi lại, phương tiện giải trí, thông tin truyền thông, mọi tiện nghi của đời sống... đều được trao đổi bằng tiền. Nếu không có tiền dường như chúng ta không có gì cả. Đồng tiền đã tạo nên áp lực rất lớn đối với con người và nó trở thành tâm điểm buộc con người phải xoay quanh nó. Người ta xem tiền bạc như nhu yếu của sự sinh tồn, vì thế nó cũng là nguyên nhân dẫn đến trộm cướp, chiếm đoạt, những hành vi bất chính, phi đạo đức, phi nhân bản... Trong một xã hội nếu như giá trị đồng tiền chi phối tất cả thì những giá trị khác của cuộc sống dễ dàng bị bỏ quên, bởi lúc này người ta mù quáng vì tiền. Bản thân đồng tiền không có tội, chỉ vì sức ảnh hưởng của nó quá lớn đến độ che khuất cả tầm nhìn của chúng ta. Nếu bị mù quáng vì sức mạnh của đồng tiền thì chúng ta không còn biết đến những gì đáng quý và quan trọng hơn, thậm chí chúng ta có thể rơi vào sai lầm, tội lỗi. Người ta thường nói đùa mà thật về tiền bạc như sau: “Tiền là tiên là Phật, là sức bật của tuổi trẻ, là sức khỏe của tuổi già, là cái đà danh vọng, là cái lọng che thân, là cán cân công lý... ”. Điều này phản ảnh phần nào thực trạng xã hội khi đồng tiền có sức mạnh chi phối mọi lãnh vực đời sống. Đồng tiền có thể mang lại niềm vui, hạnh phúc cho con người, vì tiền có thể tạo ra nhà cửa xe cộ, thức ăn thức uống, các thú vui tiêu khiển. Tiền có thể đáp ứng các nhu cầu, tham muốn hưởng thụ... Với ý nghĩa tiêu cực, đồng tiền có thể giúp người ta có được sự nghiệp danh vọng, giúp thăng quan tiến chức. Đồng tiền có thể bưng bít, che giấu sự thật, đảo lộn thị phi, làm ô dù che chở cho người ta nhúng tay vào tội lỗi, đồng tiền ở đâu thì cán cân công lý nghiêng về bên đó. Chính vì đồng tiền có sức mạnh và quyền năng như thế mà người ta không ngại bỏ thời gian, công sức, bất chấp thủ đoạn, thậm chí bán rẻ lương tâm, đạo đức để đeo đuổi mục đích kiếm tiền. Tiền bạc mang lại niềm vui và hạnh phúc cho con người, nhưng cũng chính nó cướp đi niềm vui và hạnh phúc của con người, vì chạy theo đồng tiền mà người ta quên đi những giá trị sống khác, thậm chí đánh mất bản thân, vì đồng tiền mà người ta sẵn sàng gieo đau khổ cho nhau và làm cho xã hội bất an, đất nước điên đảo. Tuy nhiên, tiền không phải là tất cả, suy xét kỹ, có nhiều thứ không thể mua hay đánh đổi bằng tiền. Và một xã hội muốn phát triển phải toàn diện chứ không phải chỉ phát triển về kinh tế. Trong đời sống, đồng tiền có thể mua được thực phẩm, thuốc men, nhưng không mua được sức khỏe và sinh mạng. Đồng tiền có thể mua được các thú vui hưởng thụ, các trò tiêu khiển giải trí nhưng không mua được an vui. Tiền bạc có thể tạo ra nhà cửa chứ không xây dựng được tổ ấm gia đình. Đồng tiền có thể mang lại giàu sang chứ không mang lại hạnh phúc. Có tiền dễ dàng có được chồng sang vợ đẹp nhưng không hẳn có được tình yêu. Có tiền sẽ có được nhiều tiện nghi nhưng chưa hẳn có được sự thảnh thơi thoải mái. Đồng tiền có thể tạo nên danh vọng, sự nghiệp, quyền lực nhưng không lâu bền. Đồng tiền có thể giúp người ta trốn tránh tội lỗi, thoát khỏi lưới ngục tù nhưng không thể thoát khỏi sự giày vò đày ải của lương tâm... Nghĩa gì đâu một chữ tiền Đem tình nhân loại hóa cuồng điên Anh hùng lỡ vận đem lòng thích Hào kiệt hám danh thấy cũng ghiền Kẻ dưới trao hồn cho ác quỷ Bề trên ngậm máu giả thần tiên Rừng tham núi vọng còn đeo mãi Hỏi lại trần gian mấy kẻ hiền?. Việc tạo ra tiền và sử dụng tiền đều có hai mặt tích cực và tiêu cực. Tạo ra tiền bằng công sức của chính mình, bằng cách thức, phương tiện chân chính, đó là tích cực. Sử dụng đồng tiền vào mục đích tốt làm lợi ích bản thân, gia đình và xã hội, xây dựng gia đình và xã hội phát triển vững mạnh, phồn vinh, đó là tích cực. Ngược lại, bất chấp hậu quả, dùng mọi thủ đoạn bất chính, phi pháp làm tổn hại nhân phẩm đạo đức bản thân, vi phạm lợi ích, hạnh phúc an vui của người khác để tạo ra tiền cho mình, đó là tiêu cực. Việc sử dụng đồng tiền vào mục đích sai trái, gây ra tội lỗi là việc làm tiêu cực có hại cho bản thân cho xã hội, đất nước. Trong xã hội hiện nay, việc làm ra tiền và sử dụng tiền một cách hợp lý, tích cực là một thử thách rất lớn đối với mọi người. Ta vẫn biết đồng tiền hai mặt Một đời người góp nhặt đếm đong Đồng tiền nhơ nhớp, sạch trong Chỉ là cốt ở tấm lòng mình thôi. Cuộc sống lắm miếng mồi danh lợi Nên lòng người vời vợi tính toan Lương tâm nhiều lúc chẳng còn Đồng tiền quá lớn xói mòn nghĩa nhân. Ai cũng biết tiền cần để sống Nhưng cũng đừng ảo vọng hơn thua Giàu tiền chưa hẵn là vua Giàu nhân, giàu nghĩa chẳng mua bằng tiền. Người xưa nói đồng tiền "khúc ruột" Có nhiều người lệ thuộc lên cơn Vì tiền tính được, tính hơn Mất tình, mất nghĩa, mất chơn tâm mình. Một kiếp sống phù sinh giả tạm Sống công bằng, tình cảm yêu thương Tiền nhiều từ thiện, cúng dường Việc làm ý nghĩa tấm gương tuyệt vời. Tiền có lắm giúp đời thêm đẹp Để đồng tiền như phép hồi sinh Bao người đói khổ bệnh tình Cùng nhau san sẻ niềm tin dâng đầy. Đồng tiền cũng có hay có dở Cốt lòng mình ăn ở ra sao Đồng tiền có tội chi nào Chỉ là tờ giấy đổi trao hàng ngày. Bản chất con người đa phần muốn tham lam, khi nghĩ đến đồng tiền ai cũng muốn kiếm được thật nhiều tiền, có nghĩa là lấy về, kiếm về, thu về phía mình. Càng nghĩ về nó hay sở hữu nó bao nhiêu thì mọi người càng quên một điều rằng chúng ta là những con người sinh ra để sống, để yêu thương, chia sẻ và giúp đỡ người khác. Cuộc đời và thời gian sống của mỗi người trong đó còn có ý nghĩa hơn rất nhiều so với đồng tiền. "Tiền vốn không dơ, không sạch Chỉ lòng người mới sạch, mới dơ Tiền xài đúng, tiền hiền như Phật Bạc xài lầm, bạc thật là ma. Phật, ma cũng bởi do ta Chớ tiền với bạc vốn là vô tri." Về bản chất thì đồng tiền không xấu, mọi thứ cũng không xấu nhưng con người thường biến nó thành các công cụ phục vụ cho các mục đích xấu xa của mình.