TRUNG HỌC DUY TÂN - PHAN RANG

[Mây tím]

Năm hiểu sai về cháy rừng và cách đối phó Trực thăng xả nước xuống trong đám cháy rừng ở Algarve, Bồ Đào Nha, hồi 8/2018 Cháy rừng vừa hoành hành ở tiểu bang California, Hoa Kỳ, khiến hàng ngàn người buộc phải rời bỏ nhà cửa và hàng chục người thiệt mạng. Hồi đầu năm nay, một loạt các vụ cháy rừng ở bờ biển Hy Lạp đã khiến 99 người tử vong, khiến nó trở thành vụ cháy rừng tồi tệ nhất trên toàn thế giới kể từ năm 2009. Hồi tháng Bảy năm 2018, khói từ các đám cháy rừng ở Nga lan đến tận Bắc Mỹ. Điều này đã trở thành chuyện bình thường. Tuy nhiên, khi các đám cháy nhân rộng trên khắp thế giới thì những câu hỏi - cũng như quan niệm sai về chúng - cũng tăng lên. Dưới đây là năm quan niệm sai lầm thông thường về cháy rừng - và một số chúng có thể gây tổn hại đến thành công của chúng ta trong việc chế ngự cháy rừng. Lính cứu hỏa chống chọi với trận cháy rừng ở gần Athens hồi 7/2018; đã có ít nhất 74 người thiệt mạng trong trận cháy này Hiểu sai thứ nhất: Chặt cây giúp ngăn được cháy rừng Một mặc định thường thấy là việc chặt cây, tức dọn bớt một số cây, có thể giúp ngăn cháy rừng. Thật ra, nhiều chuyên gia lâm nghiệp nói rằng việc chặt cây không có hiệu quả. Đó là bởi vì những tàn dư của cây sót lại sau khi bị chặt, như gốc và cành chẳng hạn, là nhiên liệu rất bén cho các đám cháy - và chúng thậm chí còn khô hơn (và dễ cháy hơn) khi không còn tán cây. Có rất nhiều bằng chứng khoa học chứng minh cho những khẳng định này. Chẳng hạn như một nghiên cứu gần đây cho thấy độ nghiêm trọng của đám cháy nghiêm trọng thường xảy ra nhiều hơn ở những khu vực có mức độ quản lý nhiều hơn. Các học giả về bảo tồn trong cháy rừng cũng bác bỏ những lập luận cho rằng việc chặt cây giúp bảo vệ các loài thú khỏi bị kẹt trong cháy rừng. Thật ra, dường như những động vật như loài cú đốm vẫn được lợi từ khu rừng đã bị cháy trụi và việc chặt bỏ cây chính ra lại có thể gây hại cho chúng. Thậm chí chặt cây sau khi cháy còn phản tác dụng và khiến xảy ra cháy nhiều hơn. Một cách làm khác là chặt hết toàn bộ một diện tích rừng, một cách làm thông dụng của lính cứu hỏa để ngăn cháy lan. The Woolsey Fire approaches houses in Malibu. Experts say that creating a ‘defensible’ zone around a home can help protect it (Credit: Getty) Hiểu sai thứ hai: Chúng ta không làm gì được để bảo vệ tài sản Cháy rừng rất hung tợn và đe dọa gây nguy hiểm, nhưng các gia đình có thể giảm rủi ro bằng cách có hành động ngay tại nhà. Chính ngôi nhà của họ là mối quan tâm đầu tiên. Những căn nhà có mái bằng vật liệu kháng lửa có cơ hội đứng vững qua đám cháy nhiều hơn. Chủ nhà cũng có thể dọn dẹp những vật liệu gây cháy nổ xung quanh nhà, gồm cả lá cây trong cống rãnh và đường máng nước. Các gia đình có thể tạo ra một 'khu vực phòng vệ' giữa căn nhà của họ và rừng cây xung quanh. Điều này có nghĩa là dọn sạch bất cứ thứ gì có thể bắt lửa, như bụi rậm, lá khô và những đống củi trong phạm vi 9 mét quanh ngôi nhà. Nếu cây cối cách nhà trong khoảng từ 9 đến 30 mét, thì cần phải có khoảng cách lớn giữa các tán cây, nếu cây cách nhà từ 9 đến 18 mét thì cần khoảng cách 3,6 mét giữa các tán cây và nếu cây cách nhà từ 18 mét trở lên thì khoảng cách giữa các tán cây nên là 1,8 mét. Điều này giúp gián đoạn đường đi của đám cháy và giảm tốc độ của nó. Firefighters battle the Woolsey Fire in Malibu in November 2018; the California wildfire season used to end in early autumn, but that’s changing (Credit: Getty) Hiểu sai thứ ba: Cháy rừng là điều không thể tránh khỏi trong tự nhiên Mặc dù cháy rừng là một hiện tượng tự nhiên, phạm vi và cường độ của những đám cháy xảy ra hiện nay không còn là bình thường trong tự nhiên nữa mà đó là một trong những hậu quả của biến đổi khí hậu. Trong thời gian từ 1930 cho đến 1980, một giai đoạn mà thời tiết mát hơn và ẩm hơn, đã xảy ra ít vụ cháy rừng hơn. Tuy nhiên, khi khí hậu trở nên nóng hơn và khô hơn trong vòng bốn thập niên qua, số lượng các đám cháy đã gia tăng. Chỉ trong có hai năm trong giai đoạn từ 1980 cho đến 1999, các đám cháy rừng đã thiêu trụi hơn 2,4 triệu hectare rừng ở Mỹ. Thế nhưng trong thời gian từ năm 2000 cho đến 2017, đã có 10 năm mà diện tích cháy rừng vượt ngưỡng nêu trên. Trên bình diện toàn cầu, độ dài của mùa cháy rừng tăng thêm gần 19% trong giai đoạn từ năm 1978 cho đến năm 2013. Mặc dù bạn không thể cho là biến đổi khí hậu tự nó là nguyên nhân gây ra bất kỳ vụ cháy rừng nào, nhưng nó thật sự ảnh hưởng các nhân tố gây ra và lan rộng cháy rừng, chẳng hạn như hạn hán lớn, nhiệt độ cao, độ ẩm thấp và gió mạnh. Do đó, các nhà khoa học nói rằng sự gia tăng cháy rừng trên khắp thế giới, từ Siberia cho đến Bồ Đào Nha, là có liên quan đến biến đổi khí hậu. Forest fires in October 2017 in Portugal killed more than 30 people. From 1978 to 2013, the wildfire season’s length increased by nearly 19% (Credit: Getty) Hiểu sai thứ tư: Tất cả các vụ cháy rừng đều tồi tệ và cần phải được dập tắt ngay lập tức Cháy rừng đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái trong hàng ngàn năm và sự sống đã tiến hóa cùng với cháy rừng: một số loài bọ cánh cứng chỉ sinh sản trong cái nóng của ngọn lửa, các quả thông nảy mầm trong những đám cháy theo chu kỳ và không gian được dọn sạch từ cây cối bị thiêu trụi tạo điều kiện cho cây cối mới nhô lên. Thật ra, lợi ích mà nhiều người hy vọng có được với việc chặt cây hay quản lý rừng - dọn dẹp những cây cối rậm rạp - được tự nhiên thực hiện qua các vụ cháy rừng. Các ngọn lửa cứ lần này đến lần khác thiêu trụi những cây và cành nhỏ, thu gọn lại khu rừng mà nếu không sẽ trở thành nhiên liệu cho đám cháy. Với việc chiến đấu với các đám cháy rừng không ngừng nghỉ trong thế kỷ qua, chúng ta đã ngăn chặn việc 'thanh lọc' này: chưa tới 1% các đám cháy rừng ở Mỹ được để cho cháy. Cách làm này có hiệu quả hơn khi ít xảy ra cháy rừng - nhưng trong điều kiện cực đoan chúng ta đang đối mặt hiện nay, càng bơm nhiều tiền vào để chống cháy rừng thì hiệu quả đem lại lại càng ít đi. County sheriff officers inspect a vehicle for remains; fires like this one, the Camp Fire, are too fast to be managed (Credit: Getty) Hiểu sai thứ năm: Chúng ta có thể loại trừ hay kiểm soát tất cả các vụ cháy rừng Như chúng ta đã thấy, biến đổi khí hậu, cùng với các nhân tố khác như sự mở rộng các khu vực định cư của con người, được trông đợi là sẽ làm gia tăng cháy rừng, nhất là ở những vĩ tuyến từ trung bình đến cao, trong những thập niên tới. Vùng nhiệt đới có lẽ sẽ giảm cháy rừng và đây là một điều đáng mừng đối với các nước gần đường xích đạo. Tuy nhiên phần còn lại của thế giới sẽ phải đương đầu với các vụ cháy rừng ngày càng tăng. Một số đám cháy, như Camp Fire ở California, diễn ra quá nhanh nên không thể kiểm soát. Khi đó, việc di tản và đưa người dân đến nơi khác là phản ứng hợp lý duy nhất. Điều này dẫn tới câu hỏi rằng liệu những thị trấn như Paradise, vốn gần như bị thiêu trụi hoàn toàn trong đám cháy, vẫn nên ở chỗ cũ hay cần phải dời đi nơi khác. Một số các chuyên gia đang kêu gọi trở lại những hiểu biết truyền thống của người bản địa về cháy rừng để đối phó với chúng. Khi mà các nỗ lực thu hẹp cháy rừng dường như chưa đủ - và các đám cháy rừng chỉ có thể ngày càng tệ hơn - đó là những vấn đề mà các nhà hoạch định chính sách phải đối mặt. Diego Arguedas Ortiz